Saturnin Benedykt Żórawski, znany również pod pseudonimem Jerzy Podhorski, to postać znacząca w polskim teatrze. Urodził się 4 sierpnia 1920 roku w Warszawie, gdzie później również zmarł, 30 września 1977 roku.
Jako aktor i reżyser teatralny, Żórawski odegrał ważną rolę w rozwijaniu polskiej sztuki scenicznej, łącząc swoje talenty z pasją do występów.
Życiorys
Urodziny Saturnina Żórawskiego miały miejsce w rodzinie Władysława, który pełnił funkcję urzędnika w państwowych strukturach, oraz Janiny z domu Latek, która odeszła z tego świata w 1975 roku. W 1938 roku zakończył edukację w Gimnazjum im. Mickiewicza mieszczącym się w Warszawie. Już w wieku 14 lat, będąc uczniem liceum, rozpoczął swoją karierę aktorską, debiutując w filmie Młody las. Latem 1934 roku zagrał na deskach Teatru Letniego.
Przez lata 1938–1939 odbył służbę wojskową, co stanowiło pewien przystanek w jego artystycznej drodze. W okresie II wojny światowej, począwszy od około 1942 roku, przyjął pseudonim Jerzy Podhorski i występował w teatrze jawnych przedstawień takich jak Maska, Figaro, Dobry Wieczór oraz Komedia. Niestety, po jego aresztowaniu trafił do obozów koncentracyjnych Mauthausen oraz Flossenburg.
Po zakończeniu wojennych zmagań został aktorem oraz dyrektorem Teatru Miejskiego w Świdnicy. W roku 1948 powrócił do Warszawy, gdzie kontynuował swoją karierę na scenach różnych teatrów, takich jak Syrena, Nowej Warszawy, Polski, Satyryków, Młodej Warszawy, Klasycznym, Komedia oraz Współczesnym. Kształtował także nowe formy sztuki włącznie z kabaretem Iluzjon. Od 1949 roku brał aktywny udział w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia.
Saturnin Żórawski zyskał szczególne uznanie za swoje role, w tym za postać służącego w filmie Pożegnania, Fahrenwirsta w ostatnim epizodzie serialu Stawka większa niż życie oraz ministra Zawodnego w popularnym filmie 40-latek. W niektórych produkcjach można było spotkać alternatywną formę jego nazwiska – Żurawski.
W życiu osobistym był mężem Elżbiety Heleny z rodu Konopnickich. Odszedł w Warszawie, a jego ciało spoczęło 5 października 1977 roku na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 5B-2-24).
Filmografia
Filmografia Saturnina Żórawskiego obejmuje liczne role w polskim kinie oraz telewizji, prezentując jego wszechstronność jako aktora. W poniższej liście znajdują się najważniejsze produkcje, w których wystąpił.
- Młody las (1934) – Jurek, brat Stefana,
- Dzień wielkiej przygody (1935),
- Król Maciuś I (1957) – poseł króla Starego,
- Pożegnania (1958) – Feliks, lokaj hrabiny Róży,
- Ostrożnie Yeti (1960) – „Garbaty Józio”, szef gangsterów,
- Powrót (1960) – Aleksander Wolski,
- Podziemny front (1965) − tajniak pod kasynem (odc. 1),
- Trzy kroki po ziemi (1965) − klient mecenasa,
- Zawsze w niedzielę (1965) − Maniewski, współpracownik prezesa,
- Marysia i Napoleon (1966) – Louis Constant Wairy, lokaj Bonapartego,
- Stawka większa niż życie (1968) – Otto Fahrenwirst (odc. 18),
- Czterej pancerni i pies (1970) – Francuz (odc. 18),
- Twarz anioła (1970) – komendant obozu,
- 150 na godzinę (1971) – mecenas, znajomy pani Aldony,
- Zniszczyć pirata (1972) – członek aeroklubu,
- Czarne chmury (1973) – Von Rode, wysłannik elektora (odc. 5, 6),
- Wielka miłość Balzaka (1973) – komornik,
- 40-latek (1974–1975) – wiceminister Zawodny (odc. 3, 6, 13),
- Motylem jestem, czyli romans 40-latka (1976) – wiceminister Stanisław Zawodny,
- Polskie drogi (1976) – major Linowski (odc. 2).
Dzięki tym różnorodnym rolom, Żórawski pozostawił niezatarte ślady w polskiej kinematografii, które są doceniane do dziś.
Spektakle Teatru Tv
Saturnin Żórawski miał znaczący wpływ na polski teatr telewizyjny, przyczyniając się do wielu pamiętnych produkcji. Jego talent ujawnił się w różnorodnych rolach, które zagrał w wielu spektaklach. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych z nich:
- Człowiek i cień (1956) – Cień,
- Syzyf i śmierć (1956) – Śmierć,
- Błędne koło (1958),
- Róża podwórza (1958),
- Skrzydlaty osioł (1958) – Greenley,
- Jubileusz (1961),
- Wierny Robot (1961) – Robot,
- Pantofelki z krokodyla (1964) – inspektor Pubs,
- Stawka większa niż życie (1965) – Grzesiak (odc. E-19 działa),
- Przyznaję się do winy (1966) – agent,
- Szwejk na tyłach (1966),
- Pajęczyna (1967) – Kaligula,
- Kłamstwo (1969) – inspektor Mignon,
- Przez samochód, kobietę i psa (1970),
- Dr Kawka (1971) – Wionczek,
- Grupa Laokoona (1971) – przewodniczący,
- Zgubiony list (1971) – Bryndzownesku,
- Harry Brent (1972) – Reg Brye,
- Ostatnia lekcja (1973) – Olcha,
- Śmierć w samochodzie (1973) – dr Zagórzycki,
- Małżeństwo Antoniny (1974) – Kroger,
- Babbitt (1975) – Hanson,
- Karnawał (1976) – Fafuła,
- Kot w butach (1976) – Czarodziej.
Każdy z tych spektakli jest świadectwem jego wszechstronności oraz umiejętności aktorskiej, która zachwycała widzów przez wiele lat. Saturnin Żórawski pozostaje niezatarte w pamięci miłośników polskiego teatru i telewizji.
Odznaczenia
W dorobku Saturnina Żórawskiego znajdują się liczne odznaczenia, które podkreślają jego wkład w rozwój Polski. Oto niektóre z najbardziej znaczących wyróżnień, które otrzymał w ciągu swojego życia:
- medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955,
- odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, nadana w 1967 roku.
Przypisy
- Saturnin Żórawski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 22.11.2023 r.]
- Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 22.11.2023 r.]
- na podstawie wspomnień uczniów liceum https://doczz.pl/doc/1156723/numer-114-warszawa---grudzie%C5%84-1999-r
- Saturnin Żórawski w bazie filmpolski.pl
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- Data urodzenia wg aktu zgonu; sam w ankietach i życiorysach podawał m.in. 19.08.1919 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Anna Janocha | Gustaw Gwozdecki | Barbara Dobrzyńska | Jerzy Ney-Karkowski | Katarzyna Kotowska | Paulina Szostak | Tadeusz Trepkowski | Wanda Jarszewska | Wojciech Billip | Maksymilian Biskupski | Janusz Karol Barański | Leonard Andrzejewski | Andrzej Stawar | Karolina Pietraszewska | Bogdan Trochanowski | Jacek Przybyłowicz | Jerzy Rakowiecki | Lilla Ciechanowska | Iwona Blicharz | Maciej Makowski (aktor)Oceń: Saturnin Żórawski