Roman Zawistowski, urodzony 28 stycznia 1902 roku w Warszawie, był postacią istotną w polskiej kulturze scenicznej oraz filmowej. Jego kariera, trwająca wiele dziesięcioleci, obfitowała w różnorodne osiągnięcia, które miały duży wpływ na rozwój teatru w Polsce.
W ciągu swojego życia, które zakończyło się 9 lipca 1987 roku, Zawistowski pełnił wiele ról zawodowych, między innymi jako aktor teatralny i filmowy, ale także jako reżyser teatralny, co pozwoliło mu na wszechstronny rozwój artystyczny. Dodatkowo, występując jako kierownik teatrów, miał znaczący wpływ na repertuar i standardy wykonawcze teatrów, w których pracował.
Oprócz działalności artystycznej, był także wykładowcą akademickim, przekazując swoją wiedzę i doświadczenie młodym pokoleniom artystów. Jego wkład w polski teatr i film pozostawił trwały ślad w historii kultury.
Życiorys
Roman Zawistowski był synem Teofila i uczęszczał do Miejskiej Szkoły Dramatycznej w Krakowie, gdzie rozwijał swoje umiejętności aktorskie. W latach 1922–1927 dołączył do zespołu Reduty, odbywając występy zarówno w Warszawie, jak i Wilnie. W sezonie 1924/1925 występował w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, co stanowiło istotny punkt w jego karierze teatralnej.
W kolejnych latach Zawistowski związał się z Poznaniem, gdzie grał oraz reżyserował w Teatrze Nowym w latach 1927–1929 oraz w Teatrze Polskim w latach 1933–1937. Pracował również w Warszawie, gdzie jego spektakle można było oglądać w Teatrze Ateneum w latach 1930–1933, Teatrze Malickiej oraz Cyruliku Warszawskim w sezonie 1937–1938.
Rok 1939 przyniósł powrót do Poznania, gdzie Zawistowski kontynuował swoją karierę jako reżyser w Teatrze Polskim, zarazem uczęszczając na Wydział Sztuki Reżyserskiej PIST w Warszawie. W 1944 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie pełnił rolę reżysera oraz aktora w krakowskim Teatrze Powszechnym. Po zakończeniu II wojny światowej osiedlił się w Katowicach, gdzie występował na scenie Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.
W okresie 1945–1949 Zawistowski pracował w Krakowie, gdzie udzielał się w Teatrze Powszechnym oraz Miejskich Teatrach Dramatycznych, po czym ponownie wrócił do Katowic w latach 1949–1954. Wówczas pełnił funkcję kierownika artystycznego Teatru Śląskiego od 1951 do 1954 roku. Kolejne lata to jego działalność w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie jako dyrektor i kierownik artystyczny w latach 1954–1957 oraz w Teatrze Polskim w Warszawie jako reżyser aż do roku 1962. Przez następne trzy lata dbał o artystyczną stronę Katowic jako dyrektor i kierownik artystyczny.
W służbie sztuce Roman Zawistowski pracował także gościnnie jako reżyser w Warszawie między 1965 a 1970 rokiem. Poza pracą w teatrach, występował na antenie Polskiego Radia, gdzie brał udział w audycjach w latach 1951 i 1956, a także wyreżyserował dwa spektakle Teatru Telewizji w 1958 i 1963 roku. Dodatkowo, jeszcze przed II wojną światową, angażował się w działalność pedagogiczną, prowadząc zajęcia w Instytucie Reduty w 1931 roku.
W 1945 roku rozpoczął nauczanie w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Śląskim w Katowicach. W ciągu kolejnych lat wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, ucząc inscenizacji, reżyserii oraz gry aktorskiej, a od 1955 do 1957 roku pełnił rolę dziekana Wydziału Reżyserii. W latach 1957–1970 był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, gdzie prowadził zajęcia z recytacji zbiorowych oraz techniki aktorskiej. Zdecydował się na emeryturę w 1970 roku.
Roman Zawistowski zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku to cmentarz Powązkowski, gdzie pochowany jest na kwaterze 249-5-2.
Filmografia
Roman Zawistowski to aktor o bogatym dorobku filmowym, któremu udało się zyskać uznanie w branży. Poniżej znajduje się zestawienie jego najważniejszych ról w filmach:
- Rok pierwszy (1960) – w tej produkcji wcielił się w postać Pielewicza, który pełnił funkcję dowódcy oddziału milicji, a później został burmistrzem,
- Panienka z okienka (1964),
- Nieznany (1964) – zagrał postać Uzbecka Szaripa.
Ordery i odznaczenia
Roman Zawistowski, wielki patriota i działacz, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje zasługi. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego nagród:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 15 lipca 1954,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 18 lutego 1953,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 28 stycznia 1955.
Nagrody
Roman Zawistowski, uznawany za wybitnego reżysera, został uhonorowany licznymi nagrodami w swoim bogatym dorobku artystycznym. Poniżej zostały wymienione kluczowe osiągnięcia, które podkreślają jego talent i znaczenie w polskim teatrze.
- Uznanie w postaci Nagrody Państwowej III stopnia za reżyserię sztuk: Lutowskiego Wzgórze 35, Gorbatowa Młodość Ojców oraz Fredry Dożywocie w Państwowym Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach (1952),
- Otrzymana Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za reżyserię przedstawień: Mazepa Juliusza Słowackiego i Zagłada eskadry Aleksandra Korniejczuka w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1953),
- Zdobycie Pucharu Przechodniego czytelników „Kuriera Polskiego” za najlepsze przedstawienie (Mazepa Juliusza Słowackiego) (1958),
- II nagroda za inscenizację i reżyserię sztuki Maskarada Michaiła Lermontowa na II Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich (1962),
- Nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki w roku (1969).
Przypisy
- Cmentarz Stare Powązki: SZCZEPAN LEJTER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 10.02.2020 r.]
- Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 7, 23.07.1952 r. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 02.08.2024 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28.01.1955 r. nr 0/247 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- M.P. z 1953 r. nr 30, poz. 376 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Xawery Wolski | Icchak Löwy | Janusz Zaorski | Ryszard Sygitowicz | Jerzy Dudzic | Maciej Makowski (aktor) | Iwona Blicharz | Lilla Ciechanowska | Jerzy Rakowiecki | Jacek Przybyłowicz | Ewa Bieńkowska (eseistka) | Maria Koźniewska | Joanna Olczak-Ronikier | Anatole Dauman | Jan Gadomski (pisarz) | Marek Molak | Michał Lorenc | Teresa Kałuda | Konrad T. Lewandowski | Jakub JankiewiczOceń: Roman Zawistowski