Śluza im. inż. Tadeusza Tillingera

---

Opis konstrukcji

Obiekt jest jedną z najciekawszych śluz jednokomorowych. Całkowita długość konstrukcji wynosi 104 metry, a komora ma wymiary 85 m × 12 m. Zrezygnowano z tradycyjnych wrót na rzecz płaskich zasuw, co wynika z wyższych stanów wody na Wiśle w porównaniu do Kanału Żerańskiego. Takie rozwiązanie umożliwia utrzymanie piętrzenia wody zarówno od Wisły, jak i z kierunku Kanału Żerańskiego, nawet w czasie wysokich przypływów, kiedy poziom wody na Wiśle przewyższa ten w Jeziorze Zegrzyńskim. Ta specyfika nadaje konstrukcji wyjątkowy charakter.

Cała konstrukcja, w tym obydwie głowy śluzy oraz komora, wykonana jest z betonu wzmocnionego. Komora ma głębokość 10 m i składa się z pięciu sekcji, z czego w dwóch z nich zlokalizowane są galerie. Te galerie są połączone z płytą dna odcinkami kanału dobiegowego, co umożliwia efektywne napełnianie oraz opróżnianie śluzy wodą. Zamknięcia obu głów stanowią płaskie zasuwy stalowe, które są szczelnie uszczelniane drewnianymi elementami.

Aby ułatwić przesuwanie zasuw, zostały one podwieszone na rolkach do stalowych belek mostowych. Każda z zasuw posiada niezależny napęd elektryczny, a mechanizm przesuwu opiera się na łańcuchu Galla. Istnieje również opcja ręcznego przesuwania, które można wykonać za pomocą korb. Czas potrzebny na przesunięcie zasuw elektrycznie wynosi zaledwie 2 minuty, podczas gdy ręczne przesuwanie (przy udziale dwóch osób dla każdej z zasuw) zajmuje 115 minut.

Po przesunięciu zasuw do wnęk bocznych unosi się most zwodzony, znajdujący się nad zasuwami. Mechanizm podnoszenia mostu wykorzystuje napęd elektryczny, a jako zapasowy napęd ręczny. Czas potrzebny na podniesienie mostu przy zastosowaniu napędu elektrycznego to 0,5 minuty, z kolei przy napędzie ręcznym to 18 minut. Po wykonaniu remontu w 1993 roku, napęd elektryczny został zastąpiony hydraulicznym, co poprawiło efektywność działania.

Pulpit sterowniczy śluzy zlokalizowany jest w trzypiętrowej wieży, w której mieszczą się również pomieszczenia dla pracowników oraz biura regionalnego nadzoru wodnego. Po obydwu stronach śluzy znajdują się awanporty, które zostały wyposażone w stanowiska cumownicze, co dodatkowo zwiększa funkcjonalność tego obiektu.

Historia

Śluza, która została uruchomiona w 1963 roku, odgrywa istotną rolę w układzie hydrotechnicznym Warszawy. Tworzy ona wraz z Kanałem Żerańskim i Stopniem Wodnym Dębe warszawski węzeł wodny. Jest ona imiennie oddana inż. Tadeuszowi Tillingerowi, osobie, która zrealizowała wizję połączenia żeglugowego między Żeraniem a Zegrzem oraz zainicjowała wiele znaczących projektów w dziedzinie hydrotechniki.

W latach 60. i 70. XX wieku śluza była intensywnie wykorzystywana jako szlak transportowy dla kruszywa oraz zboża. Z biegiem czasu, jej znaczenie uległo zmianie i obecnie pełni głównie funkcję dla ruchu turystycznego. W sezonie letnim codziennie korzysta z niej statek, który obsługuje trasę pomiędzy cyplem Czerniakowskim a miejscowością Serock.

Analizując statystyki, można zauważyć, że w latach 1986–1987 odbywało się około 3200 śluzowań rocznie. Z kolei w latach 2003–2004 liczba ta spadła do około 730-750, a w 2011 roku zapewniła około 1000 przejść przez śluzę.

W 2005 roku przy śluzie wykonano prace remontowe, mające na celu jej modernizację oraz poprawę wydajności.

---

Oceń: Śluza im. inż. Tadeusza Tillingera

---