Henryk Baron

Polityka i administracja

Henryk Baron, znany także pod pseudonimami „Smukły” oraz „Garbarz”, był znamienitym przedstawicielem polskiego ruchu socjalistycznego. Urodził się 2 grudnia 1887 roku w Warszawie, a swoje życie zakończył 9 maja 1907 roku w tym samym mieście.

W ciągu swojej działalności, Baron był członkiem Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Jego odwaga i determinacja zaowocowały uczestnictwem w licznych akcjach zbrojnych, które miały na celu walkę o zmiany społeczne w Polsce. Niestety, jego działalność zakończyła się tragicznie - został stracony na Cytadeli w 1907 roku, co było istotnym wydarzeniem dla ruchu socjalistycznego w Polsce.

Życiorys

Henryk Baron przyszedł na świat w rodzinie o typowo robotniczym charakterze. Mimo niezwykle trudnych warunków życia, udało mu się ukończyć szkołę elementarną. W 1905 roku stał się członkiem Organizacji Spiskowo-Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W czerwcu 1906 roku otrzymał od kierownictwa Organizacji Bojowej PPS zadanie zamachu na warszawskiego generał-gubernatora, Skałona. Niestety, plan ten nie został zrealizowany.

Wkrótce potem objął dowództwo „piątki” bojowej OB PPS. W ciągu kilku miesięcy wziął udział w dziesięciu różnych akcjach bojowych, w tym:

  • dokonał zuchwałego zamachu na ul. Pawiej, ciężko raniąc policjanta W. Reszkego (3 lipca 1906),
  • kierował przeprowadzoną akcją ekspropriacyjną w sklepie monopolowym przy ul. Wołyńskiej (17 lipca 1906),
  • ciężko zranił funkcjonariusza policji I. Mastiuszkina (10 sierpnia 1906),
  • brał udział w starciu bojówki z konnym patrolem policji przy ul. Łuckiej (11 sierpnia 1906),

Najbardziej intensywny okres działania Barona miał miejsce podczas „krwawej środy” 15 sierpnia 1906. W jego trakcie:

  • przeprowadził zamach na rewirowego J. Optułowicza na ul. Ogrodowej,
  • uczestniczył w ataku na patrol wojskowo-policyjny, w wyniku którego zginął policjant Morozowski,
  • wykonując zamach na VII cyrkuł policyjny przy ul. Chłodnej, rzucił dwie bomby, w wyniku czego sam odniósł rany.

Podczas tego zdarzenia został na krótko zatrzymany, jednak zdołał przekonać policję, że jego rany są wynikiem bójki w restauracji, które potwierdzili świadkowie. Dzięki tym okolicznościom, 17 sierpnia odzyskał wolność. Przez kolejne półtora miesiąca przebywał w Warszawie, gdzie pracował w garbarni Kempfiego, mieszczącej się przy ul. Okopowej.

Na polecenie PPS, 26 września 1906 roku, Henryk Baron opuścił Królestwo Polskie i udał się do Krakowa. Po czterech miesiącach wrócił nielegalnie do Warszawy. Zatrzymany 29 stycznia 1907 roku w swoim mieszkaniu przy ul. Grzybowskiej 68, został osadzony w X PawilonieCytadeli Warszawskiej. Na skutek oskarżeń jednego z jego towarzyszy (Kazimierza Białoruckiego), został zidentyfikowany jako uczestnik wcześniej planowanego zamachu na cyrkuł.

Wzburzony zdradą, Baron przyznał się do wszystkich akcji, mając zamiar odkupić swą winę poprzez własne poświęcenie. Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie, 29 kwietnia 1907 roku, został skazany na karę śmierci, która została zatwierdzona dwa dni później przez generała-gubernatora Skałona.

W nocy 9 maja 1907 roku, o godzinie 1.30, stracono go na stokach Cytadeli. W chwilach przed egzekucją zdołał jeszcze wykrzyknąć: Precz z samowładztwem! Niech żyje rewolucja! Pośmiertnie, w 1930 roku, otrzymał Krzyż Niepodległości z Mieczami. W maju 1938 roku na ul. Grzybowskiej 58a odsłonięto tablicę pamiątkową, która obecnie nie istnieje.

Upamiętnienie

Imię Henryka Barona jest upamiętnione w miejskich przestrzeniach, gdzie możemy znaleźć ulice o jego nazwisku w różnych miastach Polski.

W Warszawie, Częstochowie, Łodzi, Elblągu, Tychach, Zgierzu oraz Żyrardowie, jego pamięć trwa dzięki tym ulicom, które noszą jego imię.

Literatura uzupełniająca

W literaturze dotyczącej Henryka Barona istotne jest przywołanie pracy Adama Próchnika, która została opublikowana w Polskim Słowniku Biograficznym. Zawiera ona wartościowe informacje na temat tego wybitnego pisarza.

Publikacja została wydana w Krakowie przez Polską Akademię Umiejętności w składzie Głównym Księgarń Gebethnera i Wolffa w 1935 roku, a jej strony 306-307 są szczególnie godne uwagi.

Warto również zaznaczyć, że publikacja ta doczekała się reprintu, który został wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Krakowie w roku 1989, a jej ISBN to 83-04-03484-0.

Przypisy

  1. Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny P.G.K.A., Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968 r., s. 19.
  2. Monitor Polski z 1930 r. Nr 300, poz. 423.

Oceń: Henryk Baron

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:23