Tymoteusz Duchowski

---

Życiorys

Tymoteusz Duchowski urodził się jako syn Jana – inżyniera, oraz Marii z Zawadzkich. Jego dziadek brał udział w powstaniu styczniowym, co z pewnością wpłynęło na patriotyczne wartości w rodzinie. Mieszkali w Warszawie na Marymoncie, przy ulicy Jana III 2.

W czasach przedwojennych był uczniem szkoły powszechnej prowadzonej przez księży marianów na Bielanach, a także członkiem zuchów. Jako że wojna wybuchła, zakończenie szkoły podstawowej miało miejsce na tajnych kompletach, gdzie uczęszczał do Miejskiej Szkoły Drogowej.

Konspiracja

W czasie okupacji, w domu Duchowskich powstawały nielegalne pieczątki, natomiast w garażu produkowane były granaty powstańcze znane jako „sidolówki”.

Od 1942 roku aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych organizacjach harcerskich. Najpierw w Hufcach Polskich, później w Szarych Szeregach, a od listopada 1943 roku działał w 48 Warszawskiej Wodnej Drużynie Zawiszy, gdzie pełnił rolę zastępowego oraz przybocznego.

Powstanie warszawskie

Przed rozpoczęciem powstania warszawskiego drużyna Duchowskiego uzyskała przydział do oficera łączności Obwodu „Żywiciel”. Jej zadaniem była pomoc w utrzymaniu komunikacji między Marymontem a Pelcowizną, w sytuacji zniszczenia mostów na Wiśle.

W trakcie powstania walczył jako strzelec w oddziale harcerskim 227, który funkcjonował w Zgrupowaniu „Żyrafa”, II Obwodu „Żywiciel” Okręgu Warszawa Armii Krajowej. Został lekko ranny w nogę trzeciego sierpnia, a następnie przydzielony do drużyny 200 na Żoliborzu, gdzie zajmował się wartownictwem. Uczestniczył w transporcie broni kanałami z Żoliborza na Stare Miasto, przekazywał meldunki i rozkazy do Śródmieścia oraz prowadził rozpoznanie kanałów w kierunku Woli i Wisły.

Pod koniec powstania został ewakuowany z wrzodami na nogach i gorączką, docierając na Żoliborz, a później do przejściowego obozu Dulag 121 w Pruszkowie. Jako chory zakaźnie, przeszedł przez obozy cywilne w Końskich i Tomaszowie Mazowieckim, aż w końcu dotarł do rodziny w Krakowie. Jego brat Kazimierz również walczył, ale w plutonie 233 na Żoliborzu.

Okres powojenny

W maju 1945 roku Tyrmoteusz wrócił do Warszawy z rodziną. Ukończył szkołę księży marianów, zdając maturę w 1948 roku. Następnie rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, z których został usunięty po zaledwie kilku miesiącach. Dzięki przeprowadzce rodziny ze Żoliborza na Śródmieście i zniknięciu dokumentów w komendzie uzupełnień, przez pewien czas unikał wcielenia do wojska. Po tym zapisał się do Państwowego Liceum Techniki Teatralnej i ponownie zdał maturę.

Zatrudniony w Teatrze Wielkim, w 1960 roku zakończył studia, zdobywając tytuł magistra inżyniera budownictwa wodnego. Pracował w biurze projektowym, gdzie zaprojektował ponad czterdzieści obiektów hydrotechnicznych, w tym ujęcia wody i stacje uzdatniania.

Działalność popularyzatorska

Jako dokumentalista i popularyzator wiedzy o powstaniu warszawskim, Duchowski był autorem relacji dotyczących plutonu harcerskiego 227. Wspólnie z Romualdem Augustyniakiem napisał publikację „Żoliborski pluton Szarych Szeregów”. Współpracował przy wydaniu książki „Kanały: trasy łączności specjalnej Powstania Warszawskiego” w serii Warszawskie Termopile. Był także inicjatorem umieszczenia 13 tablic przy wyjściach z kanałów, oraz przywrócenia w 2010 roku kotwicy „Rudego” przy Pomniku Lotnika, a także nadania stacji metra znajdującej się przy placu Bankowym nazwy Ratusz Arsenał. Działał aktywnie w Stowarzyszeniu Szarych Szeregów.

Żeglarstwo

Duchowski hobbystycznie interesował się żeglarstwem oraz żeglarstwem lodowym. W latach 1948-1949 angażował się w Harcerskim Ośrodku Wodnym ZHP, a następnie w Yacht Klubie Polski. Był także szkoleniowcem w sekcji żeglarskiej Centralnego Wojskowego Klubu Sportowego „Legia”. W trakcie swojej kariery pełnił funkcję kierownika Zespołu Klasyfikacji Sportowej oraz przewodniczącego Komisji Szkolenia w Sekcji Żeglarskiej Stołecznego Komitetu Kultury Fizycznej, a także był wiceprezesem Warszawskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego ds. szkolenia.

Zajmował się organizowaniem kursów i egzaminów żeglarskich, również był członkiem kolegium redakcyjnego podręcznika żeglarstwa WOZŻ oraz autorem lokacji śródlądowej i morskiej zawartej w tym podręczniku. Pełnił też funkcje wiceprzewodniczącego Polskiego Związku Żeglarskiego ds. turystyki, przewodniczącego Głównej Komisji Żeglarstwa Lodowego i Sekretarza Floty Polskiej DN. Był zaangażowany w komisjach egzaminacyjnych oraz sędziował podczas licznych regat i mistrzostw.

Duchowski zdobył szereg uprawnień, w tym tytuły instruktora żeglarstwa, żeglarstwa lodowego oraz kapitana żeglugi wielkiej. Zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 105-5-29/30).

Odznaczenia

Tymoteusz Duchowski osiągnął znaczące wyróżnienia w postaci kilku prestiżowych odznaczeń. Otrzymał Krzyż Oficerski oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, co podkreśla jego wkład w niepodległość i rozwój kraju.

Dodatkowo został uhonorowany Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi, co jest świadectwem jego odwagi oraz zasług w różnych dziedzinach życia społecznego i wojskowego.

---

Oceń: Tymoteusz Duchowski

---