Andrzej Wasylewski

---

Życiorys

Andrzej Wasylewski, od najmłodszych lat otoczony muzyką, zyskał swe pierwsze inspiracje od swojego ojca, Bolesława Wasylewskiego, który grał na fortepianie oraz skrzypcach. Tragiczny los ojca, który zginął w powstaniu warszawskim w momencie, gdy Andrzej miał zaledwie siedem lat, na pewno wpłynął na jego przyszłość artystyczną.

Po zakończeniu wojny kontynuował naukę w Zakładzie Wychowawczo-Naukowym o.o. Pijarów w Rakowicach pod Krakowem, gdzie brał udział w działaniach organizowanych przez krakowską YMCA, znaną z wartościowych zajęć. Gdy siedziba YMCA została zlikwidowana, obiekt przeszedł w ręce Młodzieżowego Domu Kultury (MDK). Tę zmianę zawdzięczał nowym pasjom, które skłoniły go do porzucenia prywatnych lekcji fortepianu na rzecz sekcji muzycznej i gitary.

Edukując się w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, w którym kształcili się późniejsi uznani muzycy jazzowi, tacy jak Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz i Andrzej Trzaskowski, chłonął atmosferę jazzu, co miało ogromne znaczenie dla jego artystycznej drogi.

W 1957 roku postanowił zrezygnować z prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim i przenieść się do Łodzi, gdzie rozpoczął studia na Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera (PWSFTviT). Jako operator miał swoją premierę w 1961 roku, realizując zdjęcia do szkolnej etiudy fabularnej o nazwie „Holden”, inspirowanej fragmentami „Buszującego w zbożu” autorstwa J.D. Salingera, którą reżyserował Krzysztof Zanussi. Jego film dyplomowy, konieczny do uzyskania magistra, został nakręcony w Islandii, a dyplom magistra uzyskał w 1967 roku na Wydziale Operatorskim.

Jako fotograf po raz pierwszy zaprezentował swoje prace podczas VIII Ogólnopolskiej Wystawy Fotografiki, która miała miejsce w Zachęcie w 1959 roku. Już wcześniej jednak jego prace pojawiły się w czołowych kolorowych tygodnikach, takich jak „Dookoła Świata” czy „Panorama Północy”, gdzie publikowano fotoreportaże, w tym z krakowskiego festiwalu Zaduszki Jazzowe.

W 1968 roku odbył staż w francuskiej agencji Office de Radiodiffusion Télévision Française (ORTF) w Paryżu. W kolejnych latach zrealizował wiele znakomitych spektakli Teatru Telewizji dla Telewizji Kraków, reżyserując różnorodne programy poetycko-muzyczne, w tym dobrze znane „Krakowskie Studio Jazzowe” oraz „Spotkania z jazzem” prowadzone przez Andrzeja Trzaskowskiego, liczące 46 odcinków.

W latach 1975–1979 reżyserował filmy dla norweskiego nadawcy Norsk Rikskringkasting (NRK), a także tworzył produkcje w USA dla Music International LH. Do 1976 roku podejmował pracę jako reżyser w Telewizji Polskiej (TVP) w Redakcji Muzyki Poważnej, gdzie zrealizował około 40 filmów dokumentalnych oraz programów muzycznych, które dotyczyły tematów festiwali Jazz Jamboree, Złota Tarka oraz Jazz nad Odrą. Dodatkowo, angażował się w reżyserię widowisk estradowych w różnych miastach, takich jak Warszawa, Poznań oraz Opole.

W 1979 roku filmy Wasylewskiego były prezentowane w renomowanych miejscach, takich jak National Press Club w Waszyngtonie oraz Songwriters Hall of Fame w Nowym Jorku. W Stanach Zjednoczonych zaprezentowano je pod batutą znanego promotora jazzu, Willisa Conovera, a podczas festiwalu Jazz Jamboree’79 zajmowały poczesne miejsce w jazzowym klubie Akwarium. Niemcy mogli podziwiać te filmy we Frankfurcie, Mainz oraz Berlinie, dzięki zaproszeniu krytyka muzycznego Joachima E. Berendta. W latach 1981–1988, reżyserował dla telewizji Südwestfunk Baden-Baden międzynarodowe warsztaty jazzowe i koncerty – New Jazz Meeting.

