Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Warszawie

---

Historia kościoła

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny znajduje się na skarpie wiślanej, a jego historia sięga czasów, gdy budowla ta została wzniesiona w 1409 roku, przy wsparciu księcia Janusza Starszego oraz jego małżonki Danuty Anny. Po upływie dwóch lat, w 1411, kościół został poświęcony przez biskupa Wojciecha Jastrzębca. Wokół świątyni założono cmentarz, co dodało temu miejscu wyjątkowego znaczenia. Od początku swojego istnienia, kościół był miejscem dla rybaków i rzemieślników, zachwycając wiernych kazaniami głoszonymi także w języku niemieckim.

W drugiej połowie XV wieku, jednonawowa świątynia przeszła gruntowne przemiany, stając się trójnawową bazyliką, co było możliwe dzięki Bolesławowi IV, księciu warszawskiemu oraz zakroczymskiemu. W 1518 roku przy kościele dodano wieżę-dzwonnicę, co znacznie wzbogaciło architektoniczny krajobraz miejsca. Już 14 stycznia 1562 roku, król Zygmunt August w Łomży przyznał kapitule kościoła św. Jana prawo zarządzania Nad Naszą Świątynią, co obejmowało też przeznaczanie dochodów na własne potrzeby oraz wyznaczanie wikariuszy.

To przejrzyste zarządzanie trwało przez niemal 40 lat, aż do momentu, gdy biskup Jędrzej Opaliński w dniu 30 kwietnia 1608 roku postanowił wprowadzić systematycznego proboszcza.

Józef Łukaszewicz w swoich zapiskach z 1641 roku mówi o świątyni tak: „Kościół Panny Maryi w Nowem mieście warszawskim jest murowany wraz z wieżą swoją, w której się dzwony znajdują…”

Przez wieki kościół przyciągał uwagę, a w wizytacjach i jako miejsce modlitwy, zawierał liczne elementy kultury religijnej. Wówczas w kościele odnaleziono osiemnaście ołtarzy, a właściwości architektoniczne przyciągały wielu artystów. W 1656 roku kościół uległ zniszczeniu w czasie wojen ze Szwedami, a odbudowa zakończyła się roku 1690.

Od XIX wieku, kościół ulegał licznym modernizacjom, które wpłynęły na jego pierwotny wygląd. Na przełomie stuleci wprowadzono istotne zmiany, między innymi przebudowując wieżę i dach. W 1829 roku stare organy zostały zastąpione nowymi. W latach 1906-1915 odbyła się regotycyzacja budowli pod kierunkiem Józefa P. Dziekońskiego oraz Stefana Szyllera.

Kościół ponownie ucierpiał w sierpniu 1944 roku w czasie powstania warszawskiego, lecz odbudowano go w latach 1947-1952, przywracając do pierwotnego wyglądu z pomocą starych panoram miasta. W czasie stanu wojennego, miejsce to tętniło życiem, gdyż pełniło funkcję Duszpasterstwa Środowisk Twórczych, organizując patriotyczne wydarzenia, które przyciągały rzesze ludzi.

Na terenie kościoła znajduje się również pomnik Waleriana Łukasińskiego, upamiętniający ważną postać w historii. W 1965 roku świątynia, w towarzystwie dzwonnicy, plebanii oraz organistówki, została oficjalnie wpisana do rejestru zabytków.

Architektura kościoła

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wyróżnia się swoją zwartą architekturą, w której można zauważyć schodkowy szczyt oraz smukłe blendy, które nadają mu charakterystyczny wygląd. W tym obiekcie znajdują się również ostrołukowy portal oraz niskie, szerokie nawy, które są wspierane skarpami. Z biegiem czasu, w XVII i XVIII wieku, do tylnych ścian tej gotyckiej świątyni dobudowano dwie białe kaplice barokowe, które mają kształt kwadratowy i są pokryte zielonymi hełmami. Dodatkowo, z tyłu budowli umieszczono małe latarenki, które wzbogacają architekturę wnętrza.

W środku, w ciemnej atmosferze kościoła, można dostrzec neogotycki ołtarz, na którym znajduje się obraz ilustrujący scenę Nawiedzenia – ważne spotkanie Matki Boskiej z św. Elżbietą. Warto również zwrócić uwagę na metalową rzeźbę Jezusa, znajdującą się przy zamykającym prawą nawę kaplicy Miłosierdzia Bożego. Cały teren kościoła otoczony jest kamiennym murkiem, a pobliski skwer, który dawniej pełnił rolę cmentarza, obsadzono wysokimi kasztanowcami.

W obrębie tego miejsca znajduje się także drewniany krzyż z napisem „Ratuj duszę swoją” oraz figurka Matki Boskiej, datowana na 1870 rok, przedstawiająca „Ja, Matka Pięknej miłości, Bogobojności, Uznania i Nadziei Świętej”.

Wieża-dzwonnica

W 1518 roku do nawy południowej dobudowano wieżę-dzwonnicę, która wyróżnia się schodkowym szczytem, często porównywanym do kiści winogron. Dzwonnica stawiana jest na wysokich, uskokowych skarpach, a ściany zdobią ceglaste, geometryczne fryzy, płyciny oraz wąskie otwory. Ta unikalna wieża stała się kluczowym elementem warszawskiego krajobrazu i zyskała uznanie dzięki obecności na wielu panoramach stolicy, co umożliwiło jej dokładne odtworzenie po wojnie.

---

Oceń: Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Warszawie

---