Bazylika katedralna św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika w Warszawie

Kościoły

Bazylika katedralna św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika, znana powszechnie jako katedra św. Floriana, stanowi ważny element krajobrazu architektonicznego Warszawy. Usytuowana jest w historycznej dzielnicy Praga-Północ, co dodaje jej wyjątkowego charakteru i znaczenia.

Ten kościół pełni rolę katedry diecezji warszawsko-praskiej, przez co ma szczególne miejsce w sercach mieszkańców oraz w historii regionu. Jego architektura i bogata historia czynią go miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów oraz wiernych.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o tej urokliwej dzielnicy, serdecznie zapraszamy do zapoznania się z informacjami dostępnymi na stronie Pradze-Północ.

Historia

Budowa kościoła była wynikiem długoletnich starań, które zakończyły się sukcesem w 1886 roku, gdy liczba mieszkańców praskiej parafii przy kościele Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej osiągnęła liczbę około 32 tysięcy. Pomimo trudnej sytuacji finansowej mieszkańców, car Aleksander III wyraził zgodę na zbiórkę funduszy w innych miastach. Miasto przekazało działkę do budowy przy jednej z głównych dróg Pragi, prowadzącej od Dworca Petersburskiego do mostu Kierbedzia, umiejscowionej na południowej części dzisiejszego placu Weteranów 1863 roku, znanego wcześniej jako plac Aleksandrowski. W tym miejscu organizowano wcześniej jeździeckie jarmarki.

W latach 1888–1904 wzniesiono świątynię zgodnie z projektem Józefa Piusa Dziekońskiego, który zdobył pierwsze miejsce w ogłoszonym konkursie architektonicznym (przy współpracy Ludwika Panczakiewicza). W konkursie brali udział wyłącznie architekci z Polski, a łączna liczba nadesłanych prac wyniosła 25. Drugie miejsce przypadło Władysławowi Marconiemu, a trzecie przypadło Ignacemu Jórskiemu. Przed zatwierdzeniem ostatecznego projektu, wprowadzono zmiany ze względu na oszczędności, co skutkowało między innymi skróceniem korpusu głównego i zmniejszeniem wykorzystania kamienia na rzecz cegły. Kiedy położono kamień węgielny, zgromadzono fundusze w wysokości około 50 tysięcy rubli, z czego 6 tysięcy darowano od Aleksandry Potockiej.

Z uwagi na podmokłość terenu, który znajduje się na nadwiślańskim obszarze, zdecydowano się na zastosowanie wzmocnionych fundamentów. W trakcie budowy świątyni zakupiono cegły o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej, które były wytwarzane ręcznie w zakładach Kazimierza Granzowa. W 1890 roku, w obliczu wyczerpywania się środków finansowych, władze rosyjskie przyznały dotację w wysokości 100 tysięcy rubli, co umożliwiło kontynuację prac budowlanych.

Architektura świątyni ma formę trzynawowej bazyliki z transeptem, z charakterystycznymi wysokimi wieżami w fasadzie obiektu oraz trzema niższymi wieżami: sygnaturką i dwiema wieżami przy prezbiterium. Forma oraz przestrzenny układ kościoła nawiązują do stylu gotyku mazowieckiego, sztuki, która jest adekwatnie dostrzegana w polskiej architekturze sakralnej. Sam Józef Pius Dziekoński uznał tę świątynię za swoje najwybitniejsze osiągnięcie artystyczne.

Uroczystość konsekracji miała miejsce 29 września 1901 roku, w dniu patronalnym św. Michała Archanioła, pod przewodnictwem bpa Kazimierza Ruszkiewicza, a wzięło w niej udział około 30 tysięcy osób. Katedra była w stanie pomieścić do 8000 wiernych, a całkowity koszt jej budowy wyniósł 300 tysięcy rubli. W latach 1932–1934 obniżono wieże kościoła do 2/3 pierwotnej wysokości z powodu problemów z pękającymi ścianami pod wpływem ciężaru hełmów.

Po mszy żałobnej odprawionej 7 kwietnia 1943 roku w intencji rozstrzelanego oficera „Wachlarza” Wilhelma Baranowskiego ps. Borkowski, Gestapo aresztowało około 20 uczestników. Kościół został wysadzony przez ustępujące wojska niemieckie 14 września 1944 roku, korzystając z materiałów wybuchowych, które miały pierwotnie zniszczyć pobliski Szpital Praski, co skutkowało jego ocalałymi ruinami. Zniszczeniu uległa niemal cała budowla, z niewielką ilością ocalałych fragmentów ścian bocznych z figurami patronów – św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika, autorstwa Tadeusza Skoniecznego.

Rekonstrukcja kościoła rozpoczęła się po zakończeniu etapu odbudowy, a ponownie oddano go do użytku w 1951 roku, choć początkowo bez wież i transeptu. Do czasu tej transformacji nabożeństwa miały miejsce w specjalnie przystosowanej sali parafialnej. Odbudowę świątyni zaprojektował Stanisław Marzyński, a finalizacja prac miała miejsce w 1972 roku.

Od marca 1992 roku katedra ta jest zarządzana przez diecezję warszawsko-praską, a w 1997 roku uzyskała tytuł bazyliki mniejszej. W 1994 roku na placu przed kościołem odsłonięto kamień poświęcony ofiarom rzezi Pragi. Dwa lata później na frontowej elewacji umieszczono mozaiki przedstawiające Chrystusa oraz herb pierwszego biskupa warszawsko-praskiego, Kazimierza Romaniuka, a w 1998 roku dodano trzecią mozaikę z herbem Pragi wzorowanym na projekcie z 1648 roku.

