Stanisław Muszkat

---

Życiorys

Stanisław Muszkat, po zakończeniu III Filologicznego Gimnazjum Męskiego w 1899 roku, rozpoczął swoją naukę na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Jego nauczycielem matematyki był znany profesor Mikołaj Zinin, który w tym samym czasie kierował warszawskim Oddziałem Głównej Izby Miar i Wag w Petersburgu (OGIMiW). Zinin, dostrzegając w Muszkacie potencjał, zaprosił go do pracy w Oddziale, pozwalając mu na zdobycie cennego doświadczenia jeszcze przed uzyskaniem dyplomu, mimo że przyjęto go na statusie praktykanta, co nie wiązało się z wynagrodzeniem. Wspinając się po szczeblach kariery, Muszkat został zainspirowany do dalszego działania w obszarze metrologii i administracji miar.

W 1903 roku ukończył studia, a Zinin namówił go do przystąpienia do egzaminu legalizatorskiego, po którym uzyskał stałe zatrudnienie w OGIMiW. Po zdaniu egzaminu w Petersburgu, na początku 1904 roku, zyskał tytuł legalizatora w Filii V Oddziału w Lublinie. Dzięki swojej determinacji, zajął stanowisko starszego legalizatora oraz faktycznego kierownika Filii cztery lata później, pozostając tam do połowy 1915 roku, kiedy to nastąpiła ewakuacja wojsk carskich. W grudniu 1915 roku, Filię przekształcono w Inspektorat Cechowniczy Miar i Wag Generałgubernatorstwa Wojskowego, a Muszkat objął rolę inspektora i szefa Inspektoratu.

Dwudziestolecie międzywojenne

Pod jego przewodnictwem, urząd stał się symbolem polskości. Dobrze udowodnili to jego współpracownicy, którzy przystąpili do strajku solidarnościowego w 1918 roku, gdy Chełmszczyzna została przyłączona do nowo utworzonej Republiki Ukraińskiej. Z myślą o przyszłej niepodległości Polski, Muszkat zaczął szkolić Polaków na pracowników administracji miar, prowadząc ich do pracy w urzędach oraz fabrykach wag, takich jak Wilhelma Hessa i „Ideal”. Jego rola wykładowcy matematyki w 8-klasowej Męskiej Szkole Handlowej w Lublinie (aktualnie Zespół Szkół Ekonomicznych w Lublinie im. A. i J. Vetterów), od 1908 do 1919 roku, ułatwiła mu nabór kandydatów.

W owym okresie współpracował z Edwardem Supronowiczem przy tworzeniu podręcznika z zakresu trygonometrii, który zdobył uznanie wśród uczniów szkół średnich. Dążył do utworzenia nowych urzędów miar w Kielcach, Radomiu i Piotrkowie Trybunalskim, przekonując władze do zabezpieczenia odpowiednich funduszy. Powstałe urzędy zaopatrzył w sprzęt, który służył administracji miar przez wiele lat później. Po powołaniu Rządu Tymczasowego 7 listopada 1918 roku, Muszkat szybko objął stanowisko inspektora okręgowego, a już w maju 1919 roku został mianowany nadinspektorem.

Na koniec roku 1919, jego umiejętności zostały docenione przez Dyrektora Głównego Urzędu Miar Zdzisława Rauszera, co umożliwiło mu objęcie roli wicedyrektora Głównego Urzędu Miar.

Okres II wojny światowej

W trakcie II wojny światowej, dzięki jego odwadze, udało się w dużej mierze zachować niezależność urzędu. Mimo bombardowań budynku GUM przy ul. Elektoralnej, uszkodzenia były minimalne. Niestety personel uległ redukcji; wielu musiało odejść lub zostało powołanych do wojska. Mimo przeciwności, Muszkat wraz ze swoim zespołem przywrócili normalne funkcjonowanie urzędu, zdobywając potrzebne wyposażenie i zabezpieczając ocalały majątek.

W 1941 roku, po przybyciu niemieckiego nadzorcy Heinricha Wichmana z Krakowa, Muszkat pozostał na stanowisku wicedyrektora GUM, ale jego sytuacja stała się nieco trudniejsza. Dnia 9 sierpnia 1944 roku, kiedy budynek GUM był miejscem wyjątkowych walk, został aresztowany i przewieziony do obozu w Burgweide. Po przeniesieniu do Katowic, zmuszony był do pracy przymusowej w niemieckim urzędzie miar. Pomimo tego, przyczynił się do repolonizacji kadry urzędu oraz, po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną, podjął działania na rzecz jego odbudowy.

Okres powojenny

W dniu 1 lutego 1945 roku, Muszkat objął ważne stanowisko wicedyrektora GUM oraz naczelnika Okręgowego Urzędu Miar w Katowicach. Natychmiastowe decyzje pozwoliły mu zapobiec rabunkowi mienia przez nadciągających Niemców oraz rodzimymi szabrownikami, a także ochronić cenną aparaturę. W listopadzie 1945 roku, z rąk Ministerstwa Oświaty, przyznano mu status pracownika naukowego, przyznając mu tym samym szeroką wiedzę o krajowym i zagranicznym prawie o miarach.

Muszkat, znany ze swojej wszechstronnej znajomości kilku języków obcych, wiązał swoje nazwisko z wieloma istotnymi aktami prawnymi dotyczącymi administracji miar. Otrzymał nominację na wiceprezesa GUM po 54 latach pracy. Zmarł w 1962 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 64-VI-19,20).

Praca społeczna

Stanisław Muszkat, w swej bogatej karierze zawodowej, potrafił połączyć obowiązki zawodowe z działalnością społeczną. Od 1907 roku stał się członkiem Towarzystwa Oświatowego „Światło”, które zainicjowało projekt zwany „Uniwersytet dla Wszystkich”, oferujący popularne wykłady. Przygotowaniem programu tego przedsięwzięcia zajęła się specjalnie powołana komisja składająca się głównie z nauczycieli. Po ustaleniu założeń programu, komisja została rozwiązana, a w jej miejsce powołano Zarząd, w którym znalazł się także Muszkat.

W tym samym roku równolegle włączył się w inny ważny projekt – opiekę nad Biblioteką Publiczną im. Hieronima Łopacińskiego, która została zorganizowana rok wcześniej przez Komitet Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego. W latach 1908–1919, jako nauczyciel w Lublinie, aktywnie działał jako członek oraz sekretarz Zarządu Oddziału Lubelskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego. W okresie od 1919 do 1934 roku pełnił funkcję członka Zarządu Stowarzyszenia Urzędników Państwowych, najpierw Oddziału Lubelskiego, a później Warszawskiego.

W latach 1933–1939 Muszkat był aktywnym członkiem Zarządu Klubu Sportowego „Rodzina Urzędnicza”, a od 1951 roku włączał się w działania Zrzeszenia Sportowego „Kolejarz”. Po II wojnie światowej, od 1946 roku, działał jako członek Śląsko-Dąbrowskiego Towarzystwa Naukowego. Ważnym aspektem jego życia było to, że nigdy nie angażował się w działalność jakiejkolwiek organizacji politycznej oraz nie wykorzystywał swoich rodzinnych koneksji dla własnych korzyści zawodowych.

Odznaczenia i wyróżnienia

Stanisław Muszkat, w swojej karierze, został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami. Oto niektóre z najważniejszych z nich:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany 7 listopada 1925 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał dwukrotnie: w 1938 oraz w 1954 roku.

---

Oceń: Stanisław Muszkat

---