Barbara Toruńczyk, znana również pod pseudonimem „Julia Juryńska”, to postać o bogatym dorobku artystycznym i społecznym, która przyszła na świat 26 września 1946 roku w Warszawie. Jest polską publicystką, eseistką oraz historykiem literatury, a jej zaangażowanie w działalność opozycyjną w czasach PRL czyni ją ważną osobą w historii współczesnego Polski.
W ciągu swojej kariery Barbara Toruńczyk pełniła także rolę wydawcy oraz była założycielką i długoletnią redaktor naczelną kwartalnika „Zeszyty Literackie”, który stał się istotnym czasopismem w polskim krajobrazie literackim.
Życiorys
Córka Henryka (1909–1966) oraz Romany Toruńczyk (1915–2000), oraz siostra Adama Henryka Toruńczyka. Barbara Toruńczyk rozpoczęła swoje studia socjologiczne na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1964-1968. W 1974 uzyskała tytuł magistra socjologii na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
W trakcie swojej edukacji była zaangażowana w działalność kręgu „komandosów”, który krytykował rzeczywistość polityczną w PRL. W 1963 roku brała udział w spotkaniach Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności zorganizowanego przez warszawskich członków Związku Młodzieży Socjalistycznej (ZMS). Jej działanie w 1968 roku, podczas wydarzeń marcowych, skutkowało relegowaniem jej z uczelni, a także tymczasowym aresztowaniem oraz skazaniem na dwa lata więzienia. W 1969 roku została zwolniona.
Po wyjściu na wolność, kontynuowała swoją opozycyjną działalność, w tym wspierając rodziny więzionych działaczy Ruchu. Od 1976 roku współpracowała z Komitetem Obrony Robotników. Z czasem włączyła się do Komitetu Samoobrony Społecznej KOR oraz do Towarzystwa Kursów Naukowych. Angażowała się również w niezależny obieg kultury, pisząc artykuły, redagując i wydając niezależną prasę w Warszawie.
W 1977 roku była jedną z współzałożycielek oraz sekretarzy redakcji literackiego almanachu „Zapis”. Działała jako współpracowniczka „Biuletynu Informacyjnego KSS „KOR”” i „Krytyki”, a także była członkinią redakcji periodyku „Res Publica”. W maju 1977 roku uczestniczyła w pierwszej głodówce zorganizowanej przez środowisko KOR-u, która miała miejsce w kościele św. Marcina w Warszawie.
W trakcie wydarzeń sierpniowych w 1980 roku przyłączyła się do apelu 64 naukowców, literatów i publicystów, którzy wezwali władze komunistyczne do dialogu ze strajkującymi robotnikami. Po tym wydarzeniu osiedliła się we Francji. Tam reprezentowała Niezależną Oficynę Wydawniczą NOWA w Europie Zachodniej oraz Stanach Zjednoczonych. W 1982 roku została redaktorem naczelnym „Zeszytów Literackich”, które początkowo były wydawane w Paryżu.
W czasie swojej emigracji Barbara Toruńczyk przygotowała szereg wywiadów z dysydentami, takimi jak Władimir Bukowski, Jiří Lederer, Jiří Pelikán oraz Aleksander Zinowjew, publikując je w takich czasopismach jak „Krytyka”, „Res Publica” i „Aneks”. W latach 1986-1987 odbyła stypendium w The Mary Ingraham Bunting Institute Radcliff College w Stanach Zjednoczonych.
Po powrocie do Polski w 1992 roku kontynuowała pracę jako redaktor naczelna „Zeszytów Literackich”. W 2005 roku objęła stanowisko prezesa Fundacji Zeszytów Literackich. Jest aktywną członkinią Polskiego PEN Clubu. Do sierpnia 2020 roku była również związana ze Stowarzyszeniem Pisarzy Polskich. Jej mężem jest pisarz Roberto Salvadori.
Odznaczenia i wyróżnienia
Barbara Toruńczyk jest postacią niezwykle zasłużoną, która została uhonorowana wieloma odznaczeniami. Oto niektóre z nich:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – przyznany w 2006 roku, za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – odznaczony w 2003 roku za wybitne osiągnięcia w zakresie przemian demokratycznych w Polsce oraz w literackiej i publicystycznej działalności,
- Krzyż Oficerski Orderu Sztuki i Literatury – nadany w 2021 roku we Francji,
- Nagroda Edytorska Polskiego PEN Clubu – otrzymana w 2003 roku,
- Nagroda Fundacji Jurzykowskiego – przyznana w 1995 roku.
Każde z tych wyróżnień świadczy o jej niezrównanym wkładzie w rozwój kultury i społeczeństwa.
