Jonatan Ratosz

---

Życiorys

Jonatan Ratosz, właściwie Uri’el Halperin, przyszedł na świat 18 listopada 1908 roku w Warszawie. Jego rodzinne korzenie sięgają tradycji rabinicznych, bowiem jego ojciec, Jehi’el, postanowił zaangażować się w świeckie aktywności syjonistyczne. Warto zauważyć, że był on jedną z osób, które miały duży wkład w zakładanie hebrajskojęzycznych przedszkoli w stolicy Polski.

W 1920 roku Uri’el razem z rodziną przeprowadził się do Palestyny, gdzie zdobył wykształcenie w języku hebrajskim. W czasie studiów na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie zainteresował się syjonizmem rewizjonistycznym. Halperin był pod wrażeniem metody, w którą rewizjoniści łączyli tradycję z siłą i historią Żydów.

Wspólnie z tymi fascynacjami, ukończył również Szkołę dla Instruktorów Bejtaru w Tel Awiwie, prowadzonej przez Jirmejahu Halperina. W latach 30. XX wieku zaangażował się w redagowanie gazet, w tym „Ha-Arec” i rewizjonistycznego „Ha-Jarden”. Otoczył się ludźmi związanymi z wpływowym Abbiem Achimeirem oraz radykalnym Brit ha-Birjonim. W początkowych latach 30. Ratosz został członkiem Hagany Bet, która później przekształciła się w Irgun, gdzie współpracował z Awrahamem Sternem oraz Dawidem Razi’elem.

Na cześć Awrahama Stern napisał poetycki utwór, zaś w styczniu 1938 roku uczestniczył w pierwszej Światowej Konferencji Nowej Organizacji Syjonistycznej. Podczas tego wystąpienia, Ratosz nie zgodził się z Ze’ewem Żabotyńskim, krytykując jego koncepcję dotyczącą tworzenia żydowskiego państwa, postulując natychmiastowe oraz bezkompromisowe ustanowienie tego państwa, bez potrzeby zgody na żydowską większość, postulowanej przez Żabotyńskiego.

W trakcie 3. Światowej Konferencji Betaru, która odbyła się w Warszawie, Ratosz apelował o przekształcenie Betaru w niezależną politycznie siłę rewolucyjną. W 1938 roku, aby uniknąć prześladowań ze strony władz mandatowych, zdecydował się na wyjazd do Paryża, gdzie osiedlił się do 1939 roku.

W stolicy Francji Ratosz zetknął się z Adią Gurevitch, ukraińskim Żydem i członkiem Betaru. Gurevitch, który studiował języki semickie i pisał na ten temat artykuły, wywarł istotny wpływ na Halperina. Jego teorie na temat starożytnego narodu kananejskiego zainspirowały Ratosza, który w krótkim czasie zaczął łączyć rewizjonistyczne poglądy z kanaanizmem.

Po wybuchu II wojny światowej, Halperin powrócił do Palestyny, gdzie założył Radę Scalenia Młodzieży Hebrajskiej. Celem tej organizacji było promowanie kanaanizmu oraz wyzwolenie Żydów z „ograniczających okowów diaspory”. Z jego inicjatywy kierował działania do żydowskiej młodzieży, która gromadziła się wokół Irgunu i Lechi.

W latach 40. XX wieku oraz po zakończeniu wojny, Jonatan Ratosz skupił się na twórczości literackiej oraz poezji. Uznaje się, że miał znaczący wpływ na rozwój gramatyki i słowotwórstwa w hebrajskim języku.

Kanaanizm Ratosza

Jak zauważa Shimoni, istotą żydowskiego nacjonalizmu, według Ratosza, była idea terytorium, która miała wyprzedzać narodowość etniczną oraz religię. Ratosz, porównując do przykładów takich jak Australii czy Stanów Zjednoczonych, twierdził, że naród hebrajski wykształcił się na obszarach rozciągających się od Morza Śródziemnego do Eufratu. To właśnie ziemia Izraela stanowiła fundament tworzący narodowość Żydów. Ratosz stanowczo odrzucał jakiś znaczący wpływ narodu arabskiego, traktując go jako element wtórny w kontekście Bliskiego Wschodu, który rozwijał się w oparciu o kultury kananejskie.

Kanaanizm, jako ideologia związana z Ratoszem, podkreślał potrzebę transformacji Żydów w Hebrajczyków oraz ich powrotu do starożytnej kultury. Rola judaizmu w budowaniu tożsamości narodowej nie była według niego kluczowa. Ratosz argumentował, że termin „Żyd” oraz „żydowski” były rezultatami społecznych zmian związanych z niewolą babilońską. Proces odtworzenia narodu hebrajskiego, a nie żydowskiego, miał związek z dążeniem do dominacji nad innymi nacjami oraz kulturami Bliskiego Wschodu.

Ratosz odrzucał koncepcję pokojowego współżycia z Arabami, łącząc panarabizm z sekciarstwem oraz wewnętrznymi podziałami, które prowadziły do stagnacji. Uważał, że tylko kultura hebrajska miała potencjał do przywrócenia bliskowschodniej świetności. Jednakże, według Ratosza, taka odbudowa wymagałaby zastosowania siły, co mogłoby sprowokować konflikt wewnętrzny w regionie. Shimoni zwraca uwagę, że jego poglądy mogą być efektem wcześniejszych powiązań z bardziej radykalnymi ruchami myślowymi.

W związku z tym kanaanizm Ratosza jest postrzegany jako skrajna forma rewizjonizmu z antysyjonistycznym zabarwieniem. Tradycyjny nurt syjonizmu odrzucał kanaanizm, traktując go jako ideologię, która podważa fundamenty żydowskiego nacjonalizmu. Syjoniści dążyli do znalezienia równowagi pomiędzy przyszłym państwem a dziedzictwem tradycji, kultury oraz religii Żydów. Ratosza postulaty, które dotyczyły negacji religii oraz nawiązywania do starożytnych cywilizacji Żyznego Półksiężyca, były postrzegane jako mało realistyczne i niezgodne z dążeniami syjonistycznymi.

---

Oceń: Jonatan Ratosz

---