Od 1981 do 1993 roku mieszkał w Paryżu, gdzie pracował dla francuskiej telewizji Antenne 2 oraz TF1, Point du Jour Production, a także Micromegas. Był dyrektorem artystycznym agencji Micromegas Production – Promotion Artistique. W 1991 roku wziął udział w tworzeniu Festival de piano-jazz polonais w Instytucie Polskim w Paryżu. Po powrocie do Polski, realizował programy, dokumenty i widowiska artystyczne, jak również filmy emitowane zarówno w kraju, jak i za granicą, dotyczących sztuki i podróży, wiele z nich powstało wspólnie z żoną Danutą Wasylewską, która również jest utalentowaną scenarzystką i reżyserem.

Andrzej Wasylewski jest autorem dokumentalnego serialu historycznego „Jazzowe dzieje Polski”, którego premiera odbyła się podczas 50. edycji festiwalu Jazz Jamboree w kinie „Muranów” w Warszawie w 2008 roku. W 2018 roku ukazała się jego książka „Jazzowe dzieje Polaków. Biografia wielogłosowa”, wzbogacona o cztery płyty DVD z filmami i koncertami jazzowymi. Jej premiera miała miejsce w Piwnicy pod Baranami podczas 63. Krakowskich Zaduszek Jazzowych.

Od 1970 roku Andrzej Wasylewski należy do Związku Artystów Scen Polskich (ZASP), a od 1973 roku jest członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W dniu 9 lipca 2008 roku uhonorowano go Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. Również w 2009 roku, podczas Walnego Zjazdu Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego (PSJ) przyznano mu tytuł Członka Honorowego.

Życie prywatne

Andrzej Wasylewski pochodzi z rodziny, która ma swoje korzenie we Lwowie i której członkowie byli znanymi popularyzatorami historii, mając również tradycje dziennikarsko-literackie. Jego żona, Danuta, również wywodzi się z równie zasłużonej lwowskiej rodziny, gdzie jej ojciec, Karol Baraniecki, zyskał uznanie jako rysownik karykaturzysta.

Prapradziad Tadeusz „Chochlik” Wasilewski, herbu Drzewica, żył w latach 1795 – 1850. Był istotną postacią, jako absolwent Uniwersytetu Lwowskiego i wicemarszałek Sejmu Stanowego. Autor wielu rozpraw, w tym znaczącej pracy o włościanach w Galicji – „Dzieje ludu wiejskiego w Polszcze”. Jego prababka, Felicja Boberska z domu Wasilewska (1825 – 1889), aktywnie działała jako publicystka i pedagog, posiadając istotny wpływ na kształtowanie edukacji. Także pradziad Juliusz Starkel (1840 – 1918) był osobą wybitną w swoim fachu, pełniąc rolę pisarza, publicysty, wydawcy oraz redaktora lwowskiego „Dziennika Literackiego”.

Stanisław Wasylewski, stryj Andrzeja, urodzony w 1885 roku, zmarł w 1953 roku i był absolwentem filologii na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. Jego osiągnięcia obejmowały eseistykę historyczno-literacką, a w 1936 roku zdobył prestiżową nagrodę Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury.

Ojciec Andrzeja, Bolesław Wasylewski (1907–1944), także zakochany w literaturze i filologii, był autorem wielu fotografii oraz publicystą, który stworzył periodyk „W młodych oczach”. W ciężkich czasach okupacji prowadził tajne komplety i zajął się redakcją konspiracyjnych pism, w tym organu prasowego Delegatury Rządu na Kraj – „Rzeczpospolita Polska” oraz „Kurierze Stołecznym”. Matka, Helena Wasylewska–Fierich (1914 – 2003), zawodowo filolog, w czasie Powstania Warszawskiego pełniła ważną rolę w sanitarnym wsparciu powstańców, nosząc opaskę powstańczą PCK, nr B3203/VIII, a po wojnie zajmowała się nauczaniem w liceach krakowskich.

Nagrody

Andrzej Wasylewski osiągnął wiele znaczących sukcesów w swojej karierze artystycznej, co zostało docenione poprzez szereg prestiżowych nagród. Oto lista jego wyróżnień:

• Nagroda Prezesa PRiTV za całokształt osiągnięć artystycznych w realizacji telewizyjnych programów i filmów muzycznych, przyznana w 1979 roku,
• Nagroda Publicystów PSJ za film pt. Nie strzelać do muzyki, który zdobył uznanie w USA w tym samym roku,
• Nagroda na „International Jazz Film Saloon” za film pt. Vocal summit, wręczona w 1985 roku,
• Nagroda Prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji, za wartości muzyczne i dokumentalne w cyklu programów telewizyjnych Mój Jazz, zdobyta w 1988 roku,
• Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przyznany za upowszechnianie kultury w 2008 roku,
• Grand Prix Jazz Melomani 2018 w kategorii „Krytyk-dziennikarz roku” za wydawnictwo pt. Jazzowe dzieje Polaków. Biografia wielogłosowa.