Wybrane publikacje
Barbara Toruńczyk ma na swoim koncie wiele publikacji książkowych, które znacząco wpłynęły na współczesną literaturę oraz myśl polityczną. Wśród pierwszych osiągnięć są takie tytuły jak:
- Oczyma świadków (wybór i tłumaczenie), Polonia Book Fund, Londyn 1980, ISBN 0-902352-17-2,
- Narodowa Demokracja. Antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895–1905), Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1981,
- Bez tytułu, czyli zapiski redaktora [w:] Upór i trwanie. Wspomnienia o Zbigniewie Herbercie (praca zbiorowa), Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000, ISBN 83-7023-800-9,
- Epoka Miłosza, [w:] Czesław Miłosz in memoriam (praca zbiorowa), Znak, Kraków 2004, ISBN 83-240-0503-X,
- Jan Nowak Jeziorański. Głos wolnej Europy (współautorka z Wojciechem Karpińskim, Stefanem Kisielewskim i Adamem Michnikiem), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2005, ISBN 83-60046-20-4,) ,
- Rozmowy w Maisons-Laffitte, 1981 (wywiady z Jerzym Giedroyciem i Zofią Hertz), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2006, ISBN 83-60046-70-0,
- Żywe cienie, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2012, ISBN 978-83-60046-36-4,
- Z opowieści wschodnioeuropejskich, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2013, ISBN 978-83-60046-76-0,
- Nitka Ariadny, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2014, ISBN 978-83-64648-07-6.
W zakresie artykułów dotyczących współczesnej myśli politycznej, można wyróżnić kilka istotnych tekstów:
- Osobowość autorytarna: przegląd koncepcji, „Roczniki Filozoficzne KUL” (t. XXI) nr 2/1973,
- Nowa postawa człowieka tworzącego (jako Julia Juryńska), „Więź” nr 4/1976,
- Zła i dobra wola w polityce, „Więź” nr 6/1980,
- Spór o Europę Środkową (jako X.X.), „Zeszyty Literackie” nr 7/1984,
- O królach i duchach. Z opowieści wschodnioeuropejskich (przekład na jęz. ang., wł., węg.), „Zeszyty Literackie” nr 20/1987.
Nie można również pominąć jej prac redakcyjnych, wśród których znajdują się:
- Adam Michnik, Szanse polskiej demokracji, Instytut Literacki, Paryż 1984,
- Tomas Venclova, Rozmowa w zimie (redakcja; oprac. Stanisław Barańczak, przedmowa Iosif Brodski), „Zeszyty Literackie”, Paryż 1989,
- Iosif Brodski, Śpiew wahadła (redakcja), „Zeszyty Literackie”, Paryż 1989, ISBN 2-906253-04-9,
- Jerzy Stempowski, Listy (wybór i redakcja), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2000, ISBN 83-911068-1-0,
- Zbigniew Herbert, Labirynt nad morzem (redakcja), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2000, ISBN 83-911068-2-9,
- Zbigniew Herbert, Henryk Elzenberg, Korespondencja (redakcja i posłowie), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2002, ISBN 83-911068-7-X,
- Zbigniew Herbert, Stanisław Barańczak, Korespondencja (1972–1996) (redakcja i posłowie), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2005, ISBN 83-60046-25-5,
- Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Korespondencja (redakcja), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2006, ISBN 83-60046-75-1,
- Głosy Herberta (redakcja), Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2008, ISBN 978-83-60046-92-0.
Przypisy
- Komandosi. sztetl.org.pl. [dostęp 12.02.2023 r.]
- Ambasador Francji odznaczył trzy Polki Orderem Sztuki i Literatury. polskifr.fr, 21.09.2021 r. [dostęp 23.09.2021 r.]
- Rezygnujemy z członkostwa w Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich. „Zeszyty Literackie”, 14.08.2020 r. [dostęp 21.08.2020 r.]
- Apel (64 intelektualistów wraz z załączonym suplementem zawierającym nazwiska sygnatariuszy apelu). karta.org.pl. [dostęp 26.09.2020 r.]
- Głodówka w kościele św. Marcina w Warszawie. encyklopedia-solidarnosci.pl. [dostęp 01.09.2013 r.]
- a b Barbara Toruńczyk w Słowniku „Niezależni dla kultury 1976–89”. [dostęp 30.08.2012 r.]
- O klubie. penclub.pl. [dostęp 30.08.2012 r.]
- a b c d e f g Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 30.08.2012 r.]
- M.P. z 2006 r. nr 84, poz. 848
- M.P. z 2003 r. nr 12, poz. 172
Pozostali ludzie w kategorii "Media i komunikacja":
Anna Kołyszko | Jerzy Jabrzemski | Lucjan Szołajski | Andrzej Turski | Kazimierz Ehrenberg | Krzysztof Luft | Jacek Laskowski | Tadeusz Filipkowski | Dorota Goliszewska | Agnieszka Szydłowska | Bruno Wincenty Korotyński | Marek Dutkiewicz | Maryla Zalejska-Komar | Julian Heppen | Halina Sosnowska | Stanisław Rothert | Janusz Stanisław Lichocki | Zuzanna Czajkowska | Xayoo | Jan WalcOceń: Barbara Toruńczyk