Zofia Irena Sutorowska, urodzona 16 września 1899 roku w Warszawie, a zmarła 30 sierpnia 1985 roku w Rabce, była istotną postacią w polskim środowisku edukacyjnym oraz bibliotekarskim. Jej działalność jako nauczycielka i bibliotekarka przyczyniła się do zróżnicowania kultury literackiej i edukacji w regionie.
Była także aktywną działaczką Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, gdzie jej pasja do gór i edukacji znalazła odzwierciedlenie. Zasłużyła się dla Rabki oraz okolicznych terenów, wpływając na rozwój społeczny i kulturalny tych obszarów.
Życiorys
Była córką Edwarda, urzędnika handlowego, oraz Marianny Teresy z Kamockich. W latach 1909–1919 uczęszczała do Gimnazjum żeńskiego przy pensji Marii Klary Ledworuskiej w Warszawie, gdzie w 1919 roku zdała egzamin dojrzałości z najwyższymi wyróżnieniami. W roku 1920 rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, kierując się w stronę historii oraz filologii romańskiej, które zakończyła uzyskaniem dyplomu doktora filozofii 3 lipca 1926 roku. Jej praca doktorska, zatytułowana „Dyktat dokumentów Bolesława Wstydliwego”, była prowadzona pod opieką Jana Karola Kochanowskiego-Korwina.
W tym samym czasie uczęszczała do Instytutu Francuskiego w Warszawie oraz w Grenoble. Od 1922 roku pracowała w Bibliotece Uniwersyteckiej, gdzie zajmowała się katalogowaniem zbiorów. W czerwcu 1926 roku przez miesiąc prowadziła prace katalogowe w Muzeum imienia Chałubińskiego w Zakopanem. Od 21 listopada 1929 roku posiadała dyplom nauczyciela szkół średnich.
Od roku szkolnego 1926/1927 pracowała jako nauczycielka. Początkowo uczyła języka polskiego, historii oraz propedeutyki filozofii w Gimnazjum Żeńskim im. Królowej Korony Polskiej Sióstr Niepokalanek w Nowym Sączu. W 1928 roku przeniosła się do Rabki, gdzie podjęła pracę jako nauczycielka historii i języka francuskiego w Gimnazjum Sanatoryjnym pod wezwaniem św. Teresy. Lata 1930-1938 spędziła poza Rabką, do 1934 roku pracując w Gimnazjum i Seminarium Nauczycielskim Sióstr Zmartwychwstanek na warszawskim Żoliborzu, a w kolejnych czterech latach w Gimnazjum i Liceum Sióstr Nazaretanek w Częstochowie, gdzie pełniła funkcję kierowniczą. W Rabce spędzała jedynie miesiące wakacyjne. W 1938 roku osiedliła się na stałe w Rabce, gdzie przed wybuchem II wojny światowej pracowała w bibliotece Towarzystwa Szkoły Ludowej.
Od lat 20. XX wieku Zofia Sutorowska aktywnie uczestniczyła w działalności rabczańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. W grudniu 1927 roku brała udział w spotkaniu założycielskim oddziału, obok takich postaci jak ks. Jan Kanty Surowiak, pierwszy prezes, ks. Justyn Bulanda czy Stanisław Dunin-Borkowski. Szczególnie wyróżniała się w sekcji etnograficznej, wraz z ks. Surowiakiem angażując się w gromadzenie eksponatów do tworzonego muzeum. W sierpniu 1929 roku, razem z Dunin-Borkowskim, udała się do Poręby Wielkiej, by uzyskać zgodę Władysława Orkana na przyjęcie patronatu Podhalańskiego Muzeum Regionalnego; literat nie tylko zgodził się być patronem muzeum, ale i w nawiązaniu do planów etnografa krakowskiego Kazimierza Dobrowolskiego określił zakres działalności przyszłej placówki.
W momencie wybuchu II wojny światowej Zofia Sutorowska przystąpiła do ochrony zbiorów bibliotecznych Towarzystwa Szkoły Ludowej, ukrywając część książek we własnym domu, a inne u zaprzyjaźnionych osób. Wkrótce włączyła się w tajne nauczanie, namawiając nauczycieli oraz rodziców do kontynuowania nauki w warunkach konspiracyjnych. Osobiście przygotowywała programy nauczania dla uczniów szkół podstawowych i średnich, a materiały w ramach „biblioteki wędrującej” dostarczała do domów. W ten sposób w Rabce tajne nauczanie objęło około 180 uczniów, a Sutorowska uczyła także w pobliskim Jordanowie, realizując przedmioty humanistyczne w konspiracyjnym liceum. Swoją działalność prowadziła pod przykrywką obnośnego krawiectwa oraz usług cerowania i łatania odzieży.
W styczniu 1945 roku uczestniczyła w odbudowie szkolnictwa w Rabce i wiosną tego samego roku zasiadała w Komisji Weryfikacyjnej w Nowym Targu, sprawdzając świadectwa uzyskane w tajnym nauczaniu. Po wojnie zdecydowała się kontynuować pracę jako nauczycielka historii oraz języka francuskiego w Gimnazjum Ogólnokształcącym Jana Wieczorkowskiego. Angażowała się również w organizację bibliotek w regionie, a w 1949 roku objęła stanowisko kierownika Biblioteki Gminnej w Rabce, późniejszej Biblioteki Miejskiej. W 1961 roku przeszła na emeryturę, lecz kontynuowała pracę w bibliotece w wymiarze 1/2 etatu. Aktywnie uczestniczyła w różnorodnych organizacjach społecznych, była członkinią komisji historycznej oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Rabce, a także należała do Komisji Oświatowej Miejskiej Rady Narodowej i współzałożyła oddział Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami.
Pod własnym nazwiskiem i pod pseudonimem I.K. opublikowała wiele artykułów w „Ziemi”, „Oświacie i Wychowaniu”, „Stolicy” oraz „Podhalance”, z których większość dotyczyła lokalnych tematów. W czasie niemieckiej okupacji prowadziła pamiętnik, który po jej śmierci opublikowany został w „Tygodniku Podhalańskim” w 1993 roku (nr 11-23) w redakcji Bogdany Pilichowskiej.
Osobiste życie Zofii Sutorowskiej pozostało bez rodziny. Zmarła 30 sierpnia 1985 roku w Rabce, gdzie została pochowana na miejscowym cmentarzu przy ulicy Władysława Orkana.
Odznaczenia
Osoba ta otrzymała liczne i prestiżowe odznaczenia, które są wyrazem uznania jej wkładu w różnorodne obszary działalności.
- złota odznaka ZNP,
- złota odznaka honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża,
- złota honorowa odznaka PTTK,
- medal Komisji Edukacji Narodowej.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Ludwik Horwitz | Wanda Puget-Paździor | Andrzej Trzebski | Antoni Zygmund | Zygmunt Przyrembel | Janina Steinbok | Krzysztof Żmijewski | Maria Gomólińska | Lidia Grzesiuk | Edward Nehring | Waldemar Jan Dziak | Krzysztof Osuch (fizyk) | Irena Adamowicz | Marek Moszyński (fizyk) | Iwona Grabarek | Ewa Kamler | Eugeniusz Szwankowski | Wacław Olszewicz | Stanisław Krajski | Zygmunt SyrokomskiOceń: Zofia Sutorowska