Jan Śpiewak (działacz społeczny)

---

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Jan Śpiewak jest synem uznanej historyczki oraz socjolożki, Heleny Datner, oraz profesora Pawła Śpiewaka. Jego edukacja zaczęła się na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie ukończył studia na kierunku socjologia. Jako magister obronił swoją pracę w 2011 roku, w której zajmował się tematyką socjologii miejskiej. Po zakończeniu studiów, kontynuował naukę, zostając doktorantem na tej samej uczelni, gdzie rozpoczął badania nad klasą średnią z Miasteczka Wilanów.

Przez okres czterech lat jego zainteresowania badawcze ewoluowały, a jego tematyka naukowa koncentrowała się w początkowym etapie na rolach elit podczas procesu reprywatyzacji. Uczynił także przedmiotem swoich badań postawy inteligencji w kontekście liberalizmu lat 80. XX wieku. W 2023 roku uzyskał doktorat w dziedzinie nauk społecznych, głównie dzięki rozprawie na temat „Inteligencja wobec liberalizmu. Publicystyka „Przeglądu Politycznego” w latach 1983–1989”. Równocześnie, z powodzeniem pracował w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.

Działalność medialna i publicystyczna

Jan z pasją angażował się w media i publicystykę, publikując teksty w takich wydaniach jak „Kultura Liberalna”, „Krytyka Polityczna” oraz „Wprost”. Jego kreatywność objawiła się również jako scenarzysty i współproducenta uznanego filmu dokumentalnego w reżyserii Ivo Krankowskiego pt. „8 historii, które nie zmieniły świata”, który ukazał się w 2010 roku.

W 2017 roku wydał książkę „Ukradzione miasto. Kulisy wybuchu afery reprywatyzacyjnej” poprzez Wydawnictwo Arbitror. Od jesieni 2019 do czerwca 2020 z powodzeniem prowadził audycję w Halo.Radiu, w 2021 roku regularnie publikując na platformie wtv.pl w ramach cyklu „Śpiewnik Śpiewaka”, a także współprowadząc program „Lewy do lewego” z Piotrem Ikonowiczem, emitowany przez telewizję internetową wPunkt. Z początkiem grudnia 2018 roku rozpoczął działalność w serwisie YouTube pod nazwą Jan Śpiewak, a od września 2022 roku stał się felietonistą portalu internetowego i.pl, który należy do Polska Press Grupa.

Działalność polityczna

W 2006 roku Jan zaangażował się w kampanię wyborczą Hanny Gronkiewicz-Waltz z PO, by następnie w 2010 roku wspierać Czesława Bieleckiego z PiS. W 2014 roku startował w wyborach samorządowych jako kandydat komitetu „Miasto Jest Nasze” i zdobył mandat radnego w dzielnicy Warszawa-Śródmieście.

Konflikty wewnętrzne z pozostałymi członkami stowarzyszenia doprowadziły do jego odejścia w 2017 roku, a po tym wydarzeniu Szpiewak przeszedł do roli radnego niezależnego. W tym samym roku założył Stowarzyszenie Wolne Miasto Warszawa, które przedstawiło Memorandum Reset Reprywatyzacji, wskazując na nieprawidłowości w wydawaniu decyzji reprywatyzacyjnych. Memorandum zyskało publiczne poparcie ze strony prof. Ewy Łętowskiej.

W czerwcu 2018 roku ogłosił swoją kandydaturę w wyborach na prezydenta Warszawy, jednak nie zdecydował się na dołączenie do koalicji ruchów miejskich, zamiast tego wyraził zainteresowanie współpracą z Kukiz ’15. Mimo starań przegrał wewnętrzne prawybory z Markiem Jakubiakiem.

W tej samej kampanii, startując z koalicji „Wygra Warszawa”, uzyskał trzeci wynik w wyborach prezydenckich, zdobywając 26 689 głosów (2,99%). Ostatecznie jego komitet uzyskał jeden mandat w Radzie Dzielnicy Pragi-Północ. Po wyborach zapowiedział przerwę od polityki, jednak w styczniu 2019 ogłosił całkowite wycofanie się z działalności politycznej po niekorzystnym wyroku sądowym w sprawie zniesławienia.

W marcu 2019 roku, mimo wcześniejszych planów, stał się jednym z założycieli nowego stowarzyszenia Energia Miast, obejmującego niezależnych samorządowców. Mimo początkowych zamiarów, nie wziął udziału w wyborach parlamentarnych z list SLD, a w czerwcu 2022 roku protestował przeciwko nadającemu tytuł Honorowego Obywatelstwa Warszawy Hannie Gronkiewicz-Waltz.

Działalność społeczna

Jan Śpiewak był jednym z inicjatorów Żydowskiej Ogólnopolskiej Organizacji Młodzieżowej (ŻOOM), która stała się jedną z największych w Polsce organizacji młodzieżowych zrzeszających Żydów. Ponadto, był jednym z liderów ruchu miejskiego, który przekształcił się w stowarzyszenie Miasto Jest Nasze (MJN), gdzie pełnił funkcję wiceprezesa, a później przewodniczącego stowarzyszenia. Jest znany jako osoba, która przyczyniła się do nagłośnienia sprawy reprywatyzacyjnej w Warszawie, co doprowadziło do jego nominacji do Nagrody Radia Tok FM im. Anny Laszuk w 2017 roku.

