Edward Sas-Świstelnicki

---

Życiorys

Edward Sas-Świstelnicki przyszedł na świat 15 kwietnia 1897 roku w Warszawie. W trakcie I wojny światowej pełnił służbę jako podporucznik w I Korpusie Polskim, który stacjonował w Rosji. Po rozbrojeniu tego korpusu przez Niemców, znalazł się w szpitalu jednostki, a następnie w szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża w Mińsku. Z upływem czasu, przemieszczając się przez Warszawę i Jędrzejów, dotarł do Krakowa. Tam, jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej, otrzymał rozkaz wyjazdu do Lwowa.

31 października 1918 roku, jako były żołnierz I Korpusu w stopniu podporucznika, stawił się na rozkaz kapitana Zdzisława Trześniowskiego. W jego wyniku został mianowany na stanowisko oficera inspekcyjnego i wziął udział w obronie Lwowa, w trakcie konfliktu polsko-ukraińskiego. W pierwszych dniach walk znacząco przyczynił się do działań bojowych. Na przykład, jako członek załogi Szkoły im. Sienkiewicza, odznaczył się odwagą, ostrzeliwując Ukraińców z budynku i raniąc ich oraz zmuszając do odwrotu. Również wspólnie z chor. Edwardem Wydrzyńskim przeprowadził atak na budynek poczty, wykorzystując granaty ręczne, co zmusiło wroga do odwrotu.

W pewnym momencie zaszedł do obozu wroga, przedstawiając się jako parlamentariusz przed atamanem Dmytrem Witowskim. Służył w oddziale technicznym Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, a 5 listopada otrzymał zadanie zorganizowania samochodu pancernego, któremu nadano nazwę „Tank Piłsudskiego”. Pełnił funkcję komendanta tego pojazdu od 7 listopada. Po kilku dniach jego obsługi, w wyniku wypadku oraz wyłamania się obrony ukraińskiej, wkroczył do działań bojowych z załogą, będąc rezerwą bojową V odcinka. Uczestniczył w walkach tylko incydentalnie.

22 listopada, na zakończenie zmagań, został skierowany z pojazdem na rogatkę Łyczakowską, w celu zabezpieczenia obszaru, a później na plac Krakowski, gdzie zastał triumfujący koniec obrony Lwowa. W czasie wojny w latach 1918-1921 trzykrotnie odniósł rany. Po zakończeniu konfliktu, spisał swoje wspomnienia, których tematem była Szkoła Sienkiewicza oraz auto pancerne „Józef Piłsudski”. Te spisane relacje zostały opublikowane w zbiorze zatytułowanym „Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920”.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, Edward został włączony do Wojska Polskiego i awansowany do stopnia porucznika rezerwy piechoty z datą poprzedzającą 1 czerwca 1919. W latach 1923, 1924 oraz 1934 był oficerem rezerwy 54 pułku piechoty, stacjonując w Tarnopolu, jednocześnie pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto.

Po zakończeniu II wojny światowej, Edward Sas-Świstelnicki przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W 1963 roku władze RP na uchodźstwie awansowały go do stopnia kapitana piechoty. Był także członkiem IV Rady Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1968-1970, reprezentując Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji. Zmarł niespodziewanie w grudniu 1970 roku w Manchesterze. Po ceremonii pogrzebowej jego ciało zostało skremowane.

Odznaczenie

Edward Sas-Świstelnicki otrzymał szereg znaczących odznaczeń, które zasługują na szczególne wyróżnienie. Oto lista wyróżnień, które zdobył w trakcie swojej działalności:

• Krzyż Niepodległości, przyznany 9 listopada 1933, w uznaniu za jego wkład w dzieło odzyskania niepodległości,
• Krzyż Walecznych, przyznany dwukrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 11 listopada 1968,
• Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany przed 1939 rokiem.

---

Oceń: Edward Sas-Świstelnicki

---