Artur Jerzy Spitzbarth to postać, która zapisała się w historii Polski zarówno jako utalentowany architekt, jak i ofiara tragicznych wydarzeń II wojny światowej. Urodził się 21 sierpnia 1891 roku w Warszawie, gdzie rozpoczął swoją edukację oraz karierę zawodową. Jako porucznik artylerii rezerwy Wojska Polskiego, brał udział w ważnych wydarzeniach wojskowych, które miały miejsce w jego czasach.
Niestety, jego życie zostało brutalnie przerwane w wiośnie 1940 roku w Charkowie, kiedy to stał się jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej. To dramatyczne zakończenie jego życia przypomina nam o mrocznych momentach w polskiej historii, które nie mogą zostać zapomniane.
Życiorys
Artur Jerzy Spitzbarth był synem architekta Artura Ottona Spitzbartha oraz Aleksandry z Dunin-Borkowskich. Swoje dzieciństwo spędził w domu przy ul. Foksal 15 w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum męskiego, podjął decyzję o wyjeździe do Lwowa, gdzie rozpoczął studia na miejscowej Politechnice, koncentrując się na Wydziale Mechanicznym. Jego edukacja kontynuowana była w Zurychu, gdzie zapisał się na kierunek architektura.
W obu miastach, zarówno we Lwowie, jak i w Zurychu, był aktywnym członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 roku trafił do Krakowa, skąd 6 sierpnia 1914 roku wyruszył z Pierwszą Kompanią Kadrową, biorąc udział w walce 13 sierpnia 1914 roku w bitwie pod Brzegami. Później służył w 1. pułku piechoty Legionów, gdzie brał udział w bitwie pod Kostiuchówką. W listopadzie 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu niemieckich oddziałów w Warszawie.
25 września 1919 roku, jako podoficer byłych Legionów Polskich, otrzymał awans na podporucznika w artylerii, a podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w 8. pułku artylerii polowej. W 1921 roku został przeniesiony do rezerwy. Z kolei 8 stycznia 1924 roku jego stopień porucznika został zatwierdzony, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku i lokatą 657 w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Wówczas posiadał przydział w rezerwie do 8. pułku artylerii polowej w Płocku. W 1934 roku, jako oficer rezerwy, znajdował się w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III oraz miał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I.
Po zakończeniu służby wojskowej powrócił do Lwowa, gdzie kontynuował przerwane studia, które ukończył w 1927 roku, a następnie osiedlił się w Sulejówku. Na początku pracował jako konstruktor w Komisji Doświadczalnej Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, a następnie w Biurze Konstrukcyjnym Broni Pancernej w Warszawie. Po śmierci swojego ojca, Artura Ottona Spitzbartha, przejął prowadzone przez niego biuro architektoniczne, kontynuując zarówno jego projekty, jak i własne prace nad kamienicami oraz domami jednorodzinnymi.
W sierpniu 1939 roku, w wyniku mobilizacji, został przydzielony do 4 Batalionu Pancernego stacjonującego w Brześciu. Po inwazji ZSRR na Polskę w niejasnych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej i przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 roku znajduje się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Znany jest z figurowania na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 3718.
Artur był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Maria z Rudzińskich, z którą miał troje dzieci: Jana, Irenę oraz Marię. Jako wdowiec ożenił się ponownie z Heleną Borkowską, z którą miał córkę Zofię; niestety, druga żona zmarła niedługo po porodzie. Jego bratem był aktor Karol Spitzbarth, który korzystał z pseudonimu scenicznego Karol Benda.
Upamiętnienie
5 października 2007 roku, minister obrony narodowej Aleksander Szczygło podjął decyzję nr 439/MON, w wyniku której Artur Jerzy Spitzbarth otrzymał pośmiertnie awans na stopień kapitana. Uroczystość ogłoszenia tego awansu miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w ramach wydarzenia noszącego nazwę „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Przypisy
- Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 17.09.2024 r.]
- Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 115 [dostęp 13.10.2024 r.]
- Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
- Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 28.08.2024 r.]
- „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 15.09.2023 r.]
- Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5.10.2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003, s. 507.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003, s. LXXIV.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 851.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 730.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 137, 821.
- Dz. Rozk. Wojsk. Nr 93 z 25.10.1919 r., s. 2329.
- M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Czesław Zadrożny | Tadeusz Bobrowski | Bolesław Heilpern | Henryk Millak | Edward Sas-Świstelnicki | Julian Michaux | Janusz Sobierajski | Konstanty Aleksandrowicz (legionista) | Ryszard Gużewski | Bohdan Mincer | Marian Gorzkowski (żołnierz) | Franciszek Łaźniński | Anna Kotarbińska | Kazimierz Maks | Władysław Dybowski (żołnierz) | Władysława Hanczke | Andrzej Stachowicz | Helena Mężyńska | Czesława Karaszewska | Adam BarszczewskiOceń: Artur Jerzy Spitzbarth