Kościół Najczystszego Serca Maryi w Warszawie

---

Budowa

Plac, na którym wzniesiona miała być świątynia oraz plebania, został przekazany przez Jana Łaskiego. Prace budowlane rozpoczęto w 1934 roku, zgodnie z projektem architekta Andrzeja Boniego, po poświęceniu kamienia węgielnego przez kardynała Aleksandra Kakowskiego, które miało miejsce 10 czerwca tego samego roku. Nadzór nad budową sprawował ks. Jan Sztuka.

Ukończenie budynku w stanie surowym miało miejsce w 1941 roku, a całkowite zakończenie prac budowlanych nastąpiło w 1946 roku. W późniejszych latach, dokładnie w 1997 roku, rozpoczęto prace nad ogrodzeniem wokół kościoła.

W trakcie wykopalisk fundamentowych odkryto dwie zbiorowe mogiły powstańcze. Prochy zmarłych zostały złożone w symbolicznym grobowcu na Olszynce Grochowskiej.

II wojna światowa

W okresie okupacji hitlerowskiej kontynuowane były prace wykończeniowe w obrębie świątyni, co pokazuje determinację w ukończeniu budynku mimo trudnych warunków. Wydarzenia zdobycia niepodległości przyniosły jednak niespodziewane zmiany. Gdy nadeszło powstanie warszawskie, prace zostały gwałtownie przerwane.

Podczas intensywnych walk, które miały miejsce w mieście, kościół miał szczęście uniknąć znacznych zniszczeń. Największymi stratami były jedynie niewielkie uszkodzenia dachu oraz murów od strony północnej. Mimo że Niemcy rozważali wysadzenie budynku, ich plany nie zostały zrealizowane przed końcem okupacji.

Architektura

Konstrukcja

Fundamenty kościoła zrealizowane są z żelbetowych ławek, co zapewnia solidność i stabilność całej konstrukcji. Szkielet budynku również oparty jest na żelbecie, a ściany wypełnione są ceramiczną cegłą, malowane i tynkowane tynkiem cementowo-wapiennym. Dolne partie ścian zdobią wykładziny marmurowe, co dodaje elegancji wnętrzu.

Na pilastrach oraz kolumnach można podziwiać kolorowe stiuki. Sklepienia w nawach, prezbiterium oraz w sali katechetycznej mają formę, która nawiązuje do ostrołukowych konstrukcji sklepień gotyckich, zauważalnych szczególnie w krzyżowo-żebrowych detalach. Na chórze znajduje się wyjątkowe sklepienie kryształowe, a nad podpiwniczeniem oraz zakrystią zastosowano żelbetowe stropy wylewane. Specjalnie zaprojektowana więźba dachowa nad korpusem głównym opiera się na wylewanych elementach żelbetowych, co jest rzadkością.

Dach pokryty jest miedzianą blachą, która nie tylko zdobi, ale też zapewnia trwałość przez lata. W piwnicy podłoga pokryta jest cementową wylewką, zaś we wnętrzu na posadzkach widać wielobarwne lastriko w geometryczne wzory. W prezbiterium oraz kaplicy Najświętszej Maryi Panny zastosowano eleganckie płytki kamienne.

Schody prowadzące na chór oraz wieżę są wspornikowe, żelbetowe, dwubiegowe, wykończone lastriko. Okna w nawach bocznych charakteryzują się smukłą, ostrołukową formą, są podwójne. W prezbiterium oraz na chórze znajdują się szersze, trójdzielne okna, które dostarczają mnóstwa światła i mają witrażowe wypełnienia. W lunetach sklepienia oraz nad główną nawą umieszczono małe, okrągłe okienka, co dodatkowo podkreśla gotycki styl.

Wieża natomiast wyróżnia się wąskimi, prostokątnymi prześwitami z ostrołukowymi zakończeniami, a wszędzie tam stolarka okienna jest metalowa. Drzwi drewniane, zewnętrzne są masywne, natomiast wewnętrzne mają częściowe przeszklone segmenty.

