Jan Gotard

---

Życiorys

Jan Gotard urodził się jako syn Henryka, chirurga, który zmarł w 1912 roku. Miał dwóch braci: Aleksandra i Stefana. Dwa lata po stracie ojca przyjął chrzest, będąc wówczas uczniem prywatnego gimnazjum filologicznego. W 1915 roku ukończył maturę i z wielką pasją rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Jednak po trzech semestrach postanowił zająć się nauką na wydziale prawa.

W latach 1919-1920 odbył służbę wojskową. Jako młody żołnierz brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie litewsko-białoruskim. Po завершeniu służby zrezygnował z dalszej edukacji na Uniwersytecie Warszawskim i postanowił całkowicie poświęcić się sztuce. Początkowo kształcił się w prywatnej szkole prowadzonej przez Konrada Krzyżanowskiego, gdzie nawiązał bliską przyjaźń z Antonim Michalakiem.

W ramach swojego artystycznego rozwoju wielokrotnie uczestniczył w plenerach, m.in. w Kartuzach. W 1922 roku w Kazimierzu Dolnym poznał swojego przyszłego mentora, Tadeusza Pruszkowskiego, znanego malarza oraz animatora życia artystycznego. Rok później razem z Michalakiem przeniósł się do nowo przywróconej warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych (SSP), którą ukoronował dyplomem w 1927 roku. Kształcił się pod okiem Tadeusza Pruszkowskiego oraz Władysława Skoczylasa.

Już na początku nauki w SSP uczestniczył w historycznym, pierwszym plenerze malarskim zorganizowanym przez Pruszkowskiego w Kazimierzu Dolnym. To wydarzenie zaowocowało powołaniem artystycznego „Bractwa św. Łukasza”, którego Gotard był współzałożycielem. Od tamtego momentu Kazimierz stał się dla niego miejscem częstych wizyt. W latach 30. nierzadko spędzał czas w kazimierskim domu Antoniego Michalaka przy ulicy Zamkowej.

W okresie okupacji niemieckiej artysta odmówił ukrywania się w Kazimierzu, pragnąc być blisko swojej matki oraz braci. Przebywał w Warszawie, gdzie utrzymywał się z portretów rysunkowych wykonywanych na zamówienie. Niestety, w 1943 roku został zatrzymany w łapance i, niestety, stracił życie z rąk hitlerowców.

Choroba

Niemal przez całe życie Jan Gotard zmagał się z epilepsją. W 1924 roku, podczas pleneru w Kazimierzu Dolnym, doznał poważnego ataku i spadł z Góry Zamkowej. Po tym incydencie, z ranami głowy i ogólnymi potłuczeniami, został przewieziony do szpitala w Puławach. Z tego okresu zachowała się fotografia, na której widać go siedzącego na łóżku szpitalnym z zabandażowaną głową. Leczenie nie trwało długo, ponieważ artysta zdecydował się uciec ze szpitala, tłumacząc swą decyzję koniecznością dokończenia rozpoczętych prac. Ten incydent zainspirował go do stworzenia żartobliwej litografii zatytułowanej „Zszywanie czaszki geniusza”, która niestety zaginęła podczas wojny.

Twórczość

W twórczości Jana Gotarda dominują portrety oraz studia portretowe, które stanowią kluczowy motyw jego malarstwa. Artysta nie ograniczał się jednak jedynie do tego gatunku; zajmował się również malarstwem historycznym oraz fantastyczno-alegorycznym. Przykładem jego dorobku jest obraz zatytułowany Madonna Kazimierska, portretujący Matkę Boską, która osłania płaszczem zarówno farę kazimierską, jak i dom Antoniego Michalaka.

Wiktor Podoski: Nie jest w stanie nikogo naśladować, nie może, nie potrafi być kimś innym, tylko sobą. Choćby nawet chciał. Byłby takim w każdym miejscu i czasie. Stajemy przed obrazem jak przed faktem dokonanym. Ale tu faktem jest ta indywidualność, drapieżna w swej bezwzględności. Można jej ulec lub odejść. Nie można jej poprawiać.

Jan Gotard był aktywnym uczestnikiem wystaw, biorąc udział we wszystkich organizowanych przez Bractwo św. Łukasza. Jego prace były również eksponowane na wystawach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prezentował swoje dzieła w latach 1928, 1929 oraz 1932. Ponadto, artysta był widoczny na wystawach w Instytucie Propagandy Sztuki w Warszawie (1933, 1936) oraz Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1930).

W swoim życiorysie artystycznym Gotard miał również zaszczyt uczestniczyć w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, a także w XIX Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji w 1934 roku. Prace artysty były wystawiane poza Polską, w takich instytucjach jak Musée Rath w Genewie (1931), Brooklyn Museum w Nowym Jorku (1933), Galeria Trietiakowska w Moskwie (1933) oraz Carnegie Institute w Pittsburghu (1934, 1938). Wystawiał również w Monachium (1935), San Francisco (1936) oraz Amsterdamie (1936).

---

Oceń: Jan Gotard

---