Kamienica przy al. „Solidarności” 93 w Warszawie

---

Historia

W 1910 roku powstała imponująca kamienica przy ulicy Leszno 13, obecnie znana jako al. Solidarności 93. Jej właścicielem był Michał Róg, Żyd, który znacząco wzbogacił się dzięki działalności związanej z szyciem uprzęży i produkcją skór do pistoletów, co miało miejsce podczas czasów wojny carskiej. Nieruchomość nabytą od jednego z warszawskich zegarmistrzów, Michał Róg stracił w wyniku przegranej w zakładzie na wyścigach konnych na Służewcu, co doprowadziło do tego, że budynek przeszedł w ręce Skarbu Państwa.

W czasie istnienia getta warszawskiego, od 1940 do 1942 roku, w tej kamienicy funkcjonował Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją, którym zarządzano w trudnych okolicznościach tamtych lat. Z perspektywy historycznej, kamienica przetrwała obie wojny światowe w nienaruszonym stanie, co czyni ją jednym z niewielu budynków w tym rejonie, które zdołały przejść przez tak ciężkie czasy.

Do współczesnych czasów zachowały się liczne pamiątki z tego okresu. W jednej z sal Teatru Kamienica można zobaczyć otwór, w którym niegdyś przechowywano żydowskie narzędzia liturgiczne, takie jak menora. W tym samym pomieszczeniu mieści się również wnęka, w której przed hitlerowcami ukrywała się czteroosobowa rodzina żydowska, co podkreśla dramatyzm i tragizm tamtych dni.

Architektura

Budowla, o której mowa, została stworzona w geometrycznym stylu secesji. Jej elewacja zdobiona jest szaro-niebieskimi kwadratami, które nadają charakterystyczny wygląd i wyznaczają połowę wysokości budynku.

Po zakończeniu II wojny światowej, budynek stracił swoje piąte piętro. To dramatyczne wydarzenie wiązało się z utratą kilku istotnych elementów, takich jak terakotowe kafelki umieszczone pod zwieńczeniem, a także bogato zdobiony portal oraz fasada budynku.

W przeszłości w jednej z części kamienicy mieściła się szkoła krawiecka, znana pod nazwą Hedep, co świadczy o jej znaczeniu w lokalnej społeczności. Dodatkowo, w piwnicach oraz przy wejściu do teatru można odnaleźć kafelki renomowanej marki Villeroy & Boch, datowane na rok 1910.

Ważnym akcentem architektonicznym są ozdobniki w postaci kamiennych karłów, które służyły jako odbojniki zatrzymujące dorożki przed wjazdem na podwórko kamienicy. Z czterech oryginalnych posągów, które niegdyś zdobiły budynek, przetrwał jedynie jeden, umiejscowiony w dolnym prawym rogu bramy. Pozostałe figury to rekonstrukcje, które przywracają jej historyczną aurę.

Na zewnętrznej stronie obiektu znajdują się również haki, które miały praktyczne zastosowanie – służyły do zawieszania baldachimu w czasie żydowskiego święta namiotów Sukkot.

Współczesność

W okolicach roku 2000 Emilian Kamiński podjął decyzję o założeniu własnego teatru. Główną ideą, która mu przyświecała, było stworzenie przestrzeni upamiętniającej dawną, piękną Warszawę. W trakcie poszukiwań idealnej lokalizacji na teatr, natrafił na kamienicę znajdującą się przy alei Solidarności 93. Zarówno atmosfera tego miejsca, jak i jego bogata historia, zachęciły aktora do umieszczenia tam przyszłego ośrodka kultury i sztuki.

Przez kolejne siedem lat zbierane były fundusze oraz materiały, niezbędne do zrealizowania tej wizji. 27 marca 2009 roku miało miejsce uroczyste otwarcie Teatru „Kamienica”, które coincydowało z Międzynarodowym Dniem Teatru oraz setną rocznicą istnienia samej kamienicy. Na pamiątkowej tablicy, umieszczonej na dziedzińcu, zapisano nazwiska wszystkich, którzy przyczynili się do realizacji tego projekt.

Teatr „Kamienica” obejmuje kilka różnych przestrzeni:

• Scena „Oficyna” – z ponad 300 miejscami (w tym miejscu niegdyś znajdowała się fabryka),
• Scena „Parter” – z miejscami dla ponad 100 widzów (miejsce z wnęką zawierającą narzędzia liturgiczne),
• „Piwnica Warsza” (scena kabaretowa) – z około 80 miejscami. W czasie II wojny światowej znajdowała się w tym miejscu katownia, gdzie Niemcy popełniali zbrodnie na Żydach. Oryginalne, stuletnie kafelki Villeroy & Boch przetrwały do dzisiaj,
• restauracja (dawniej w tym miejscu ulokowana była słynna kawiarnia „Pod fontanną”, popularne miejsce spotkań wielu ważnych osobistości).

W repertuarze teatru znajdują się niektóre spektakle, które odwołują się do bogatej historii Warszawy z czasów międzywojnia. Warto dodać, że Emilian Kamiński odegrał kluczową rolę w przywracaniu pamięci o przeszłości tego miasta.

---

Oceń: Kamienica przy al. „Solidarności” 93 w Warszawie

---