Roman Dereń

---

Życiorys

Roman Dereń, syn Stanisława i Heliodory Dereniów, przyszedł na świat w rodzinie o silnych tradycjach. Po pomyślnym ukończeniu sześciu klas gimnazjum realnego, postanowił włączyć się w działalność administracyjną jako urzędnik. Jednocześnie rozwijał swoje zainteresowania artystyczne, ucząc się rysunku oraz studiując architekturę.

I wojna światowa

W trakcie I wojny światowej, Dereń został ewakuowany na Krym, gdzie zaczął kształcić się w dziedzinie aktorstwa pod czujnym okiem W. Kownackiego. Jego kariera aktorska rozpoczęła się debiutanckim występem w 1915 roku w teatrze rosyjskim w Symferopolu. Następnie występował w różnych teatrach na Krymie, zdobywając pierwsze szlify aktorskie.

Okres międzywojenny

Po powrocie do Polski w 1921 roku, jego talent został dostrzegany przez warszawskie teatry. Był zaangażowany w produkcje w Teatrze Maska oraz Teatrze Komedia, a od czerwca 1923 roku trwale związał się z Teatrem Polskim, gdzie występował nieprzerwanie aż do 1939 roku. W latach 1934–1936, z powodzeniem grał również w innych teatrach TKKT, takich jak Teatr Narodowy, Teatr Nowy oraz Teatr Letni. W okresie międzywojennym stał się także rozpoznawalnym aktorem filmowym, występując w polskich produkcjach, w tym w niemych filmach takich jak Bożyszcze (1923) oraz Trędowata (1926).

II wojna światowa

Podczas niemieckiej okupacji Warszawy, Roman Dereń prowadził własną kawiarnię, a także był zatrudniony w kawiarni Teatru Polskiego, znanej jako „Kawiarnia-Bar”, która została otwarta 21 marca 1940 roku w dawnym budynku palarni teatru, przy ulicy Karasia 2. Ważną rolę pełnił jako skarbnik w Tajnym Zarządzie ZASP, a także odmówił udziału w propagandowym filmie nazistowskim Heimkehr. W 1944 roku współpracował z warszawskimi teatraami jawnych, takimi jak Komedia i Wodewil. Po upadku powstania warszawskiego został uwięziony i deportowany do Niemiec, a do kraju powrócił w 1945 roku.

Okres powojenny

Po wojnie skoncentrował się na teatralnej karierze, rzadko pojawiając się w filmach. W sezonie 1945/46 występował w Teatrze Polskim w Poznaniu, a następnie, aż do swojej śmierci, znów pracował w Teatrze Polskim w Warszawie. Grał również w Teatrze Telewizji, uczestnicząc w takich przedstawieniach jak Zastępca oraz Pan Lunot według Guy de Maupassanta w reżyserii Marka Tadeusza Nowakowskiego (1957), oraz w sztuce Kraszewski w Warszawie w reżyserii Tadeusza Byrskiego (1961).

W marcu 1949 roku zerwał z kapitalizmem idąc do Teatru Polskiego Radia, gdzie zadebiutował w słuchowisku Krzyk jarzębiny Wacława Kubackiego w reżyserii Janusza Warneckiego. Wziął udział także w sztukach takich jak Pańscy dziadkowie Michała Bałuckiego (1952), gdzie reżyserem był Zbigniew Kopałka, oraz w przedstawieniu Horsztyński Juliusza Słowackiego pod kierunkiem Edmunda Wiercińskiego (1954) i w Wielki człowiek do małych interesów Aleksandra Fredry, w reżyserii Jerzego Leszczyńskiego (1954).

Działał aktywnie w ZASP, a potem w SPATiFie. W 1929 roku był członkiem Zarządu Głównego ZASP, a od 1936 roku pełnił funkcję sekretarza Kapituły Członków Zasłużonych ZASP, zdobywając status zasłużonego członka tej organizacji. Roman Dereń zmarł w Warszawie i spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 211-1-26.

Ordery i odznaczenia

Roman Dereń zdobył wiele znaczących wyróżnień w ciągu swojego życia. Oto lista jego odznaczeń:

• srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 30 marca 1938,
• złoty Krzyż Zasługi, przyznany 11 lipca 1955,
• srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 13 listopada 1953,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955.

Filmografia

Filmografia Romana Dereńa obejmuje różnorodne role, które zdradzają jego talent aktorski oraz zaangażowanie w polską kinematografię. Poniżej przedstawiam listę jego najważniejszych występów w filmach:

• 1923: Bożyszcze. W sidłach uwodziciela,
• 1926: Trędowata,
• 1929: Grzeszna miłość,
• 1929: Mocny człowiek jako lokaj w Hotelu „Europejskim”,
• 1930: Moralność pani Dulskiej jako stróż,
• 1931: Dziesięciu z Pawiaka jako policjant w cyrkule,
• 1932: Księżna Łowicka jako lokaj Wielkiego Księcia,
• 1933: Prokurator Alicja Horn jako urzędnik Sądu Okręgowego,
• 1933: Szpieg w masce jako woźny w laboratorium,
• 1933: Wyrok życia jako portier w Wytwórni Papierów Wartościowych,
• 1934: Pieśniarz Warszawy,
• 1935: Antek policmajster jako żandarm aresztujący Antka Króla,
• 1935: Dwie Joasie jako kelner na balu mody,
• 1935: Manewry miłosne czyli córka pułku jako kamerdyner baronowej Kolmar,
• 1935: Panienka z poste restante jako kelner w kawiarni w Dubrowniku,
• 1936: Ada! To nie wypada! jako przyjaciel Dziewanowskiego,
• 1936: Dwa dni w raju,
• 1936: Jego wielka miłość jako szef kelnerów na przyjęciu,
• 1936: Róża jako oficer rosyjski,
• 1936: Tajemnica panny Brinx jako pracownik hotelu w Zakopanem,
• 1937: Dziewczęta z Nowolipek jako współbiesiadnik w restauracji,
• 1937: Skłamałam jako klient w „salonie” hrabiny Wirmickiej,
• 1937: Ułan księcia Józefa jako Ziółkowski, ochmistrz na dworze księcia,
• 1937: Znachor jako chłop, który przyniósł ranną Marysię do znachora,
• 1938: Kościuszko pod Racławicami jako podkomorzy,
• 1938: Paweł i Gaweł jako redaktor,
• 1938: Zapomniana melodia jako wspólnik w koncernie Rolicza,
• 1939: Sportowiec mimo woli jako właściciel salonu fryzjerskiego w Warszawie,
• 1939: Biały Murzyn jako lekarz w klinice,
• 1939: Ja tu rządzę jako Baptysta, lokaj hrabiostwa Lulewiczów,
• 1939: Kłamstwo Krystyny jako przechodzień,
• 1949: Za wami pójdą inni…,
• 1951: Młodość Chopina jako ekonom.

---

Oceń: Roman Dereń

---