Jerzy Morawski, urodzony w Warszawie 11 sierpnia 1918 roku, to postać niezwykle istotna w historii Polski. Po spędzeniu wielu lat w stolicy, zmarł tamże 4 lutego 2012 roku. Był nie tylko ekonomistą, ale również prominentnym politykiem komunistycznym, który odegrał kluczową rolę w polskim systemie politycznym w drugiej połowie XX wieku.
W latach 1955–1956 oraz 1957–1960 Morawski pełnił funkcję sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, co czyni go jednym z trzech tzw. młodych sekretarzy. Jego wpływ na politykę był znaczący, zwłaszcza w okresie przejściowym po destalinizacji. W latach 1956–1960 był również członkiem Biura Politycznego KC PZPR, co dawało mu możliwość uczestniczenia w najważniejszych decyzjach partyjnych.
W późniejszych latach Morawski pełnił funkcję ambasadora PRL w Wielkiej Brytanii od 1964 do 1969 roku, co było kolejnym dowodem na jego wpływy w polskiej polityce zagranicznej. Ponadto, jako wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli, miał wpływ na kontrolę finansową państwa.
Był także posłem do Krajowej Rady Narodowej oraz zasiadał w Sejmie Ustawodawczym i na Sejmie PRL podczas I, II i III kadencji. Jego działalność polityczna miała wpływ na kształtowanie się polityki w Polsce w latach powojennych.
Życiorys
Jerzy Morawski był synem Jerzego i Marii z Kłosowskich, urodzonym w Warszawie, w dzielnicy Leszno, w katolickiej rodzinie robotniczej. Jego ojciec pracował jako elektrotechnik. W 1934 roku przystąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, w którym pozostawał aktywny aż do jego rozwiązania w 1938 roku. Ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie był również sekretarzem Zarządu Głównego Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”.
Morawski był jednym z członków Polskiej Partii Robotniczej od momentu jej powstania w 1942 roku. W tym czasie pełnił rolę redaktora w tajnym organie Komitetu Centralnego PPR, znanym jako „Trybuna Wolności”. W okresie od lipca 1944 do stycznia 1945 roku zasiadał w sekretariacie Komitetu Centralnego PPR. Witając się z II Wojną Światową, podczas powstania warszawskiego, służył w oddziale informacyjnym Armii Ludowej, redagując okresowe wydanie czasopisma „Armia Ludowa”.
W pierwszych miesiącach powojennych, od lutego do czerwca 1945 roku, pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Głównego Związku Walki Młodych. W latach 1946–1948 sprawował stanowisko wiceprzewodniczącego ZWM, a w latach 1948–1950 pełnił rolę wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. W 1948 roku został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a następnie zastępcą członka Komitetu Centralnego, tym samym pozostając na tym stanowisku aż do 1950 roku.
Później, aż do 1952 roku, Morawski zajmował pozycję sekretarza odpowiedzialnego za propagandę w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Poznaniu. W latach 1952–1954 był zastępcą kierownika Wydziału Propagandy KC, a potem do 1956 roku kierownikiem tegoż wydziału. W marcu 1954 roku zajął miejsce w KC PZPR, a od marca 1955 do stycznia 1960 roku był sekretarzem tej organizacji. Należał do grona młodych sekretarzy, w tym do zespołu Władysława Matwina oraz Jerzego Albrechta.
Od 21 października 1956 roku do października 1960 roku był członkiem Biura Politycznego KC PZPR, odpowiadając w tym czasie na różne obszary działania, w tym na oświatę. W latach pięćdziesiątych uchodził za jednego z nieformalnych liderów puławian, grupy działającej wewnątrz PZPR, która starała się wprowadzić zmiany w stalinowskim systemie Polski.
