Staw Ujazdowski (staw)

Jeziora i stawy

Staw Ujazdowski, znany również jako Staw w Parku Ujazdowskim, to urokliwe miejsce położone na terenie parku Ujazdowskiego w Warszawie. Jest to obszar, który przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów szukających relaksu i bliskości z naturą.

Wnętrze parku, wzdłuż którego rozciąga się staw, jest idealnym miejscem do spacerów oraz odpoczynku na świeżym powietrzu, co czyni go jednym z ulubionych miejsc wypoczynkowych stolicy.

Położenie i charakterystyka

„Akwen leży po lewej stronie rzeki Wisły, w centralnej dzielnicy Śródmieście Warszawy, w obszarze MSI Ujazdów, w południowej części parku Ujazdowskiego. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się ulice: Johna Lennona, Aleje Ujazdowskie oraz aleja Armii Ludowej, a także Trasa Łazienkowska. Staw znajduje się na obszarze zlewni Kanału Głównego „A”, do którego można się udać, przebywając te okolice.

Zgodnie z wytycznymi zawartymi w „Programie Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012, z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.”, akwen ten umiejscowiony jest na wysoczyźnie, a jego powierzchnia wynosi 0,4136 ha. Napełniany jest ciągle dzięki sieci wodociągowej, a odpływ wody zachodzi poprzez system kanalizacji. Zgodnie z numerycznym modelem terenu dostępnym na Geoportalu, lustro wody w stawie znajduje się na wysokości 109,9 m n.p.m. Głębokość stawku wynosi 1,6 m.

Historia

Staw Ujazdowski to wyjątkowy zbiornik wodny, który został stworzony w wyniku działań ludzkich, mających na celu uatrakcyjnienie przestrzeni miejskiej. Proces jego powstawania rozpoczął się w 1893 roku z inicjatywy ówczesnego głównego ogrodnika miejskiego Franciszka Szaniora, który postanowił włączyć staw w projekt nowego parku utrzymanego w stylu angielskim. Projekt układu wodnego, w tym samego stawu, opracował William Heerlein Lindley, znany architekt krajobrazu.

Na terenie zbiornika stwierdzono istnienie wyspy o łagodnie ukształtowanej linii brzegowej. W ramach prac budowlanych wzniesiono również sztuczne wzgórze oraz kaskadę, która dostarczała wodę do akwenu przez mały kanał. Ziemię uzyskaną podczas wykopów wykorzystano do formowania terenu parku poprzez usypanie kilku wzgórz. Finalizacja wszystkich prac miała miejsce w 1896 roku, a oficjalne otwarcie miało miejsce 10 sierpnia tego samego roku.

Jednym z ostatnich planowanych elementów architektonicznych wokół stawu był mostek, który był zaplanowany nad przewężeniem zbiornika. Wstępnie zakładano, że mostek będzie wykonany z drewna, jednak ostatecznie zdecydowano się na konstrukcję betonową w nowoczesnym systemie „Monnier”, zaprojektowaną i zbudowaną przez Biuro Techniczne Arnold Bronikowski & S-ka Inżynierowie. Zakończenie budowy miało miejsce w 1898 roku, co czyni to mostek jedną z pierwszych betonowych konstrukcji w Polsce.

W 1939 roku, podczas obrony Warszawy, sytuacja uległa dramatycznej zmianie, kiedy to 24 września zbombardowanie Stacji Filtrów przerwało dostarczanie wody do miasta. Mieszkańcy okolicznych terenów zaczęli czerpać wodę bezpośrednio ze stawu, używając do tego celu wiader.

Odrodzenie parku miało miejsce w latach 2000–2002, kiedy to przeprowadzono rewaloryzację, której autorami byli Tomasz Zwiech i Jakub Zemła. W ramach tych prac przeprowadzono m.in. renowację kaskady wodnej, wzbogacono linię brzegową stawu, dodając różne głazy i kamienie, a także posadzono nowe rośliny przybrzeżne. Na koniec, w pobliżu stawu zbudowano altanę usytuowaną na punkcie widokowym, z której prowadzą szerokie schody na brzeg, oferując panoramiczny widok na ten malowniczy zakątek.