Rzut

Obiekt został zaprojektowany na planie krzyża łacińskiego. Korpus główny tworzy trójnawowy układ, bez orientacji. Na wejściu głównym, które znajduje się od strony południowej, znajdują się kruchty, które poprzedzają nawy. Po obu stronach pierwszego przęsła nawy bocznej znajdują się dwie kaplice – zachodnia dedykowana jest Matce Boskiej Fatimskiej, wschodnia natomiast świętemu Antoniemu Padwowskiemu.

Kruchtki przed transeptem są sklepione i w transepcie umieszczono dwa boczne ołtarze, dedykowane Miłosiernemu Panu Jezusowi oraz Świętej Rodzinie. W transepcie po stronie zachodniej znajduje się wejście do kaplicy Najświętszej Maryi Panny, a po stronie wschodniej dostęp do zakrystii, piwnicy i sali katechetycznej. Prezbiterium ma plan zbliżony do kwadratu, a jego wyższe ściany przechodzą w trójboczne zamknięcie, co nadaje całości harmonijny wygląd.

Elewacja

Od strony południowej dostrzegamy trzy portale wejściowe, które zwieńczone są trójkątnymi szczytami. Portale boczne ozdobione są elementami nawiązującymi do dekoracyjnych gotyckich maswerków, a nad środkowym wejściem znajduje się figura Najświętszej Maryi Panny, która jest istotnym elementem architektury budowli.

Wiele wystających, pionowych elementów konstrukcyjnych odzwierciedla gotyckie oszkarpowanie ścian, co potęguje wrażenie monumentalności. Wieża kościoła, zbudowana na planie kwadratu, wyróżnia się trzema kondygnacjami i licznymi dekoracyjnymi detalami. Okna i prześwity nawiązują do historycznych triforiów i biforiów, a górna część wieży posiada formy przypominające gotyckie pinakle. Finałem tej konstrukcji jest strzelisty, metalowy krzyż, zwieńczający wysoką ośmioboczną wieżę.

Ściany boczne są bogato zdobione pionowymi elementami, zaś zakończenie prezbiterium flankowane jest niskimi wieżyczkami sygnaturkami, co nadaje całości eleganckiego wyrazu.

Wnętrze

Wnętrze kościoła jest przestronne dzięki trójnawowemu założeniu. Nawy oddzielone są ostrołukowymi arkadami, oparte na solidnych czworobocznych filarach, co nadaje urządzeniu wewnętrznemu charakterystyczny gotycki rys. Pomiedzy łukami arkad umieszczono figury aniołów, które dodają szczególnego wyrazu estetycznego.

Nawa główna oraz prezbiterium są na równym poziomie, co podkreśla ich spójność. Za ołtarzem głównym ustawiona jest wysoka figura Matki Boskiej, która przyciąga uwagę. Ołtarze boczne, wykonane z marmuru, przedstawiają wielką dbałość o detal.

Ambona, wsparta na ośmiobocznym filarze, budzi podziw z powodu swojej marmurowej okładziny. Konfesjonały wyróżniają się drewnianą konstrukcją z gotyckimi dekoracjami. W kruchcie można natknąć się na tablice pamięci poświęcone byłemu proboszczowi parafii, ks. prałatowi Janowi Sztuce, budowniczemu kościoła, a także pamięci żołnierzy biorących udział w Bitwie o Olszynkę Grochowską.

W kościele znajduje się krypta grobowa ks. Jana Sztuki, zlokalizowana pod kaplicą nawy bocznej, w pobliżu ołtarza Matki Boskiej Częstochowskiej. Organy kościelne, które są istotnym elementem liturgii, dysponują 56 głosami, co czyni je instrumentem o dużych możliwościach muzycznych.

Większe prace remontowe

W latach osiemdziesiątych XX wieku kościół został podłączony do miejskiej sieci ciepłowniczej, co skutkowało rozbiórką komina dotychczasowej kotłowni, która obecnie nie funkcjonuje.

29 maja 2018 roku na wieży kościoła zamontowano nowy krzyż, jako zamiennik dla poprzedniego, który uległ zniszczeniu w wyniku silnej wichury w marcu 2017 roku.

W okresie od 2019 do 2021 roku przeprowadzono również wymianę blachy miedzianej na dachu, a dodatkowo zainstalowano nowoczesny system monitoringu, co znacząco zwiększyło bezpieczeństwo i ochronę tego obiektu.

---

Oceń: Kościół Najczystszego Serca Maryi w Warszawie

---