Władysław Natanson

---

Życiorys

Władysław Natanson, pochodzący z pełnej tradycji żydowskiej rodziny bankierów, był wnukiem Samuela Natansona (1795–1879) oraz synem Ludwika Natansona (1821–1896), lekarza, i Natalii z Epsteinów. W rodzinie znajdował się również jego brat, przemysłowiec Edward Natanson (1861–1940), który był ojcem fizyka Ludwika Karola Natansona (1905–1992).

Władysław uzyskał wykształcenie na renomowanych uczelniach, studiuje na uniwersytetach w Warszawie, Petersburgu oraz Dorpacie, kończąc naukę na Cambridge. W 1891 roku habilitował się w Krakowie, a od 1894 pełnił funkcję profesora nadzwyczajnego, kierując się ku tytule profesora zwyczajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1902 roku, gdzie również pełnił rolę rektora w latach 1922–1923. Jako profesor fizyki matematycznej był członkiem korespondentem od 1893, a zwyczajnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności od 1900 roku. Pracował także w licznych zagranicznych towarzystwach naukowych.

Incydent z nocy z 20 na 21 kwietnia 1923 roku, kiedy to pod domem profesora Natansona, wówczas rektora UJ, przy ul. Studenckiej eksplodowała bomba, zaskoczył całą społeczność. Choć zniszczenia były znaczne, na szczęście nikomu nic się nie stało. Wydarzenie to związane było z kontrowersyjnością projektu ograniczenia liczby studentów żydowskich – numerus clausus, którego profesor Natanson był przeciwnikiem. Wydziały uczelni odbyły głosowanie w tej sprawie, gdzie dziewięć z czterdziestu dwóch wydziałów sprzeciwiło się pomysłowi, w tym Wydział Filozoficzny UJ, w którym to także Natanson miał silny głos jako rektor.

Kontrowersyjny zamach wywołał falę spekulacji w prasie, która próbowała zrzucić winę na różne ugrupowania polityczne, nazywając to prowokacją „terrorystów żydowsko-komunistycznych”. W wyniku braku dowodów trzej przywódcy Młodzieży Wszechpolskiej, zatrzymani na wniosek premiera Sikorskiego, szybko zostali zwolnieni. Wydarzenie z 1923 roku, będące echem zamachu, zainicjowało szereg ataków bombowych, w tym jeden w krakowskim hotelu Kellera, gdzie znajdowała się siedziba żydowskiej partii Bund oraz inny w redakcji „Nowego Dziennika” przy ul. Orzeszkowej.

Z dziedziny badań naukowych Natanson zajmował się między innymi teorią kinetyczną gazów, termodynamiką procesów nieodwracalnych oraz zastosowaniami fizyki do hydrodynamiki płynów lepkich. Jego prace z zakresu optyki i fizyki teoretycznej zostały opublikowane w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych, a również w sprawozdaniach Polskiej Akademii Umiejętności. Do jego najbardziej znaczących publikacji należą: „Wstęp do fizyki teoretycznej” (1890), „Promieniowanie” (1913), „Pierwsze zasady mechaniki undulacyjnej” (1930), a także „Odczyty i Szkice” (1908) oraz „Życiorys Newtona” (1927).

Prywatnie, od 11 kwietnia 1911 roku, był mężem Elżbiety Tekli z Baranowskich. Jego synem był Wojciech Natanson (1904–1996), a zięciami Zygmunt Grodziński oraz Bogdan Kamieński.

Władysław Natanson zmarł 26 lutego 1937 roku w Krakowie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 26-płd-grobowiec Natansonów).

Ordery i odznaczenia

Władysław Natanson był wyróżniającym się człowiekiem, który otrzymał wiele odznaczeń za swoje zasługi. Jego osiągnięcia zostały docenione poprzez przyznanie mu licznych orderów, w tym:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 27 listopada 1929,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 11 listopada 1936,
• Złoty Wawrzyn Akademicki, wręczony 7 listopada 1936.

---

Oceń: Władysław Natanson

---