W listopadzie 2016 roku, na nadzwyczajnym walnym zebraniu, Śpiewak został odwołany z funkcji przewodniczącego MJN, a w marcu 2017 roku opuścił tę organizację. Zareagował w ten sposób na brak zaufania do nowego zarządu oraz obawę o bezpieczeństwo informatorów stowarzyszenia. Uznał, że sytuacja ta była „skrajnym nadużyciem zaufania, które mogło być tragiczne w skutkach”.

Jest także aktywnym członkiem inicjatywy Otwarty Jazdów; w 2015 roku odebrał nagrodę od czytelników Stołek za działania na rzecz obrony domków fińskich na Jazdowie, wspólnie z Andrzejem Górzem oraz Janem Mencwelem. Aktualnie pełni funkcję wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia Energia Miast, które zostało założone przez Łukasza Gibałę w 2019 roku, a które zrzesza aktywistów z całej Polski. Jan Śpiewak jest również przedstawicielem tego stowarzyszenia w Społecznej Radzie Fiskalnej, stworzonej przez Polską Sieć Ekonomii. W 2022 roku zaangażował się intensywnie w działania na rzecz ograniczenia dostępności alkoholu oraz zwalczania reklam alkoholu w przestrzeni publicznej i Internecie.

Życie prywatne

Jan Śpiewak, znany działacz społeczny, ma interesującą rodzinę, która ma wpływ na jego życie i wartości. Jego dziadkami od strony matki byli Edwarda Orłowska oraz Szymon Datner, który jest uznawanym historykiem. Natomiast od strony ojca rodzina łączy się z Anną Kamieńską oraz jego dziadkiem, Janem Śpiewakiem.

Kontrowersje

W kontekście kontrowersji związanych z Janem Śpiewakiem, warto odnotować jego **odejście z Miasta Jest Nasze (MJN)**, które wywołało liczne wątpliwości i krytykę w mediach. W wyniku tego, zdecydował się na zmianę nazwy profilu swojego stowarzyszenia na Facebooku na „Wolne Miasto Warszawa”. Śpiewak tłumaczył, że założył ten profil przed utworzeniem MJN. Przeciwnego zdania była administracja MJN, która powołała się na dokumenty prasowe oraz historię stowarzyszenia, afirmując, że jego formalne założenie miało miejsce przed profilem. W efekcie, Facebook odebrał Śpiewakowi uprawnienia do zarządzania tym profilem i przywrócił kontrolę nad nim zarządowi MJN, którego nazwa została przywrócona.

W 2019 roku Jan Śpiewak został skazany w postępowaniu karnym za oszczerczy wpis dotyczący Ćwiąkalskiego, którego córka przejęła kamienicę przy Ochocie w 2010 roku. Jego publikacja łączyła mec. Bogumiłę Górnikowską z aferą reprywatyzacyjną, sugerując, że zawiodła w swoich obowiązkach jako kurator. W odpowiedzi na działania Śpiewaka, Górnikowska wniosła pozew, co zaowocowało grzywną w wysokości 5000 zł oraz 10 000 zł nawiązki. Ułaskawienie przyszło w czerwcu 2020 roku, kiedy to prezydent Andrzej Duda postanowił złagodzić wyrok.

Zaledwie rok później, Śpiewak stanął przed sądem za zniesławienie adwokata Jerzego Szaniawskiego, który był również kandydatem na sędziego w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Jego oskarżenie, związane z tzw. dziką reprywatyzacją kamienic, zostało ocenione jako obelżywe, przez co Szaniawski miał stracić reputację w oczach społeczeństwa, co mogło wpłynąć na decyzję o przyznaniu mu stanowiska sędziowskiego.

W 2021 roku Śpiewak przegrał dwa ważne procesy cywilne. Pierwszy dotyczył byłego wiceprezydenta Warszawy, Jacka Wojciechowicza, gdyż Śpiewak zasugerował przyczyny utraty pracy w związku z aferą reprywatyzacyjną. Sąd uznał, że jego wypowiedź naruszała dobra osobiste Wojciechowicza. Drugi proces dotyczył polityka Sebastiana Wierzbickiego, związanego z zatrzymaniem przez CBA burmistrza dzielnicy Włochy w Warszawie, w tym przypadku również uznano, że Śpiewak naruszył dobra tego polityka.

Również w 2021 roku Roman Giertych złożył pozew przeciwko Śpiewakowi za jego oskarżenia oraz nazwanie Giertycha „faszystą” w social mediach. Domagał się wówczas zadośćuczynienia – kwota 100 tys. zł miała zostać przekazana na rzecz WOŚP.

W 2022 roku zapadł kolejny wyrok, w którym Śpiewak został skazany za zniesławienie polityka Dariusza Mateckiego, określając go mianem „brunatnego pomocnika Jakiego”. Nałożono na niego karę ograniczenia wolności. Obecnie trwa postępowanie odwoławcze w związku z tym wyrokiem. W tym samym roku sąd w Krakowie umorzył sprawę zniesławienia, w której Śpiewak był oskarżony przez prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego po publikacji na jego kanale YouTube dotyczącej miejskich afer z czasów zarządzania Majchrowskiego.

---

Oceń: Jan Śpiewak (działacz społeczny)

---