Filmografia

Andrzej Wasylewski to postać o bogatej filmografii, w której odnajdujemy szereg interesujących tytułów. Jego kariera rozpoczęła się w latach 70-tych, kiedy to zrealizował wiele produkcji, które przyczyniły się do rozwoju polskiego kina i muzyki. W 1972 roku pojawiły się takie filmy jak:

• Winobranie,
• Pióropusz czy korona,
• Inter-Tie 72,
• Góralskie podłazy, czyli chodzenie z kolędnikami i szopka na gody.

Rok później, w 1973, Wasylewski kontynuował swoją działalność, tworząc wiele znanych tytułów. W jego dorobku znalazły się:

• Zagrajcie a napiszą,
• Tematy polskie,
• Serce. Stu Martin,
• Ptak Cezariusz,
• Przecież nic się nie stało,
• Portraits from Cracow,
• Oslo,
• Miłość czysta u kąpieli morskich,
• Karnawał żywiecki,
• Gadające zwierciadełko,
• …że dni nasze wiosenne….

W kolejnych latach, takich jak 1974 i 1975, jego dorobek wzbogacił się o filmy, m.in.:

• Beginning or end,
• Zaduszki Jazzowe,
• Z krainy fieldów i fiordów,
• U źródeł muzyki norweskiej,
• Portret Jazzem Malowany: Sarah Vaughan,
• Norweska ballada,
• Jazz nad Odrą’75,
• Gorale, gorale,
• Edward Grieg,
• Alek, Duduś, Drążek…

Rok 1976 to czas rozkwitu, kiedy to Wasylewski zrealizował kilka znakomitych portretów jazzowych, w tym:

• Portret Jazzem Malowany: Gil Evans,
• Portret Jazzem Malowany: Woody Herman,
• Portret Jazzem Malowany: Stan Kenton,
• Portret Jazzem Malowany: Benny Goodman.

Ponadto w tym samym roku powstał film Na przykład… Muniak, który spotkał się z nielada zainteresowaniem publiczności.

Rok 1977 i kolejno 1978 przyniosły dalsze osiągnięcia, w tym:

• Portret Jazzem Malowany: Muddy Waters,
• Tobie Polsko śpiewamy,
• Kontrapunkt w synkopach,
• Przed nami Bombaj,
• Muzyka Indii,
• Korowód,
• Jazz Yatra ’78,
• Adam Makowicz.

Następnie, w latach 79-80, Wasylewski zrealizował kolejne filmy, w tym:

• Willis Conover and the World of Jazz,
• Podróż magiczna,
• Nie strzelać do muzyki (USA),
• Fotoplastykon, czyli Ptaszyna opisanie podróży do Indyj,
• Tu się zaczęło – Nowy Orlean,
• Pozłacany warkocz,
• Papaya – czyli skąd się biorą dziewczynki,
• Duet Gary Burton – Chick Corea,
• Czas jazzu – Willis Conover,
• Adam na Brodwayu.

W latach 1981-1991 jego twórczość obejmowała szereg różnych projektów, w tym:

• Dzień dobry kapitanie!,
• We’ll Remember Coltrane,
• Percussion summit,
• Vocal summit,
• World music,
• Od raga do rocka z Joe Berendtem,
• Anglo – Polish Jazz Meeting,
• Old friends,
• Carla & Steve,
• New Jazz Meeting.

W latach 90. powstały znaczne dzieła, jak:

• Un jour Olga,
• Othodoxie,
• Pokoik na Kremlu,
• Menu – tryptyk normandzki,
• Auture Moscou,
• Aleksandre Kabakov – Moscou l’an vi,
• Moja Europa: Georges Charpak – Fizyk. Lureat nagrody Nobla 1992,
• Moja Europa: Anna Prucnal. Zawód: Gwiazda,
• Moja Europa: Monsieur Franciszek Starowieyski,
• Miłosz Magin,
• Szklany dom,
• Moja Europa: Fotograf rzeczy, których nie ma,
• Moja Europa: Jak Fiszer buduje Paryż.

Na zakończenie, w 1995 roku i później, widzimy, jak Wasylewski nadal kreuje wyjątkowe historie z naszego otoczenia, co czyni jego oeuvre ogromnie ważnym w kinematografii. Jego działalność zakończona filmem Gość w dom, a potem historią Apetyt na Europę z 2002 roku oraz Jazzowe dzieje Polski z 2008 roku.

---

Oceń: Andrzej Wasylewski

---