Józef Rostafiński

---

Życiorys

Józef Rostafiński przyszedł na świat 14 sierpnia 1850 roku w Warszawie, w rodzinie Michała i Wilhelminy z Wentzlów. Już w dzieciństwie zyskał zainteresowanie botaniką, co było skutkiem inspiracji profesora nauk naturalnych oraz wykładowcy w Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej, ks. Józefa Wyszyńskiego. To właśnie z jego podpowiedzi w wieku 11 lat założył swoje pierwsze herbarium.

Po zakończeniu nauki w 5-klasowej Pensji Wyższej Męskiej K. Jurkiewicza (w 1863 roku), kontynuował edukację w II Gimnazjum w Warszawie, gdzie uczył się w latach 1863-1866. Następnie podjął studia przyrodnicze w Szkole Głównej w Warszawie (1866-1869). Po kontrowersyjnej rusyfikacji uczelni w 1869 roku i jej przekształceniu w Cesarski Uniwersytet Warszawski, Rostafiński kontynuował naukę na uczelniach w Jenie (1869-1870), Halle (1870-1872) oraz Strasburgu (1872-1873), gdzie uzyskał doktorat z filozofii w 1873 roku, opierając swoją pracę na temat: Versuch eines Systems der Mycetozoen. W latach 1874-1876 pełnił funkcję asystenta u Antona de Bary’ego na Uniwersytecie Strasburskim, a już w 1875 roku uzyskał habilitację.

W 1876 roku związał swoją karierę z Uniwersytetem Jagiellońskim. Dwa lata później, w 1878, objął stanowisko profesora nadzwyczajnego botaniki i dyrektora Ogrodu Botanicznego, które pełnił do 1901 roku. W 1882 roku awansował na profesora zwyczajnego, a w latach 1884-1886 był dziekanem Wydziału Filozoficznego tej uczelni.

Od 1877 roku, co zostało formalnie zatwierdzone w 1878, był członkiem korespondentem Akademii Umiejętności, a od 1883 roku członkiem czynnym tej instytucji, która w 1918 roku przekształciła się w Polską Akademię Umiejętności. Rostafiński był także współpracownikiem (od 1873) oraz członkiem Komisji Fizjograficznej Akademii (od 1877), a w latach 1890-1907 pełnił obowiązki sekretarza Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU. W latach 1920-1923 sprawował stanowisko dyrektora tegoż wydziału w Polskiej Akademii Umiejętności.

Rostafiński aktywnie uczestniczył w wielu krajowych oraz zagranicznych stowarzyszeniach naukowych. Był m.in. członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Botanicznego (1924), a także członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1885) oraz Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego (1889 – członek honorowy). Był również członkiem założycielskim Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika (1875) oraz obdarzonym zaszczytem w wielu innych towarzystwach naukowych, takich jak Botanischer Verein von Brandenburg (1871) czy Société Nationale des Sciences Naturelles de Cherbourg (1874).

W 1910 roku przeszedł na wcześniejszą emeryturę, a w 1919 roku powrócił do krakowskiej uczelni, gdzie piastował stanowisko profesora historii nauk biologicznych oraz botaniki. W 1921 roku otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego długotrwała praca zaowocowała wieloma publikacjami, w tym jedną z najbardziej znanych, „Przewodnik do oznaczania roślin w Polsce dziko rosnących”, która ukazała się w 21 wydaniach w latach 1886-1979.

Rostafiński zmagał się z arteriosklerozą. Ostatecznie zmarł 5 maja 1928 roku, a jego ciało zostało pochowane 7 maja 1928 roku na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze 16-płn-po lewej Lgockich.

Życie prywatne

Józef Rostafiński, znany ze swojego dorobku naukowego, miał także bogate życie prywatne. Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy zawarł związek małżeński z Marią z Ebertów, z którą spędził lata w latach 1861–1890. Z tego małżeństwa urodziła się córka Zofia, która przyszła na świat w 1884 roku, a jej życie zakończyło się w 1924 roku. Zofia została siostrą zakonną w zgromadzeniu nazaretanek. Ponadto, posiadał również syna Jana, urodzonego w 1882 roku, który zmarł w 1966 roku, stając się zootechnikiem i profesorem hodowli zwierząt na SGGW w Warszawie. Jan był ojcem Wojciecha Rostafińskiego.

W 1895 roku Józef ożenił się po raz drugi, tym razem z Marią Tomaszewską, która zmarła w 1946 roku. Para ta doczekała się dwóch córek. Justyna Stażewska, urodzona w 1898 roku, była malarką, która zmarła na tyfus w 1928 roku. Natomiast Halina Rostafińska-Choynowska przyszła na świat w 1897 roku i zmarła w 1979 roku, pozostawiając po sobie twórczość obejmującą opowiadania oraz audycje radiowe przeznaczone dla dzieci.

Upamiętnienie

W 1950 roku w kościele św. Anny w Krakowie wmurowano tablicę pamiątkową dedykowaną profesorowi Józefowi Rostafińskiemu.

Jego imię otrzymały ulice w takich miastach jak Kraków, Warszawa oraz Wrocław.

Publikacje

Józef Rostafiński to postać, której wkład w rozwój botaniki jest nieoceniony, czego dowodem są jego liczne publikacje naukowe. Poniżej przedstawiamy wykaz jego najważniejszych prac:

• 1874: Śluzowce (Mycetozoa), Monografia, Pamiętnik Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu T. 5,
• 1877: O podzielności jaja (Mn a ovi natura) i zapłodnieniu u morszczynów,
• 1887: Polska z czasów przedhistorycznych pod względem fizjograficznym,
• 1894: Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach, ZWAK, t. 18, s. 21,
• 1888: Nasza literatura botaniczna XVI w. oraz jej autorowie lub tłomacze: studyjum krytyczne,
• 1896: Ludzie i świat Algieru,
• 1900: Średniowieczna historia naturalna w Polsce (tom 1–2),
• 1900: Medycyna na Uniwersytecie Jagiellońskim w XV wieku. Szkic źródłowy i krytyczny,
• 1900: Słownik polskich imion rodzajów roślin,
• 1921: Początki botaniki oparte na opisie roślin. Z XVI oryginalnemi tablicami i 104 rycinami w tekście,
• 1921: Las, bór, puszcza, matecznik jako natura i baśń w poezji Mickiewicza,
• 1922: Wpływ przeżyć chłopięcych Mickiewicza na obrazy ostatnich dwu ksiąg Pana Tadeusza oraz o święceniu ziół na Matkę Boską Zielną.

Oprócz wyżej wymienionych pozycji, Rostafiński był również encyklopedystą. Na prośbę Zygmunta Glogera stworzył hasło Rośliny miłośnicze do jego Encyklopedii staropolskiej. W posłowiu do tomu IV autor wspomina jego nazwisko jako współtwórcy tego przedsięwzięcia.

---

Oceń: Józef Rostafiński

---