Helena Cholewicka

---

Życiorys

Helena Cholewicka była córką Franciszka Józefa oraz Marii z Wojciechowskich Cholewickich. Jej talent był widoczny w rodzinie, gdyż jej siostra, Teodora, również wybrała karierę tancerki. Interesującym faktem jest, że jej ciotką była Konstancja Wiktoria Rokossowska (z domu Cholewicka), która była babką późniejszego marszałka ZSRR i Polski. Konstancja Wiktoria oraz Franciszek Józef byli rodzeństwem, co dodaje niezwykłego kontekstu do ich rodziny.

Helena rozpoczęła swoją przygodę z tańcem w szkole baletowej Teatru Wielkiego. Już jako uczennica, w 1862 roku, miała okazję wystąpić w kankanie z baletu Modniarki, co stanowiło jej debiut, oraz tańczenie jako motylek w balecie Geniusz różowy. Od 1 września 1862 roku stała się częścią zespołu baletu Warszawskich Teatrów Rządowych. Była niezwykle utalentowana, a już 13 marca 1864 roku zadebiutowała w roli tytułowej w Sylfidzie. W grudniu 1866 roku z powodzeniem zagrała również postać Zeliny w Rozbójniku morskim.

W 1867 roku, pod kierunkiem legendarnej baleriny romantycznej, Marii Taglioni, Helena rozszerzała swoje umiejętności w Mediolanie i Paryżu. Po powrocie do Warszawy, 1 października 1868 roku, zaimponowała publiczności, tańcząc tytułową rolę w Giselle oraz występując jako Medora w Korsarzu w 1869 roku. Ostatnie trzy role przejęła po wyjeździe dotychczasowej primabaleriny, Kamili Stefańskiej. W swoim repertuarze miała też m.in. Lizettę (Córka źle strzeżona, 1870), Henriettę (Tancerze europejscy w Chinach) oraz Helenę (Figle szatana, 1870).

Była osobą o niezwykłej urodzie, docenianą za swoją ciężką pracę i cieszącą się ogromną sympatią publiczności. W dniu 29 stycznia 1872 roku, Helena jako pierwsza w historii warszawskiej sceny baletowej otrzymała tytuł „primaballerina assoluta”, który został jej nadany przez Fiodora Berga, ówczesnego namiestnika Królestwa Polskiego. W kolejnych latach występowała w głównych rolach baletowych, m.in. w Meluzynie (1873), Jotcie (1876) oraz Katarzynie, córce bandyty (1879). Również zagrała Kwiaciarkę Jadwigę w Panu Twardowskim (1874), Freję w Bogini Walhalli (1875) oraz Topaza w Flick i Flock (1870).

W styczniu i lutym 1873 roku miała zaszczyt wystąpić gościnnie w teatrze San Carlo w Neapolu, gdzie została odznaczona Złotym Medalem, a w lipcu tego samego roku brała udział w trzech przedstawieniach na scenie Opery Wiedeńskiej. Niestety, Helena zmagała się z problemami zdrowotnymi, w tym z gruźlicą, co zmusiło ją do cyklicznych wyjazdów do uzdrowisk oraz w końcu zakończenia kariery. Po raz pierwszy prosiła o zwolnienie w 1878 roku, ale na scenie pozostawała jeszcze przez kilka lat. Ostatni występ miała miejsce 3 listopada 1881 roku w partii solowej w divertissement z opery Elda. Pożegnalny benefis odbył się 16 czerwca 1882 roku w Teatrze Wielkim, z udziałem wszystkich zespołów Warszawskich Teatrów Rządowych.

Ze względu na przedwczesne zakończenie kariery, Helena napotkała trudności związane z uzyskaniem emerytury, którą otrzymała dopiero tuż przed śmiercią w 1883 roku, po interwencji w Petersburgu. Jesienią 1882 roku wyjechała na Riwierę francuską, gdzie zmarła w Nicei rok później. Na podstawie jej życia i kariery Weronika Wierzchowska stworzyła powieść o artystce, noszącą tytuł Tancerka, wydaną w 2017 roku.

---

Oceń: Helena Cholewicka

---