Henryk Loewenfeld

---

Życiorys

Henryk Loewenfeld, potomek znanej rodziny żydowskich kupców z Wrocławia, przyszedł na świat 1 września 1859 roku w Warszawie jako syn Emanuela Loewenfelda (1817-1881) i Róży z domu Ascher (1831-1898). Jego życie na zawsze zmieniło się w grudniu 1884, kiedy to poślubił Alice Evens, córkę brytyjskiego kapitana, z którą poznał się cztery lata wcześniej podczas jej wizyty w Chrzanowie.

Henryk po powrocie do Chrzanowa, po odbyciu służby wojskowej w Dreźnie, skrócił swój pobyt o 2 dni, co zostało uznane za dezercję. W tej sytuacji został osadzony w twierdzy Königstein na trzy miesiące. Po rozwodzie w 1902 roku jego pierwsza żona wyszła za mąż za Franka Quicke w 1907 roku. W ich wspólnym małżeństwie przyszły na świat dwie córki, które obie osiągnęły sukces jako lekarki: Helena (ur. 1887 w Brixton, zm. 1981), która poślubiła chirurga H.W.S. Wrighta, oraz Margaret (1890-1973).

Henryk dbał o to, aby jego córki nauczyły się języka polskiego i spędzały wakacje w Chrzanowie, gdzie podtrzymywał tradycje, w tym zwyczaje kulinarne związane z polskimi potrawami wigilijnymi. Jego miłość do rodzinnych tradycji była tak silna, że nawet w Londynie zatrudnił kucharkę z Chrzanowa. W 1902 roku w Londynie zawarł drugie małżeństwo z Franciszką Perlmutter (ur. 1858), a jego życie w Anglii obracało się wokół różnorodnych interesów.

Henryk Loewenfeld osiągnął niemałe sukcesy finansowe; jego zasada brzmiała: „Kupuj tanio, sprzedawaj drogo”. Na początku lat 90. XIX wieku otworzył browar w dzielnicy Fulham, specjalizujący się w produkcji piwa bezalkoholowego, które nazwał Kop’s Ale. W 1900 roku stał się właścicielem teatru Apollo w Londynie, który prowadził do 1920 roku, kiedy postanowił go sprzedać.

Wybuch I wojny światowej zastał Loewenfelda w Bawarii, gdzie uczestniczył w festiwalu wagnerowskim. Niemożność powrotu do Londynu, z racji na jego austriackie obywatelstwo, skłoniła go do powrotu do Chrzanowa. Tam, w jego nieobecności, zarządzał majątkiem brat Adolf, profesor chrzanowskiego gimnazjum. Wówczas Henryk zaczął gromadzić dzieła sztuki na zamkniętej aukcji po arcyksięciu Franciszku Ferdynandzie, tworząc znaczną kolekcję, która później została przewieziona do Chrzanowa i wystawiona w domku bilardowym w parku pałacowym.

W 1921 roku część tej kolekcji ofiarował na Wawel, natomiast najcenniejsze eksponaty trafiły do jego zbiorów w Paryżu. Mimo rad córki, które ostrzegały go przed inwestycjami, w latach 20. XX wieku zainwestował znaczne sumy w niemieckie i austriackie obligacje, które straciły na wartości wskutek inflacji. W 1931 roku, w chwili śmierci w Paryżu, Henryk Loewenfeld nie był już milionerem, a na jego koncie pozostało jedynie 419 funtów szterlingów.

Jego ciało zostało przewiezione do Chrzanowa i w styczniu 1932 roku złożone w mauzoleum rodziny Loewenfeldów, które zaprojektował Teodor Talowski na cmentarzu parafialnym w Chrzanowie. Dobra chrzanowskie przekazał po połowie swojej córce Margaret oraz bratanicy Rösel (1892-1934).

Dziedzictwo

Henryk Loewenfeld był ważnym fundatorem licznych przedsięwzięć kulturalnych oraz charytatywnych, szczególnie w Chrzanowie. Jego działalność miała znaczący wpływ na rozwój lokalnej społeczności. Między innymi, przekazał miastu grunt, na którym zbudowano gimnazjum, co przyczyniło się do wzrostu edukacji w regionie.

Loewenfeld obdarzył również Uniwersytet Jagielloński cenną kolekcją tkanin koptyjskich, co wzbogaciło zasoby tej znanej instytucji. Warto również podkreślić, że do chrzanowskiego kościoła pw. św. Mikołaja przekazał mozaikowy obraz Madonny z Dzieciątkiem, który został mu ofiarowany przez papieża Leona XIII, co mówi o jego szczególnych relacjach z Kościołem.

W Chrzanowie przyznano mu także patronat na Alei Henryka, wytyczonej w 1893 roku. Aleja ta powstała wzdłuż gruntów wykupionych przez miasto od rodu Loewenfeldów. Zgodnie z lokalną legendą, nazwa „Aleja Henryka” była wynikiem kompromisu między społecznością żydowską, która chciała, aby aleja nosiła imię Henryka Loewenfelda, a polską, postulującą o nadanie nazwy Henrykowi Sienkiewiczowi, który był patronem innej ulicy w mieście.

W okresie Rzeczypospolitej Ludowej aleja na krótko zmieniła swoją nazwę na Aleję Lenina, jednak z biegiem czasu przywrócono jej wcześniejszą nazwę. Na Wawelu, przy głównym wejściu do komnat królewskich, wśród tablic upamiętniających największych ofiarodawców zbiorów wawelskich, można znaleźć inskrypcję: Henryk Loewenfeld 1924.

Po jego śmierci prywatna kolekcja dzieł sztuki Henryka Loewenfelda, zgromadzona w Paryżu i Chrzanowie, została wystawiona na licytację w renomowanym salonie sztuki Abe Gutnajera w Warszawie w czerwcu 1939 roku, co podkreślała jego wkład w świat sztuki oraz historii kultury.

---

Oceń: Henryk Loewenfeld

---