Jan Marcin Bansemer

---

Życiorys

Bansemer, pochodzący z rodziny o interesującej historii, był synem Martina Jakuba, kupca z Neustettin, obecnie znanego jako Szczecinek, którego osiedlenie w Warszawie miało miejsce najprawdopodobniej w okresie rządów pruskich po III rozbiorze Polski. Jego rodzina wywodziła się ponoć z Anglii, co dodaje tajemniczości do jego biografii. Matką Bansemera była Helena Ludwika z Kurtzów, która zmarła w 1849 roku. Obaj rodzice byli ewangelikami.

Jan Marcin uczęszczał do Liceum Warszawskiego, gdzie ukończył naukę z wyróżnieniem w okolicach 1819 roku. Następnie, zdecydował się na studiowanie prawa i administracji na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim. Już podczas studiów angażował się w projekty mające na celu uregulowanie systemu miar i wag w Kongresówce. W 1822 roku uzyskał magisterium, a nieco później wstąpił do wojska, gdzie jego kariera szybko nabrała tempa. W 1826 roku awansował na podporucznika w Półbaterii Rakietników Konnych.

W czasie powstania listopadowego Bansemer objął stanowisko kierownika wydziału fabrykacji broni, który miał swoją siedzibę w warszawskim Arsenale. 21 marca 1831 roku awansował na porucznika w sztabie generała Dwernickiego. Jego zasługi szybko zostały docenione, a wkrótce otrzymał awans na kapitana artylerii oraz odznaczenie Virtuti Militari. W tym dramatycznym okresie odegrał kluczową rolę, dbając o morale i dobrobyt żołnierzy, którzy byli w trudnej sytuacji po klęsce.

Po zakończeniu działań wojennych, Bansemer, nie zrażając się porażkami, udał się z Prus Wschodnich do Drezna oraz Lipska, gdzie z powodzeniem pośredniczył w organizacji dalszej emigracji Polaków do Francji i Anglii. Pracował nad stworzeniem polskiego centrum naukowego w Saksonii, a także wydał dzieło Brzozowskiego zatytułowane Histoire de la guerre de Pologne en 1831 oraz jedną z edycji Ksiąg Pielgrzymstwa Mickiewicza. Około 1833 roku jego droga prowadziła do Londynu, gdzie zintensyfikował działalność polityczną i naukową.

W Londynie Bansemer, współpracując z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim, nawiązał kontakty z polskimi żołnierzami, którzy na początku 1834 roku przybyli do Harwich na okręcie Union. Namawiał ich do wstąpienia do francuskiej Legii Cudzoziemskiej w Algierii. Owocem jego pracy było powstanie Literackiego Towarzystwa Przyjaciół Polski, które powierzyło mu zadanie doradztwa w zakresie wypłat zasiłków dla ubogich emigrantów. W ostatnich latach życia zbliżył się do idei panslawizmu, wydając w Londynie „Marię” Antoniego Malczewskiego w nowej pisowni inspirowanej czeską.

Bansemer cieszył się dużym uznaniem wśród brytyjskich intelektualistów. Trzy lata przed swoją przedwczesną śmiercią, wspólnie z ekonomistą Piotrem Falkenhagen-Zaleskim, stworzył pierwszy w polskiej kartografii atlas historyczny zatytułowany Poland, Atlas containing the Political Changes that Country has experienced during the last sixty Years from 1771 to the present Time. Ostatecznie, Jan Marcin Bansemer, nie zakładając rodziny, zmarł w Londynie w mladym wieku 38 lat, prawdopodobnie na ospę płucną.

---

Oceń: Jan Marcin Bansemer

---