Andrzej Janusz Urbański, urodzony 18 maja 1954 roku w Warszawie, a zmarły 20 maja 2016, był znaną postacią w polskim życiu publicznym jako polityk, dziennikarz oraz publicysta.
W swojej karierze pełnił szereg istotnych funkcji, w tym był posłem na Sejm I kadencji. W latach 2002–2005 sprawował rolę zastępcy prezydenta m.st. Warszawy, co miało kluczowe znaczenie dla rozwoju stolicy kraju. Ponadto od 2005 do 2006 roku piastował urząd szefa Kancelarii Prezydenta RP, a następnie, w latach 2006–2007, był doradcą prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
Jego wiedza i doświadczenie znalazły także zastosowanie w sektorze mediów, gdzie w latach 2007–2008 pełnił funkcję prezesa zarządu Telewizji Polskiej, mając wpływ na kształt i rozwój polskiego nadawania telewizyjnego.
Życiorys
Okres PRL
Andrzej Urbański jest synem Wiesława oraz Elżbiety. Ukończył studia z zakresu socjologii kultury na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1977. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w Bibliotece Narodowej, gdzie w okresie 1980–1981 pełnił rolę przewodniczącego komisji zakładowej NSZZ „Solidarność”. W czasie II i III Krajowego Zjazdu Delegatów „Solidarności” był również delegatem. Po wprowadzeniu stanu wojennego, objął kierowniczą funkcję w podziemnym wydawnictwie „Wola”. W 1989 roku dołączył do Tymczasowego Zarządu Regionu Mazowsze NSZZ „S”. W latach 1986–1992 zasiadał w prezydium Rady Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Archidiecezji Warszawskiej oraz przynależał do Klubu Myśli Politycznej „Dziekania” w latach 1988–1989.
Na podstawie akt ujawnionych przez IPN, 25 września 2007 roku ujawniono, że Andrzej Urbański w 1982 roku, po rozmowie ostrzegawczej, podpisał deklarację lojalności wobec organów bezpieczeństwa PRL. Z informacji przekazanych przez zainteresowanego wynika jednak, że zdecydowanie zaprzeczył on tym doniesieniom. IPN opublikował komunikat prasowy, informując, że notatki w katalogach są zgodne z zachowanymi źródłami, dodając, że „deklaracja lojalności” nie oznaczała faktycznej współpracy z organami bezpieczeństwa państwa.
Działalność polityczna w III RP
W latach 1990–1992 aktywnie uczestniczył w Porozumieniu Centrum, pełniąc funkcję sekretarza zarządu głównego oraz członka naczelnej rady politycznej. W roku 1991 zdobył mandat posła na Sejm I kadencji, reprezentując ogólnopolską listę kandydatów w okręgu warszawskim z ramienia Porozumienia Obywatelskiego Centrum. Zasiadał w Komisji Kultury i Środków Przekazu, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Nadzwyczajnej do zbadania skutków stanu wojennego. W trakcie swojej kadencji zmienił przynależność na Polski Program Liberalny, a kilka lat później był aktywny w Ruchu Stu.
W latach 2000–2001 pełnił funkcję doradcy premiera Jerzego Buzka ds. polityki informacyjnej, wchodząc w skład Ruchu Społecznego AWS. Od 2002 do 2005 roku zajmował stanowisko zastępcy prezydenta m.st. Warszawy, Lecha Kaczyńskiego, odpowiadając za wiele dziedzin, takich jak edukacja, kultura, promocja miasta oraz infrastruktura.
Po objęciu urzędu prezydenta RP przez Lecha Kaczyńskiego, 23 grudnia 2005 roku został mianowany na stanowisko szefa Kancelarii Prezydenta RP. Pełnił tę funkcję do momentu, kiedy 2 czerwca 2006 roku, w wyniku artykułu w gazecie „Rzeczpospolita”, złożył dymisję. Informacje sugerowały, że podczas sprawowania tej funkcji wciąż był prezesem i współudziałowcem firmy Kalejdoskop – Nowa Korporacja, co miało być niezgodne z ustawą antykorupcyjną, a firmę tę założył razem z Ryszardem Nawratem, który był oskarżony o korupcję. Po dymisji, od 9 października 2006 roku do 28 lutego 2007 roku, pełnił rolę doradcy prezydenta.
Od 4 września 2007 roku był członkiem Kolegium IPN, a swoje obowiązki pełnił aż do momentu zlikwidowania tego organu w 2011 roku, kiedy powstała Rada IPN.
