Teresa Jolanta Maryańska, urodzona 27 maja 1937 roku w Warszawie, była wybitną postacią w polskim środowisku naukowym. Zmarła 3 października 2019 roku w tym samym miejscu, pozostawiając za sobą znaczący dorobek badawczy.
Była paleontologiem, który zdobył tytuł doktora habilitowanego. Jej główną specjalizacją było badanie dinozaurów, dziedziny nauki, która fascynuje zarówno naukowców, jak i miłośników przyrody.
Życiorys
Teresa Maryańska była córką Czesława i Hanny. Od 1961 roku związana była z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, gdzie pracowała przez wiele lat. Jej niezwykła kariera naukowa obejmowała również okres 1976–2006, kiedy to pełniła funkcję zastępcy Dyrektora do Spraw Naukowych.
W latach 1964–1971 Teresa uczestniczyła w serii wielkich wypraw Polsko-Mongolskiej Ekspedycji Paleontologicznej, a w 1971 roku pełniła funkcję zastępcy kierownika. Te fascynujące ekspedycje miały miejsce na pustyni Gobi i doprowadziły do odkrycia wielu wcześniej nieznanych gatunków dinozaurów oraz pierwotnych ssaków z epoki późnej kredy. Podczas swoich badań nad mongolskimi znaleziskami, Mariannańska ustanowiła szereg nowych gatunków dinozaurów, koncentrując się szczególnie na grubogłowych dinozaurach i ankylozaurach.
Po jej śmierci, Teresa Maryańska znalazła miejsce spoczynku na cmentarzu parafii Opatrzności Bożej w Wesołej.
Ustanowione przez T. Maryańską taksony dinozaurów
W 1977 roku, Teresa Maryańska, uznawana za jednego z wybitnych paleontologów, opisała dwa znaczące taksony dinozaurów: Saichania oraz Tarchia. Praca nad tymi gatunkami była wynikiem współpracy z Halszką Osmólską.
Dalsza część jej badań objęła różne grupy dinozaurów, wśród których znajdują się Homalocephale, Prenocephale oraz Tylocephale, co miało miejsce w 1974 roku. Do tej listy należy dodać również Pachycephalosauria, co wskazuje na jej wkład w zrozumienie różnorodności tych prehistorycznych stworzeń.
Kolejne jej znaczące odkrycia obejmują taksony Bagaceratops, które zostały opisane w 1975 roku, oraz Barsboldia, opisany w 1981 roku. W 1982 roku w współpracy z Osmólską i Perle, Maryańska zdefiniowała także Goyocephale, co jeszcze bardziej poszerzyło nasze zrozumienie flory i fauny epoki dinozaurów.
Wybrane publikacje
Wśród wybranych publikacji Teresy Maryańskiej można znaleźć wiele znaczących prac, które przyczyniły się do poszerzenia wiedzy o dinozaurach oraz ich anatomii. Oto niektóre z nich:
- T. Maryańska & H. Osmólska (1974). Pachycephalosauria, a new suborder of ornithischian dinosaurs. Palaeontologia Polonica 30:45-102,
- T. Maryańska & H. Osmólska (1975). Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. Palaeontologica Polonica 33:133-181,
- T. Maryańska & H. Osmólska (1981). First lambeosaurine dinosaur from the Nemegt Formation, Upper Cretaceous, Mongolia. Acta Palaeontologica Polonica 26(3-1):243-255,
- T. Maryańska & H. Osmólska (1981). Cranial anatomy of Saurolophus angustirostris with comments on the Asian Hadrosauridae (Dinosauria). Palaeontologia Polonica 42:5-24,
- A. Perle, T. Maryańska & H. Osmólska (1982). Goyocephale lattimorei gen. et sp. n., a new flat-headed pachycephalosaur (Ornithischia, Dinosauria) from the Upper Cretaceous of Mongolia. Acta Palaeontologica Polonica 27(1-4):115-127,
- T. Maryańska & H. Osmólska (1984). Postcranial anatomy of Saurolophus angustirostris with comments on other hadrosaurs. Palaeontologia Polonica 46:119-141,
- T. Maryańska & H. Osmólska (1985). On ornithischian phylogeny. Acta Palaeontologica Polonica 30(3-4):137-149,
- T. Maryańska, H. Osmólska, & M. Wolsan (2002). Avialan status for Oviraptorosauria. Acta Palaeontologica Polonica 47(1):97-116,
- T. Maryańska (1970). O gadach bez sensacji. Wydawnictwa Geologiczne.
Przypisy
- Dr hab. Teresa Maryańska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 17.10.2019 r.] .
- Zofia Kielan-Jaworowska 50. lat Instytutu Paleobiologii PAN. Ewolucja, 1. wyd. 2003 s.22-31.
- Nekrolog Teresy Maryańskiej na stronach Gazety Wyborczej.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Stanisław Bornbach | Piotr Węcowski | Jan Leszczyński (profesor) | Andrzej Kołodyński | Jan Bernard Mile | Piotr Lenartowicz | Maria Parczewska | Tadeusz Oracki | Maksymilian Flaum | Wiktor Ziajowski | Roman Bugaj | Bogdan Mielnik | Irena Turska | Ludwik Zejszner | Zofia Banet-Fornalowa | Piotr Madajczyk | Maria Gabryś | Andrzej Krzywicki | Witold Sosnowski | Antoni WiwegerOceń: Teresa Maryańska