Cezary Skoryna

---

Życiorys

Edukacja

Cezary Skoryna przyszedł na świat 28 sierpnia 1840 roku w stolicy Polski, Warszawie. Pochodził z rodziny szlacheckiej, która posługiwała się herbem Sielawa. Jego ojcem był Krystian Walenty Skoryna (1805–1851), fabrykant kamieni młyńskich, a matką Klara, z domu Reymond (1819–1877). Po zmarciu męża, zajęła się prowadzeniem szynku oraz zajazdu znajdującego się na terenie firmy, do której Cezary miał później przystąpić.

Po ukończeniu nauki w warszawskim gimnazjum, młody Skoryna zdecydował się na dalszą edukację, początkowo w Korpusie Kadetów w Brześciu Litewskim. Jednakże niezbyt długo pozostał w tej formacji i ostatecznie wybrał studia handlowe w Niemczech, gdzie rozwijał swoje zainteresowania w obszarze przemysłu i handlu.

Działalność w przemyśle

Po zakończeniu nauki i powrocie do Warszawy, Cezary przejął zarząd nad rodzinną fabryką kamieni młyńskich, która była jedną z najstarszych tego typu przedsiębiorstw w Polsce, istniejącą od XVIII wieku. Znajdowała się przy ulicy Brukowej na Pradze. Polski Słownik Biograficzny podaje, że firma zaczęła działalność w roku 1794, a Skoryna zorganizował obchody jej setnych urodzin już w 1883 roku.

Pod jego kierownictwem firma „C. Skoryna” zaczęła rozwijać się w dynamicznym tempie, stając się wiodącym producentem maszyn młynarskich, których wcześniej brakowało na rynku krajowym. W roku 1881 przedsiębiorstwo zatrudniało 30 pracowników oraz osiągało roczny obrót równy 150 tysiącom rubli, a do 1885 roku liczba zatrudnionych wzrosła do 100, a obrót do 500 tysięcy rubli. Wkrótce po tym założono nową siedzibę przy ulicy Olszowej 14, co wpłynęło na dalszy rozwój firmy.

Skoryna, wprowadzając innowacje, zaczął produkcję nowoczesnych maszyn młynarskich, między innymi urządzeń do czyszczenia zbóż i kasz, a także innych elementów mechanicznych. W 1890 roku w ofercie znalazły się turbiny wodne Francisa, które były przeznaczone dla młynów przemysłowych. Firma „C. Skoryna” oferowała również produkty zagraniczne, takie jak koła młyńskie oraz elementy wyposażenia młynów.

Na przestrzeni lat, działalność Skoryny była doceniana na wielu wystawach przemysłowych, zdobywając różne medale i nagrody, między innymi w Moskwie (1872, wielki złoty medal) oraz Wiedniu (1873, dyplom uznania). Dodatkowo, przedsiębiorca zainwestował w reklamę, wydając cenniki oraz prospekty informacyjne dla młynarzy.

Cezary Skoryna był również współwłaścicielem firmy „C. Skoryna i H. Neuendorff”, która specjalizowała się w wyrobach z marmuru, piaskowca oraz granitu. Na cmentarzu Powązkowskim znajdują się pomniki nagrobne, które ta firma wykonała.

Działalność społeczna

Skoryna oprócz działalności przemysłowej, angażował się również w życie społeczne. Był członkiem Archikonfraterni Literackiej przy katedrze św. Jana, gdzie dzielił się swoim majątkiem, wspierając ubogich mieszkańców Pragi oraz udzielając tanich kredytów dla drobnych handlarzy bez względu na ich wyznanie.

Należał do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, co świadczy o jego zainteresowaniu kulturą i sztuką. Był także opiekunem nowo powstałego cmentarza cholerycznego na Pradze, nad którym czuwał даже po jego przekazaniu miastu. W 1874 roku w trakcie budowy linii kolejowej, starano się o utworzenie dojazdu do cmentarza.

W swojej działalności społecznej, Skoryna zapisał się również w ramach tworzenia nowego cmentarza na Pradze, brał udział w reprezentacji działających komisji zajmujących się zielenią miejską, a efektem jego działań było powstanie kilku parków. Był także członkiem komisji, nadzorującej proces poboru do wojska, co potwierdza jego zaangażowanie w sprawy społeczne.

