Staw Południowy

---

Położenie i charakterystyka

Staw, o którym mowa, usytuowany jest po lewej stronie Wisły, w malowniczej dzielnicy Wilanów w Warszawie. Obszar ten znajduje się w granicach MSI Wilanów Królewski, a jego lokalizacja obejmuje teren Ogrodu w Wilanowie. Co więcej, staw położony jest na południe od Pałacu w Wilanowie, co czyni go atrakcyjnym punktem na mapie turystycznej tego regionu.

Warto dodać, że staw jest częścią bezpośredniej zlewni Jeziora Wilanowskiego, a jego bliskie sąsiedztwo z ujściem Potoku Służewieckiego wpływa na atrakcyjność tego miejsca. Jak wskazują dane z „Programu Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.”, staw znajduje się na terasie zalewowej. Jego powierzchnia wynosi 0,5695 ha, co czyni go sporym zakątkiem na tym terenie.

Według numerycznego modelu terenu dostępnego na Geoportalu, lustro wody w stawie usytuowane jest na wysokości 83,5 m n.p.m. Akwen ma długość wynoszącą 100 m, a jego maksymalna szerokość to 80 m, co sprawia, że jego kształt jest zbliżony do owalnego. Staw czerpie wodę z Potoku Służewieckiego, który zasila go od strony południowej. Woda dostarczana jest z bocznego ujęcia, które znajduje się tuż przed kaskadą. Odpływ z akwenu odbywa się zaś przez upust na wschodzie, kierując się w stronę Jeziora Wilanowskiego.

Nad brzegami stawu można znaleźć obeliski z urną oraz sarkofag poświęcony Stanisławowi Kostce Potockiemu, co dodaje temu miejscu nie tylko wartości przyrodnicze, ale także kulturowe. To wszystko sprawia, że staw jest miejscem o znacznym zainteresowaniu zarówno turystów, jak i mieszkańców Warszawy.

Historia

Staw Południowy to fascynujący element Parku Południowego, który znajduje się na terenie ogrodów Pałacu Wilanowskiego. Obecnie park zachwyca swoim angielsko-chińskim charakterem. W czasach, gdy pałac był w posiadaniu Jana III Sobieskiego, staw spełniał istotne funkcje gospodarcze, gdyż hodowano w nim ryby. Miejsce to stanowiło część terenów folwarku.

Historia Parku Południowego sięga co najmniej pierwszej połowy XVIII wieku. W lat 70. XVIII wieku na zlecenie Izabeli Lubomirskiej, architekt Szymon Bogumił Zug dokonał przekształcenia istniejącego ogrodu w park w stylu angielskim. Wprowadzono wtedy naturalną roślinność, w tym łęg wierzbowo-topolowy oraz zaprojektowano układ dróg okalających staw.

W XIX wieku miejsce przeszło kolejne zmiany w otoczeniu akwenu, które były wynikiem działań Stanisława Kostki Potockiego. To właśnie wtedy obszar Parku Południowego został powiększony, m.in. o Górę Bachusa, a także wprowadzono kompozycję widokową, która miała układ promienisto-łańcuchowy. W XX wieku, niestety, pierwotna kompozycja uległa zatarciom w związku z kolejnymi modernizacjami.

Zgodnie z decyzją Mazowieckiego Konserwatora Zabytków z dnia 07.03.2019 r. nr W/829/2019, planuje się odtworzenie XIX-wiecznego układu kompozycyjnego parku do roku 2025, co z pewnością przyczyni się do ponownego uwydatnienia piękna tego miejsca.

Przyroda i czystość

W otoczeniu stawu Południowego można zauważyć różnorodność flory oraz fauny. Wśród roślin pływających dominują grzybienie białe, co nadaje temu miejscu wyjątkowy charakter. Obok zbiornika wodnego rośnie wierzba biała (Salix alba), która nie tylko wzbogaca roślinność, ale również zapewnia schronienie wielu gatunkom zwierząt.

W tutejszym ekosystemie obecne są również ptaki, z których najbardziej powszechnymi mieszkańcami są krzyżówki. Wśród owadów natomiast wyróżniają się ważki, takie jak szablaki krwiste (Sympetrum sanguineum), oczobarwnice większe (Erythromma najas) oraz lecichy pospolite (Orthetrum cancellatum), które przyciągają uwagę swoim urokliwym wyglądem oraz dynamicznymi lotami.

Badania przeprowadzone w latach 2007–2010 ujawniły, że stan ekologiczny wód stawu jest poniżej dobrego, osiągając III klasę jakości. Zanieczyszczenie wód metalami ciężkimi, takimi jak miedź, ołów, cynk i kadm, wymaga szczególnej uwagi. Ponadto kolejna analiza z 2015 roku wykazała alarmująco niskie stężenie tlenu w wodzie, co niekorzystnie wpływa na życie wodne.

Staw Południowy znajduje się w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, który został utworzony zgodnie z rozporządzeniem Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Obszar ten jest istotny z punktu widzenia ochrony przyrody, a w jego otulinie znajduje się rezerwat przyrody Morysin, który został ustanowiony w 1996 roku. Dodatkowo, nad brzegiem stawu rośnie grab pospolity (Carpinus betulus), który został objęty ochroną jako pomnik przyrody (nr INSPIRE: PL.ZIPOP.1393.PP.1465011.3108).

---

Oceń: Staw Południowy

---