Eugeniusz Kupski

---

Życiorys

Eugeniusz Kupski miał swoje korzenie w rodzinie rzymskokatolickiej, jednak już od najmłodszych lat przejawiał ciekawość judaizmem. Po ukończeniu studiów w seminarium duchownym, dokonał zmiany wyznania, przystępując do Kościoła Polskokatolickiego. Jego konwersja odbyła się w związku z objęciem parafii w Plymouth w Stanach Zjednoczonych. Wkrótce po tym spojrzał w kierunku Niezależnego Kościoła Katolickiego w Wallington, którego stał się zwierzchnikiem. Kościół ten miał około 300 wiernych, co sugeruje, że był on znaczącym liderem w lokalnej społeczności.

Po pewnym czasie, Biskup Apolinary namówił go do dołączenia do niekanonicznego Wschodniego Kościoła Greckokatolickiego. 30 października 1930 roku otrzymał biskupią sakrę w katedrze pod wezwaniem św. Piotra i Pawła w Springfield, z rąk metropolity Konstantego Kuryłły. W jego życiu nie brakowało zmian, ponieważ często zmieniał miejsce pobytu. W 1933 roku opuścił Stany Zjednoczone, przybywając do Polski. Powody tej decyzji pozostają niejasne, z czasem twierdził, że został deportowany.

Kupski prowadził misje w wielu miejscowościach, w tym w Zamojszczyźnie i Wołyniu, a także próbował uzyskać akceptację w hierarchii archidiecezji lwowskiej Kościoła ormiańskokatolickiego. W 1936 roku został skazany na pół roku więzienia za składanie fałszywych zeznań oraz próbę oszustwa, jednakże na skutek apelacji został uniewinniony.

W trakcie II wojny światowej był więźniem obozu koncentracyjnego Flossenbürg. Po wojnie nawiązał ponownie kontakt z Kościołem Polskokatolickim, a potem przeszedł do metodystów i mennonitów. W 1949 roku, wspólnie z Szymonem Bilińskim i Kazimierzem Najmałowskim, starał się o utworzenie Polskiego Związku Ewangelicznego. Cała trójka miała również powiązania z UBP, a ich Kościół miał wyróżniać się na tle innych, mając na celu wzór radziecki.

Decydując się porzucić życie duchownego, Kupski podjął pracę jako świecki urzędnik, zajmując się udzielaniem ślubów cywilnych. Jego zawodowa droga prowadziła przez Warszawską Spółdzielnię Spożywców, Warsztaty Remontu Sprzętu Budowlanego oraz Państwowe Zakłady Przemysłu Motoryzacyjnego; pracował także w kopalni węgla kamiennego w Lubaniu Śląskim. W 1961 roku został aresztowany za wyłudzanie pieniędzy, głównie od obywateli amerykańskich.

Eugeniusz Kupski zmarł 29 września 1971 roku. Jego ostatnie miejsce spoczynku to Cmentarz św. Rocha w Częstochowie.

Przeróżne wcielenia

Eugeniusz Kupski był postacią pełną kontrastów i sprzeczności. Jego różne wcielenia wiodły go poprzez wiele ról, które przyjmował w zależności od sytuacji.

Wojciech Giełżyński, znany badacz życia Kupskiego, wyliczył liczne zajęcia, którymi się zajmował. Warto zaznaczyć, że lista ta z pewnością nie jest pełna. Kupski działał jako ksiądz katolicki na Wołyniu, a także był zakonnikiem w Rzymie oraz duszpasterzem Polskiego Kościoła Narodowego. Jego życie obejmowało również rolę kaznodziei parafii starokatolickiej w Moundsville. Z czasem stał się zwierzchnikiem Niezależnego Kościoła Katolickiego, biskupem greckokatolickim, a nawet pastorem metodystów.

Poza tymi religijnymi zajęciami, pełnił różne funkcje w innych dziedzinach, m.in. jako referent BHP, urzędnik stanu cywilnego, a również pracownik w banku i kopalni węgla. Jego osobowość niewątpliwie przyciągała bogactwo ról, a w różnych kontekstach przedstawiał się jako zwierzchnik mennonitów w Polsce, Żyd, Niemiec, czy zielonoświątkowiec. Inne sytuacje pokazywały go jako amerykańskiego komunistę, ofiarę komunizmu, a także pracownika Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Co więcej, w niektórych okolicznościach twierdził, że jest swoją własną córką, której jednak nigdy nie miał.

Jego dążenie do nawiązywania kontaktów z różnymi grupami religijnymi było równie fascynujące. Kupski próbował współpracować z mormonami, karaimami, baptystami i prezbiterianami. Interesował się misją czcicieli Ducha Świętego na Cejlonie oraz współpracował z takimi postaciami jak papież Pius XII czy arcybiskup Makarios III. Niemniej jednak, W. Giełżyński zwrócił uwagę na to, że jedynym prawdziwym bóstwem Kupańskiego była Mamon.

Informator organów Bezpieczeństwa Publicznego

W materiałach dotyczących działalności Eugeniusza Kupskiego, jego rola jako tajnego współpracownika UBP zyskała szczególne znaczenie. Używał on pseudonimu „Eagle”, co przyczyniło się do jego identyfikacji w kontekście operacji rozpracowujących lokalne kościoły.

W dniu 28 maja 1949 roku, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) zainicjowało operację badawczą, która miała na celu rozpracowanie kierownictwa Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego. Operacja ta nosiła kryptonim „Inżynier”. W ramach tej akcji wykorzystano informacje zdobytą przez „Eagle”, choć odnotowano, że ten informator miał ograniczone możliwości działania z powodu braku bezpośrednich związków z danym środowiskiem.

Ważnym aspektem jego działalności było to, że „Eagle” miał pełnić funkcję wsparcia tymczasowego, do momentu wprowadzenia na teren kościoła agentów, którzy mogliby zbierać informacje na miejscu. Jego raporty, obok donosów innych współpracowników, takich jak Biliński i Najmałowski, stały się kluczowe w kontekście aresztowania 199 ewangelikalnych duchownych we wrześniu 1950 roku.

Warto zauważyć, że charakterystyki dotyczące działaczy ewangelikalnych, jakie powstały w latach 1949 i 1950, były naocznie oparte m.in. na informacji dostarczonej przez „Eagle”.

---

Oceń: Eugeniusz Kupski

---