Stefania Jastrzębowska

---

Życiorys

Stefania Maria Jastrzębowska przyszła na świat 2 września 1889 roku w Warszawie, w rodzinie Władysława oraz Teony Franciszki z d. Staweckiej. W jej życiu miała pięcioro rodzeństwa, co z pewnością wpłynęło na jej późniejsze wartości i przekonania. Od roku 1909 aktywnie uczestniczyła w pracach Organizacji Młodzieży Narodowej, a następnie dołączyła do „Zarzewia”. Już w 1910 roku wzięła udział w formowaniu Oddziału Żeńskiego Polskich Drużyn Strzeleckich. Dzięki umiejętnościom i determinacji, pod pseudonimem „Okrzejka” objęła stanowisko kierowniczki zbrojowni w Okręgu III Polskich Drużyn Strzeleckich, co świadczy o jej zaangażowaniu w działalność patriotyczną.

Stefania była również członkinią Polskiej Partii Socjalistycznej. Po wybuchu I wojny światowej, nie czekając na rozwój wydarzeń, wstąpiła do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako „Okrzejowa” brała udział w organizowaniu Oddziału Żeńskiego POW Okręgu III w Warszawie. W listopadzie 1914 roku weszła w skład grupy dziesięciu kobiet z POW, które zostały przydzielone do Oddziału Lotnego I Brygady Legionów Polskich, gdzie aktywnie prowadziły działania dywersyjne przeciwko wojskom rosyjskim.

W roli kurierki oraz wywiadowczyni wielokrotnie przekraczała linię frontu, m.in. podróżując do Lublina. Jej obowiązki obejmowały także pracę w dziale technicznym Oddziału Lotnego, gdzie zorganizowała w swoim warszawskim mieszkaniu laboratorium materiałów wybuchowych. Utrzymywała je do momentu wycofania się wojsk rosyjskich. Kiedy produkcja nitrogliceryny w jej mieszkaniach kończyła się wybuchami, Stefania pokazała niezwykłą odwagę oraz opanowanie, ratując wszystkie wytworzone w laboratorium materiały, narażając przy tym swoje życie. Jej niezłomność była szczególnie widoczna, kiedy po aresztowaniu kierownika laboratorium, porucznika E. Rybickiego, zdecydowała się pozostać w zagrożonym pomieszczeniu.

Po zajęciu Warszawy przez Niemców w sierpniu 1915 roku, objęła Sekretariat I b Okręgu POW, wynajmując mieszkanie przy Al. Ujazdowskich, które rzeczywiście służyło jako biuro organizacji. Peowiaczki miały tam swoje „przytulisko”. W grudniu tego samego roku wynajęła kolejny lokal przy ul. Wareckiej, gdzie mieściło się biuro Centralnego Komitetu Narodowego oraz administracja „Rządu i Wojska”. Mimo że lokal został zdekonspirowany, a Stefania uniknęła aresztowania, przez kilka dni ukrywała się, a następnie wyjechała do Lublina, gdzie kontynuowała działalność w POW oraz Pogotowiu Wojennym PPS. Brała udział w rozbrajaniu wojska austriackiego oraz tworzeniu polskich władz lokalnych.

W marcu 1919 roku wyszła za mąż za Nowosława Słowińskiego, ale niestety oboje zmarli tragicznie w tym samym miesiącu, Stefania 14 kwietnia, zaledwie dwa dni po śmierci męża. Zostali pochowani w jednej mogile w Kwaterze Wojskowej cmentarza przy ul. Lipowej w Lublinie.

W pośmiertnych wspomnieniach jej towarzyszek pracy w organizacjach niepodległościowych opisano, że była osobą: „małomówną i niezwykle skromną, rzadko komu opowiadającą o sobie. Zrównoważoną, spokojną i wytrwałą, nazywaną ‘Okrzejką’. Raczej brzydką niż ładną, z krótko obciętymi włosami (nie było to wówczas modne!), zawsze odzianą na czarno, skromnie. Stefania Jastrzębowska żyła poświęceniem i samozaparciem.”

Stefania Maria Jastrzębowska została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari dekretem Naczelnika Państwa oraz Naczelnego Wodza z dnia 17 maja 1922 roku, co stanowi dowód jej niebywałej odwagi oraz oddania dla Ojczyzny.

---

Oceń: Stefania Jastrzębowska

---