W 1884 roku, Cezary Skoryna dołączył do komitetu budowy nowego kościoła w Pradze, którego otwarcie miało miejsce w 1901 roku. Ostatecznie kościół ten nosi wezwanie św. Floriana i znajduje się pod opieką katedralnych władz.

Rodzina

Cezary Skoryna stanął na ślubnym kobiercu w 1881 roku z Jadwigą Chełmińską. Mieli dwie córki. Najstarsza, Cezara (1887–1979), związała się z Władysławem Okrętem (1870–1910), natomiast po jego śmierci nosiła nazwisko Dickstein. W czasie II wojny światowej zaangażowała się w działalność podziemną, dzięki czemu stała się świadkiem i uczestniczką kluczowych wydarzeń tamtych czasów. Druga córka, Jadwiga Teresa, ożeniła się w 1910 roku z Emilem Rauers, przemysłowcem, jednak ich małżeństwo zakończyło się rozwodem. Cezary Skoryna miał także bratanka, Jana Skorynę, który pełnił funkcję pułkownika saperów Wojska Polskiego.

Przemysłowiec zmarł 19 kwietnia 1903 roku w Nałęczowie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Bródnowskim. Pośmiertne wspomnienie na jego cześć ukazało się w „Kurjerze Warszawskim”, które doceniło jego znaczący wkład w rozwój przemysłu maszyn młynarskich w zaborze rosyjskim oraz działalność społeczną, podkreślając jego zasługi dla lokalnej społeczności.

Dalsze losy przedsiębiorstwa

Po odejściu Cezarego Skoryny, zarządzanie firmą C. Skoryna przypadło w ręce jego rodziny. W gazecie opublikowanej w 1907 roku znalazło się ogłoszenie, które wskazywało na to, że przedsiębiorstwo użytkowało także posesję przy ulicy Olszowej 6. W 1909 roku firma wzięła udział w Wystawie Przemysłu i Rolnictwa, która odbyła się w Częstochowie, gdzie zaprezentowała własny pawilon i zdobyła złoty medal w kategorii przemysłu mechanicznego. Z relacji prasowych wynika, że przedsięwzięciem kierował wówczas inżynier Antoni Skoryna. Roczny obrót firmy wynosił około 300 tysięcy rubli.

Zakład produkcyjny oferował nie tylko ponad tysiąc kół młyńskich wykonanych z importowanego kamienia, ale także różnorodne maszyny młynarskie oraz urządzenia napędowe. Produkty przedsiębiorstwa, jak zaznaczały teksty prasowe tamtych czasów, „rozchodziły się nie tylko po całym kraju, ale również na Litwę, Wołyń, Podole, Inflanty, Białoruś oraz do całego Cesarstwa”.

Z materiałów zawartych w Polskim Słowniku Biograficznym wynika, że w 1914 roku firma została sprzedana Emilowi Rauerowi oraz jego wspólnikowi P. Kozłowskiemu. Po przejęciu działalność przedsiębiorstwa zakończyła się w 1918 roku. Interesujący jest również akt ślubu, który sugeruje, że Emil Rauer, w 1910 roku poślubił Jadwigę Teresę Skorynównę, córkę Cezarego Skoryny, co autorzy biogramów w PSB mogli przeoczyć.

Jarosław Zieliński podaje, że firma kontynuowała działalność w okresie międzywojennym, znana jako Towarzystwo Akcyjne Wytwórni Maszyn „Młynotwórnia”. Według artykułu z ówczesnej prasy, przedsiębiorstwo stało się de facto oddziałem spółki Towarzystwo Akcyjne Wytwórni Maszyn Młyńskich „Młynotwórnia” z siedzibą w Poznaniu.

Niestety, budynki fabryczne przy Olszowej 14 zostały zniszczone w 1944 roku i nie zostały odbudowane. W 2016 roku, podczas budowy nowego budynku wielorodzinnego, inwestor odkopał pozostałości tych budynków i usunął je. Powstały kontrowersje dotyczące tego, czy wśród tych elementów znajdowały się obiekty zabytkowe lub mające wartość historyczną. Media podjęły ten temat, doniosły również, że stołeczny konserwator zabytków złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

---

Oceń: Cezary Skoryna

---