W okresie od 1945 do 1965 roku Morawski był posłem w kolejnych kadencjach: Krajowej Rady Narodowej, Sejmu Ustawodawczego oraz trzech kadencji Sejmu PRL. W krótkim czasie, od maja do lipca 1956 roku był redaktorem naczelnym „Trybuny Ludu”. W latach 1959–1964 obejmował stanowisko wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, a od 1964 do 1969 roku był ambasadorem PRL w Wielkiej Brytanii.
Życie prywatne
Jerzy Morawski był wieloma obciążony losami, w tym także swoim życiem rodzinnym. Jego pierwsza żona, Hanna z domu Rozenberg (1918–1995), była osobą o ogromnym znaczeniu w przedwojennym ruchu komunistycznym. Pochodziła z rodziny żydowskiej i brała czynny udział w powstaniu warszawskim, walcząc w Batalionie im. Czwartaków pod pseudonimami „Krysia” oraz „Hanka”. Ich związek został sformalizowany w Kościele św. Krzyża w Warszawie 13 września 1939 roku.
Po pewnym czasie Jerzy Morawski poślubił swoją drugą żonę, Irenę Tarłowską, z domu Szenberg (1918–1991). Irena również była działaczką komunistyczną o żydowskich korzeniach i miała skomplikowaną historię, w tym ucieczkę z warszawskiego getta.
Po jego śmierci, Jerzy Morawski został uroczyście pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie spoczął w towarzystwie swojej drugiej żony oraz rodziców. To miejsce spoczynku stało się symbolicznym świadectwem złożonych losów rodziny Morawskich.
Odznaczenia
Jerzy Morawski, znany z działalności politycznej, był odznaczany wyróżnieniami, które odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz wkład w historię. Oto niektóre z nich:
- medal za Warszawę 1939–1945, przyznany 17 stycznia 1946,
- warszawski Krzyż Powstańczy, uhonorowany w 1986 roku,
- pamiątkowy medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej, przyznany w 1983 roku.
Przypisy
- Profil na stronie 1944.pl [dostęp 12.03.2023 r.]
- PawełP. Rzewuski, „Armia Ludowa” – komunistyczna prasa z powstania warszawskiego [online], histmag.org, 19.08.2013 r. [dostęp 12.03.2023 r.]
- Jerzy Morawski (11 VIII 1918 – 4 II 2012) [online], wyborcza.pl, 01.11.2012 r. [dostęp 26.10.2020 r.]
- Nekrolog w „Gazecie Wyborczej” [dostęp 26.10.2020 r.]
- Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 26.10.2020 r.]
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej [dostęp 26.10.2020 r.]
- Wyszukiwarka grobów w Warszawie [dostęp 26.10.2020 r.]
- Barbara Engelking, Żydzi i komuniści w okupowanej Warszawie [w:] Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), s. 83.
- Weronika Mirowska, Mam odwrócić głowę? – rozmowa z Marianem Turskim, „PRESS” 11–12/2021 r.
- Akt urodzenia Jerzego Morawskiego z dnia 21.02.1919 r., Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie [dostęp 12.03.2023 r.]
- Zbigniew Osiński, Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989: uwarunkowania organizacyjne oraz ideologiczno-polityczne, Lublin 2010, s. 90.
- Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW", 1992, s. 61–62.
- Odznaczeni Warszawskim Krzyżem Powstańczym, „Stolica”, nr 43, 26.10.1986 r., s. 21.
- Uhonorowani pamiątkowymi medalami, „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30.12.1983 r., s. 3.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Władysław Orlewski | Tomasz Słaboszowski | Józef Deptuła | Marian Białkowski | Jan Michałowski (dyplomata) | Kinga Gajewska | Antoni Macierewicz | Piotr Kownacki | Jacek Smagowicz | Małgorzata Fuszara | Andrzej Urbański | Tadeusz Meissner | Tadeusz Kopeć (poseł II RP) | Halina Skibniewska | Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski | Zenon Wróblewski | Władysław Bartoszewski | Leon Ferszt | Andrzej Anusz | Jan Jaworski (komunista)Oceń: Jerzy Morawski (polityk)