Dom przy ul. Kaleńskiej 12 w Warszawie

---

Historia

Budynek przy ul. Kaleńskiej 12 w Warszawie ma bogatą historię, sięgającą lat 20. XX wieku, kiedy to został zbudowany dla Zofii i Kazimierza Burczyńskich. Co ciekawe, do jego konstrukcji wykorzystano cegły pozyskane z rozbiórki fortu Grochów, co nadaje mu dodatkowego znaczenia w kontekście lokalnego dziedzictwa. W dokumentach podziału hipotecznego z 1929 roku jako właściciela wymieniono Sołtysika, a później, w kolejnych latach, Kazimierza Lurczyńskiego.

Po drugiej wojnie światowej, na mocy dekretu Bieruta z 1945 roku, dom przeszedł na własność miasta. W wyniku tego przekształcenia, zamieszkały w nim lokatorzy otrzymali mieszkania komunalne. W połowie lat 50. XX wieku budowla wymagała doraźnych remontów, co podkreślało jej fatalny stan techniczny. W 1957 roku administracja wydała zgodę na wprowadzenie zmian, pozwalając na budowę ścianek z płyty pilśniowej w jednym z lokali mieszkalnych.

Od 1974 roku w tym miejscu mieszkała oraz prowadziła pracownię artystyczną plastyczka Elżbieta Ostrowska-Leszczyńska, co do dziś kojarzy się z artystycznym duchem budynku. W 2011 roku budowla została wpisana do wojewódzkiej ewidencji zabytków, a w następnym roku również do gminnej ewidencji. Istotnym krokiem w ochronie tego obiektu była uchwała Zarządu Dzielnicy Praga-Południe z dnia 10 maja 2017 roku, która wyraziła zgodę na jego opróżnienie oraz wyłączenie z użytkowania.

Ostatecznie, 18 sierpnia 2023 roku, budynek wraz z jego otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków. Ze względu na swoje znaczenie, niektórzy badacze określają go jako najstarszy budynek na Grochowie.

Architektura

Obiekt przy ul. Kaleńskiej 12 w Warszawie jest znakomitym przykładem historyzującej architektury podmiejskiej. Zachowały się nieliczne detale architektoniczne oraz część wyposażenia, jednak bryła i układ pomieszczeń przetrwały w niemal niezmienionej formie.

Budynek wzniesiono na prostokątnym planie jako parterowy obiekt z mieszkalnym poddaszem. Jest to konstrukcja murowana, otynkowana i niepodpiwniczona. Północna elewacja jest ślepa, a południowa zawiera jedno okno na poddaszu. Dodatkowo, dach mansardowy, zbudowany z drewna, pokryto papą oraz blachą. Na dachu znajduje się pięć lukarn – trzy usytuowane od frontu, a dwie od strony ogrodowej – które zakończono trójkątnymi szczytami.

Pierwotnie dom dysponował 8 lokalami, z których większość była dwuizbowa. Ogrzewanie tych mieszkań zapewniały piece kaflowe, a same mieszkania pozbawione były nowoczesnych urządzeń sanitarnych. Na piętro budynku prowadziły schody zabiegowe z balustradą tralkową. W roku 2011 na parterze i piętrze znajdowały się po trzy mieszkania – na górze o charakterze mieszkalnym, na dole użytkowym.

Początkowo w bezpośrednim sąsiedztwie domu istniała murowana oficyna, która na początku pełniła funkcję stajni, następnie została przekształcona w warsztat, a na końcu w lokal mieszkalny. W wyniku wichury w 1956 roku uszkodzona została jedna z jej ścian oraz więźba dachowa. Do lat 70. XX wieku w podwórku znajdowała się studnia. Na początku XXI wieku budynek otoczony był przez dom i gospodarczy obiekt z murem. W okolicy rosło wówczas kilka drzew, co tworzyło malowniczą scenerię wokół tej historycznej nieruchomości.

---

Oceń: Dom przy ul. Kaleńskiej 12 w Warszawie

---