Adam Chełmoński (1890–1959)

---

Życiorys

Adam Chełmoński, urodzony 28 marca 1890 roku w Warszawie, był osobą o bogatym życiorysie. Był synem internisty, dr. Adama Chełmońskiego, oraz bratankiem znanego malarza Józefa Chełmońskiego. Jego dzieciństwo spędzone w Warszawie oraz w urokliwej miejscowości Adamowizna, w pobliżu Grodziska Mazowieckiego, w której jego ojciec zakupił dom, kształtowało jego przyszłe zainteresowania.

Po ukończeniu gimnazjum rządowego w Warszawie i usunięciu z powodu uczestnictwa w strajku w 1905 roku, Chełmoński zdał maturę eksternistycznie w 1909 roku. Wkrótce rozpoczął studia na politechnice w Petersburgu, choć szybko przeniósł się na Uniwersytet Petersburski, na którym uzyskał tytuł magistra prawa cztery lata później. Wówczas zainteresował się prawem cywilnym, a zwłaszcza prawnymi aspektami obrotu handlowego, co miało znaczący wpływ na jego karierę zawodową.

Chełmoński otrzymał propozycję pracy na uczelni, co zmusiło go do uzupełnienia swoich kwalifikacji w Paryżu w zakresie prawa cywilnego. Po powrocie do Petersburga, tuż przed I wojną światową, podjął pracę naukową. W 1915 roku zatrudnił się w Kancelarii Departamentu Cywilnego Senatu, a później jako zastępca sekretarza w Departamencie Kasacyjnym tegoż Senatu, równocześnie pracując jako radca prawny w Ministerstwie Aprowizacji.

Po rewolucji październikowej, zajmował się spawami polskimi w Rosji w Komisji Likwidacyjnej, a w 1919 roku powrócił do Polski, gdzie rozpoczął samodzielną praktykę adwokacką. Jako ochotnik w czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę w Sądzie Wojskowym w Warszawie, a później awansował na porucznika rezerwy. Po wojnie prowadził działalność prawniczą dla Ministerstwa Przemysłu i Handlu, a w 1922 roku podjął wykłady w Katedrze Prawa Cywilnego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie uzyskał habilitację i awansował na profesora nadzwyczajnego.

W latach 1922–1927 był posłem na Sejm RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, mimo iż szybko zrzekł się mandatu. W 1925 roku wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie współredagował projekt prawa handlowego. Jego wiedza i umiejętności skłoniły go do objęcia szeregu prestiżowych funkcji w środowisku prawniczym, w tym w Radzie Adwokackiej oraz redakcji „Palestry”, gdzie był redaktorem naczelnym.

W 1937 roku objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Okres II wojny światowej spędził poza granicami Polski, a po jej zakończeniu wrócił do pracy naukowej, podjąwszy pracę na nowo tworzonym Uniwersytecie i Politechnice we Wrocławiu. Pełnił wiele istotnych ról, w tym był prodziekanem i kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego.

Chełmoński brał również udział w tworzeniu prywatnej Wyższej Szkoły Handlowej we Wrocławiu, a jego działalność w Polskim Towarzystwie Ekonomicznym umocniła jego pozycję jako szanowanego prawnika. Jako członek rady oraz doradca organów władzy państwowej, wnosił cenny wkład w kształtowanie polskiego systemu prawnego.

Zmarł 16 sierpnia 1959 roku we Wrocławiu, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu św. Wawrzyńca (pole 8-aleja główna-007). Jego dziedzictwo kontynuował syn, prof. Adam Chełmoński (1929–2001). Materiały archiwalne dotyczące Adama Chełmońskiego można znaleźć w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-105.

---

Oceń: Adam Chełmoński (1890–1959)

---