Romuald Gumiński

---

Życiorys

W 1918 roku Romuald Gumiński zainaugurował swoją edukację na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, wkraczając w tajniki geografii. Jego wystąpienie do służby wojskowej na krótko przerwało te ambitne plany, lecz po zdemobilizowaniu w 1921 roku, natychmiast powrócił do Zakładu Geografii. Tam rozpoczął intensywne studia pod opieką prof. Stanisława Lencewicza, które znacząco wzbogaciły jego wiedzę w zakresie meteorologii i klimatologii.

W 1929 roku, dzięki monograficznej pracy zatytułowanej „Wilgotność powietrza w Polsce”, uzyskał stopień doktora filozofii. Już od 1923 roku pracował w Państwowym Instytucie Meteorologicznym, szybko awansując przez kolejne stanowiska, w tym asystenta, adiunkta, naczelnika wydziału klimatologicznego oraz wicedyrektora, a czasami pełnił również obowiązki dyrektora instytutu.

Jego dorobek obejmował także redakcję „Wiadomości Meteorologicznych” i „Roczników Państwowego Instytutu Meteorologicznego”. Gumiński odegrał kluczową rolę w utworzeniu działu meteorologii rolniczej, który po wojnie przekształcił się w referat klimatologii rolniczo-leśnej. W 1930 roku został wysłany do Czechosłowacji, Austrii i Niemiec w celu zapoznania się z działalnością podobnych instytucji za granicą.

Habilitację z zakresu klimatologii uzyskał w 1932 roku w Wolnej Wszechnicy Polskiej, a w 1937 roku Ministerstwo zweryfikowało jego stopień docenta. W 1949 roku Gumiński przeszedł do SGGW, a dwa lata później został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego i kierownikiem nowo utworzonej Katedry Klimatologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. Pomimo trudności okupacji, kontynuował nauczanie, prowadząc wykłady na tajnym uniwersytecie.

Wspomnienia dawnych studentów ukazują Gumińskiego jako osobę niezwykle zaangażowaną, która, pomimo dużych trudności w komunikacji miejskiej, starannie przewoziła przyrządy, by zapewnić studentom odpowiednie warunki do nauki. Wydobycie archiwum PIM, które w 1944 roku zostało wywiezione do Niemiec, stanowi ogromne osiągnięcie Gumińskiego. Po powstaniu warszawskim, on sam oraz jego rodzina zostali wywiezieni na roboty do Niemiec.

Pod koniec wojny Romuald Gumiński przebywał w Turyngii, gdzie, jak się okazało, archiwum PIM było zdeponowane. W wrześniu 1946 roku powrócił do Warszawy, przywożąc ze sobą 73 skrzynie z rewindykowanymi materiałami. Zaraz po powrocie podjął pracę w Państwowym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym, początkowo jako konsultant naukowy, a od lipca 1947 roku jako zastępca dyrektora do spraw meteorologii, sprawując tę funkcję aż do swojej śmierci.

Gumiński był autorem licznych publikacji, które koncentrowały się na klimacie Polski, a także twórcą regionalizacji rolniczo-klimatycznej, wciąż stosowanej w badaniach. Pożegnano go na warszawskich Powązkach (kwatera 199 rząd 2 grób 26).

Był także encyklopedystą, co zaowocowało jego obecnością w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego, opublikowanej w latach 1926–1928, gdzie zredagował hasła dotyczące meteorologii. Jego materiały archiwalne są dostępne w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-64.

---

Oceń: Romuald Gumiński

---