Kolejnym ważnym wydarzeniem było spotkanie Jana Pawła II z wiernymi przed katedrą, które miało miejsce 13 czerwca 1999 roku, podczas jego VII pielgrzymki do Polski. W trakcie kadencji Sławoj Leszka Głódzia na stanowisku biskupa diecezji warszawsko-praskiej, wmurowano w posadzkę świątyni rozetę z jego herbem oraz danymi osobowymi (herb i dane osobowe zostały usunięte w 2022 roku). W sierpniu 2005 roku przed katedrą odpalono pomnik ks. Ignacego Skorupki, stworzony przez Andrzeja Renesa. Obok świątyni, od strony ul. Sierakowskiego, posadzono dąb papieski, który wyhodowano z żołędzia dębu Chrobry, poświęconego przez Jana Pawła II w 2004 roku.

Wnętrze świątyni

W bazylice katedralnej można znaleźć wiele cennych elementów, które mają istotne znaczenie historyczne i kulturowe. Wśród nich znajdują się popiersie oraz relikwiarz z sercem ks. Ignacego Kłopotowskiego, a także liczne tablice pamiątkowe. Te tablice są poświęcone ważnym postaciom, takim jak Stanisław Marzyński, Bolesław Lament, a także profesorom oraz wychowankom Gimnazjum i Liceum im. Władysława IV. Co więcej, są tu także upamiętnienia żołnierzy 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty, którzy polegli w boju o wyzwolenie Pragi we wrześniu 1944 roku.

W prawej nawie, na postumencie, można dostrzec barokową figurę św. Floriana Męczennika, który jest patronem strażaków. On, razem ze św. Michałem Archaniołem, stanowi patrona tej świątyni. Ta wyjątkowa figura nie tylko wzbogaca wnętrze bazyliki, ale także przypomina o wartościach, które ona symbolizuje.

Inne informacje

Nazwa ulicy Floriańskiej wywodzi się od wezwania świątyni, którą jest Bazylika katedralna św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika w Warszawie. Owa świątynia, z bogatą historią i znaczeniem religijnym, jest usytuowana w sąsiedztwie wspomnianej ulicy.

Warto zwrócić uwagę na to, że ul. Floriańska nie tylko łączy się z kościołem, ale również wzbogaca kontekst historyczny tej okolicy, wskazując na ścisłe związki między architekturą a historią stolicy.

Przypisy

  1. Tomasz Urzykowski: Herb ukaranego za tuszowanie pedofilii arcybiskupa Głódzia zniknął z katedry praskiej. Gazeta Stołeczna [on-line], 25.12.2022 r. [dostęp 02.02.2023 r.]
  2. Aleksandra Pawlicka. Ruina. „Newsweek”, 12.11.2019 r.
  3. Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 173. ISBN 978-83-931203-1-4.
  4. Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 458. ISBN 978-83-240-1057-8.
  5. Hanna Faryna-Paszkiewicz: Historia Placu Weteranów 1863 roku. Odkrywanie warszawskiej Pragi. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2009, s. 58. ISBN 978-83-927791-5-5.
  6. Andrzej Majdowski: Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana. Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy. Warszawa: Muzeum Warszawskiej Pragi, 2009, s. 132. ISBN 978-83-7401-236-2.
  7. Michał Pilich: Warszawska Praga. Warszawa: Fundacja "Centrum Europy", 2005, s. 30. ISBN 83-923305-7-9.
  8. Michał Pilich: Warszawska Praga. Warszawa: Fundacja "Centrum Europy", 2005, s. 29. ISBN 83-923305-7-9.
  9. Paweł Zuchniewicz: Papieska Warszawa. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie, 2006, s. 74.
  10. Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 80. ISBN 83-906889-2-1.
  11. Jolanta Wiśniewska: Organizacja kościelna Pragi dawniej i dziś. Warszawskiej Pragi dzieje dawne i nowsze. Warszawa: Wydawnictwo Jeden Świat, 2006, s. 169. ISBN 83-89632-34-9.
  12. Michał Pilich: Warszawska Praga. Warszawa: Fundacja "Centrum Europy", 2005, s. 28. ISBN 83-923305-7-9.
  13. Andrzej Majdowski: Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana. Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy. Warszawa: Muzeum Warszawskiej Pragi, 2009, s. 134. ISBN 978-83-7401-236-2.
  14. Władysław Jan Grabski: Kościoły Warszawy w odbudowie. Warszawa: Rada Archidiecezjalna Odbudowy Kościołów Warszawy, 1956, s. 33.
  15. Rejestr zabytków nieruchomych m. st. Warszawy. [dostęp 22.01.2010 r.]
  16. Michał Pilich: Warszawska Praga. Warszawa: Fundacja "Centrum Europy", 2005, s. 27. ISBN 83-923305-7-9.
  17. Kościoły Warszawy. Warszawa: Wydawnictwa Rady Prymasowskiej Budowy Kościołów Warszawy, 1982, s. 165.
  18. Kościoły Warszawy. Warszawa: Wydawnictwa Rady Prymasowskiej Budowy Kościołów Warszawy, 1982, s. 164.
  19. Andrzej Majdowski: Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana. Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy. Warszawa: Muzeum Warszawskiej Pragi, 2009, s. 128. ISBN 978-83-7401-236-2.
  20. Andrzej Majdowski: Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana. Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy. Warszawa: Muzeum Warszawskiej Pragi, 2009, s. 129. ISBN 978-83-7401-236-2.

Oceń: Bazylika katedralna św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.45 Liczba ocen:20