Przyroda

W pobliżu północno-wschodniego brzegu stawu Ujazdowskiego, można dostrzec imponujący klon pospolity (Acer platanoides), który reprezentuje odmianę Schwedlera. Jego pień osiąga średnicę ponad 358 cm i jest chroniony jako pomnik przyrody, co umożliwia jego dalsze istnienie oraz ochronę przed szkodliwymi działaniami ludzkimi.

Na niewielkiej wyspie w obrębie zbiornika wodnego rośnie sosna czarna, dodająca uroku temu malowniczemu miejscu. Warto zauważyć, że od 2002 roku staw jest regularnie zarybiany różnymi gatunkami ryb, takimi jak karaś, amur oraz karp, co ma na celu wzbogacenie bioróżnorodności wód.

Niemniej jednak, mimo tych działań, populacja ryb w zbiorniku nie jest stabilna. Częściowe opróżnianie stawu z wody w zimie wpływa na ich liczebność i różnorodność. Dzięki temu w zooplanktonie można zaobserwować tak duże gatunki jak Daphnia magna, a także larwy wodzienia, co świadczy o różnorodności ekosystemu.

Na podstawie danych zgromadzonych do 1921 roku, staw Ujazdowski był również siedliskiem dla różnych gatunków zwierząt, do których zaliczały się: ciernik, pluskolec pospolity oraz karczownik ziemnowodny. Te informacje podkreślają, jak istotne jest dostosowanie działań ochronnych do zachowania unikalnej fauny i flory tego miejsca.

Przypisy

  1. MirosławM. Ślusarczyk MirosławM. i inni, The role of the refractory period in diapause length determination in a freshwater crustacean, „Scientific Reports”, 9, 2019, s. 11905, DOI: 10.1038/s41598-019-48389-6 (ang.).
  2. BarbaraB. Pietrzak BarbaraB. i inni, Phenotypic plasticity ofsenescence in Daphnia under predation impact: no ageing acceleration when the perceived risk decreases with age, „Royal Society Open Science”, 7, 2019, s. 191382, DOI: 10.1098/rsos.191382 (ang.).
  3. MarekM. Mistewicz MarekM., Pierwsze w Królestwie Polskim łukowe mosty systemu Moniera zbudowane przez inżyniera Arnolda Bronikowskiego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (t. 64 (1)), 2019, s. 39–51.
  4. ZespółZ. Ekovert ZespółZ., Mapa aktualnej sieci układu hydrograficznego miasta stołecznego Warszawy (stan na rok 2015).
  5. ŁukaszŁ. Szkudlarek ŁukaszŁ., Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych, 2015, s. 20.
  6. Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i StrategiiB.N.A.M.M.P.P.P.S., Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 35.
  7. Generalna Dyrekcja OchronyG.D.O. Środowiska Generalna Dyrekcja OchronyG.D.O., Pomnik przyrody.
  8. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl.
  9. AntoniA. Kozielski AntoniA., Mostek w Parku Ujazdowskim w Warszawie - przykład wczesnej konstrukcji żelbetowej, „Ochrona Zabytków” (9/1 (152)), 1986, s. 38–42.
  10. Stanislaw MichałS.M. Sumiński Stanisław MichałS.M., SzymonS. Tenenbaum SzymonS., Przewodnik zoologiczny po okolicach Warszawy, Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, 1921, s. 16.
  11. Roman Kobendza. Parki Warszawy i jej okolic. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”, s. 89–99, 1930. Lwów: Polskie Towarzystwo Dendrologiczne.
  12. a b c Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony Środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21.10.2010 r.
  13. StanW. Czajka, Ocalenie warszawskiego biotopu. Wiem, 2020, [dostęp 2020-08-02].
  14. a b Staw zarybiony karpiami, 19.05.2005 r.
  15. ZielonaZ. Warszawa ZielonaZ., Park Ujazdowski.

Oceń: Staw Ujazdowski (staw)

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:16