Działalność zawodowa w III RP
W okresie tym pełnił rolę kierownika działu politycznego w „Tygodniku Solidarność”. W latach 90. był redaktorem naczelnym programu Pegaz w Telewizji Polskiej, a także gazet „Express Wieczorny”, „Życie Warszawy” oraz tygodnika „Czas Polski”. Prowadził w Telewizji Polskiej programy takie jak Pytania o Polskę oraz Premierzy.
26 lutego 2007 roku został powołany do rady nadzorczej TVP, a od 27 lutego 2007 roku rozpoczął pełnienie obowiązków prezesa zarządu Telewizji Polskiej. Dnia 3 kwietnia 2007 roku został formalnie wybrany na to stanowisko. Jednak 19 grudnia 2008 roku rada nadzorcza TVP podjęła decyzję o jego zawieszeniu, a następnie, 19 września 2009 roku, został odwołany z zarządu. W grudniu 2012 roku podjął pracę jako publicysta w tygodniku „Uważam Rze”, a od listopada 2013 do lipca 2014 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego „Uważam Rze Historia”.
Życie prywatne
Andrzej Urbański był osobą, której życie osobiste zaznaczone było przez dwukrotne małżeństwa. Z pierwszą małżonką Bożeną doczekał się córki Joanny, jednak ich związek zakończył się rozwodem. W późniejszym czasie ożenił się z Hanną, z którą miał dwie pociechy: córkę Annę oraz syna Mateusza.
W ostatnich latach swojego życia Andrzej zmagał się z poważną chorobą, a mianowicie z rakiem trzustki. Po jego odejściu, 31 maja 2016 roku, został uhonorowany ostatnim miejscem spoczynku w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie znajduje się jego grobowiec w kwaterze G/tuje/25.
Publikacje
Jedną z ważniejszych publikacji Andrzeja Urbańskiego jest książka pt. „Wojna o której nie chcieliśmy wiedzieć”, wydana przez Wydawnictwo Iskry w Warszawie w 2007 roku.
Odznaczenia
Andrzej Urbański był wyróżniającą się postacią w polskim społeczeństwie, która została doceniona przez przyznanie jej wielu odznaczeń. Oto lista jego najważniejszych odznaczeń:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2016, pośmiertnie,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2011,
- Krzyż Wolności i Solidarności – 2021, pośmiertnie,
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2005.
Przypisy
- Krzysztof Biernacki: Andrzej Urbański. encysol.pl. [dostęp 30.09.2023 r.]
- a b Andrzej Urbański. rejestry-notarialne.pl. [dostęp 12.02.2023 r.]
- a b c Andrzej Urbański: Rodzina, dzieci. Kim są bliscy zmarłego?. se.pl, 31.05.2016 r. [dostęp 23.06.2023 r.]
- Andrzej Urbański pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 31.05.2016 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Nie żyje Andrzej Urbański. rp.pl, 20.05.2016 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Krzysztof Stępkowski: Pożegnanie Andrzeja Urbańskiego. gosc.pl, 31.05.2016 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Andrzej Urbański spoczął na Powązkach. Pożegnał go m.in. prezydent Duda. tvpparlament.pl, 31.05.2016 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Andrzej Urbański: Mam raka trzustki. dziennik.pl, 17.12.2014 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Cezary Łazarewicz: Wskrzeszenie Czesława. polityka.pl, 10.10.2010 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Bianka Mikołajewska: Urbański Andrzej. polityka.pl, 04.04.2007 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Urbański: nie podpisałem „lojalki”. wp.pl, 25.09.2007 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Dla Mediów: Komunikaty. ipn.gov.pl, 25.09.2007 r. [dostęp 31.05.2016 r.]
- Człowiek polityczny – Andrzej Urbański. W: Andrzej Tadeusz Kijowski: Opis obyczajów w XV-leciu międzysojuszniczym. T. I. Warszawa: AnTraKt, 2010 r.
- Andrzej Urbański, czyli kolega. W: Andrzej Tadeusz Kijowski: Opis obyczajów w XV-leciu międzysojuszniczym. T. I. Warszawa: AnTraKt, 2010 r.
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 24.05.2020 r.]
- Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 31.08.2021 r.]
- M.P. z 2021 r. poz. 778
- M.P. z 2011 r. nr 64, poz. 624
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Jerzy Morawski (polityk) | Władysław Orlewski | Tomasz Słaboszowski | Józef Deptuła | Marian Białkowski | Jan Michałowski (dyplomata) | Kinga Gajewska | Antoni Macierewicz | Piotr Kownacki | Jacek Smagowicz | Tadeusz Meissner | Tadeusz Kopeć (poseł II RP) | Halina Skibniewska | Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski | Zenon Wróblewski | Władysław Bartoszewski | Leon Ferszt | Andrzej Anusz | Jan Jaworski (komunista) | Paweł TanajnoOceń: Andrzej Urbański