Zygmunt Nagórski (1884–1973)

---

Życiorys

W Polsce

Zygmunt Nagórski był synem Adama Nagórskiego, który wywodził się z szlacheckiego rodu pieczętującego się herbem Pilawa, a jego matką była Walentyna z Kietlińskich. Ukończył studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, następnie kontynuował edukację w Odessie i Zurychu, gdzie w 1907 roku uzyskał tytuł doktora prawa.

W 1913 roku, wspólnie z Karolem Lutostańskim, Szymonem Rundsteinem oraz Stanisławem Posnerem, Zygmunt był jednym z założycieli czasopisma „Themis Polska”. Po ukończeniu edukacji, od października 1918 roku wykładał postępowanie sądowe cywilne na Uniwersytecie Warszawskim, a w latach 1919-1922 pełnił obowiązki zastępcy profesora. Pracował także jako radca prawny w Powszechnym Banku Związkowym oraz pełnił funkcję dziekana Warszawskiej Rady Adwokackiej, będąc ostatnim w tej roli przed wybuchem II wojny światowej.

Oprócz pracy akademickiej aktywnie uczestniczył w komisjach doradczych związanych z Ministerstwem Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Ministerstwem Finansów. Współpracował także z rządową komisją polskiego prawa cywilnego. Jego prace, w tym felietony i interpretacje prawa, publikowane były w „Themis Polska” oraz w kwartalniku „Przegląd Prawa Cywilnego”.

Pobyt w Wielkiej Brytanii

Po wybuchu II wojny światowej Zygmunt Nagórski został mianowany przez Prezydenta RP wiceprezesem Najwyższej Izby Kontroli, której działania obejmowały audyt, w tym nadzór nad wydatkami kancelarii premiera oraz weryfikację funduszy przeznaczanych na Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii. W 1940 roku rozpoczął pracę jako wykładowca prawa cywilnego na Uniwersytecie w Oxfordzie, gdzie prowadził również konsultacje dotyczące prawa międzynarodowego oraz zagranicznego.

Nadto, Zygmunt angażował się w działania Kongresu Europejskiego dla Jedności Europy Środkowej, jak również w organizacje, które po wojnie zajmowały się statusem uchodźców planujących osiedlenie się na stałe w Wielkiej Brytanii. Jego prace dotyczyły nie tylko przywracania stabilności politycznej, ale także wsparcia dla intelektualistów przebywających na uchodźstwie, by mogli wykorzystać swoje kwalifikacje zawodowe.

W 1946 roku uczestniczył w powołaniu tzw. „Międzynarodówki Belgradzkiej”, która była Ośrodkiem Informacji dla DP (Displaced Persons) w Europie. Ponadto był czynnym członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

W Stanach Zjednoczonych

W 1951 roku Zygmunt podjął decyzję o przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych, aby być blisko syna, który wyemigrował do Nowego Jorku w 1948 roku. Tam nawiązał działalność prawniczą, a także aktywnie uczestniczył w życiu polskich organizacji kulturalnych, w tym w Klubie Rotariańskim oraz Polskim Instytucie Sztuki i Nauki, gdzie pełnił rolę dyrektora. Był również prezesem Polskiego Towarzystwa Prawniczego do 1971 roku.

Jednocześnie Zygmunt pisał prace prawnicze oraz książki dotyczące okresu II wojny światowej. Jego osiągnięcia zostały docenione w 1969 roku, gdy otrzymał tytuł doctora honoris causa Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.

Archiwum Zygmunta Nagórskiego

Zygmunt Nagórski był osobą, która pozostawiła po sobie imponujące archiwum znane jako „Zygmunt Nagorski papers”. W 1969 roku zorganizował tę kolekcję, składającą się z kluczowych dokumentów, które odzwierciedlają jego osiągnięcia intelektualne oraz wkład w naukę. Archiwum obejmuje różnorodne materiały, takie jak teksty, pisma, listy, notatki oraz robocze wersje przemówień, które zostały zgromadzone między 1920 a 1969 rokiem.

Duża część tych dokumentów dotyczy okresu po II wojnie światowej, ukazując zaangażowanie Zygmunta Nagórskiego w różne organizacje polonijne, jego działalność edukacyjną, a także fragmenty z życia prywatnego. Całość archiwum składa się z ośmiu części, z czego większość dokumentów została sporządzona w języku polskim. Spis treści tego cennego zbioru zajmuje aż dziesięć stron.

• Część I. Ta sekcja zawiera korespondencję z lat 1939–1970, podzieloną na wątki prywatne i zawodowe. W części prywatnej znajdują się listy do Zygmunta Nagórskiego oraz jego żony Marii, w tym wiele wiadomości od syna, który przeprowadził się z Wielkiej Brytanii do Stanów Zjednoczonych. Korespondencja zawodowa jest uporządkowana alfabetycznie i często dotyczą tematów wojennych, które początkowo były opisywane na bieżąco, a później przekształcone w wspomnienia,
• Część II. W tej sekcji znajdują się pisma oraz przemówienia z lat 1920–1968, które koncentrują się na tematyce politycznej i gospodarczej. Wśród materiałów znajdują się teksty przemówień radiowych, artykuły prasowe oraz recenzje, większość z nich została napisana w języku polskim,
• Część III. Obejmuje ona materiały i pisma prawnicze z lat 1924–1969. Zygmunt Nagórski podzielił je na trzy główne grupy: pierwsza dotyczy organizacji, w które był zaangażowany, druga koncentruje się na kodeksie cywilnym i regulacjach prawnych, a trzecia obejmuje pisma i wydania związane z tematyką prawną,
• Część IV. Zawiera dokumenty i materiały o treści związanej z polityką w Europie z lat 1940–1964. Zygmunt Nagórski był zaangażowany w dyskusje na temat reparacji wojennych od Niemiec, które powinny dotyczyć Polski. Sekcja ta zawiera również analizy sytuacji politycznej w powojennej Polsce, a także kwestie dotyczące prawa międzynarodowego oraz konsekwencje konferencji w Dumbarton Oaks,
• Część V. Obejmuje dokumenty dotyczące członkostwa w różnych organizacjach z lat 1941–1965. Zygmunt Nagórski zebrał w niej pisma, protokoły, korespondencję oraz sprawozdania dotyczące rozwoju organizacji europejskich i międzynarodowych, które skupiały się na odbudowie Europy. Materiały te są uporządkowane chronologicznie, są w języku polskim oraz angielskim,
• Część VI. Zawiera materiały związane z Polskim Instytutem Sztuki i Nauki z lat 1951–1968. W tej sekcji znajdują się regulaminy, listy członkowskie, protokoły, raporty i sprawozdania, a także dokumenty związane z organizacją oraz jej działalnością,
• Część VII. Skupia się na materiałach osobistych zawierających wycinki prasowe, dokumenty biograficzne, imigracyjne, fotografie rodzinne oraz inne istotne dokumenty z życia rodziny Nagórskich,
• Część VIII. Stanowi zbiór materiałów prasowych dotyczących tematów, które interesowały Zygmunta Nagórskiego. Z uwagi na różnorodność zgromadzonych dokumentów, ten wybór może stać się podstawą do dalszych badań nad życiem i twórczością archiwisty.

Życie prywatne

Oto krótkie podsumowanie życia prywatnego Zygmunta Nagórskiego, który był synem prawnika Zygmunta Nagórskiego oraz bratem architekta Juliusza Nagórskiego.

---

Oceń: Zygmunt Nagórski (1884–1973)

---