Zofia Sokolewicz

---

Życiorys

Zofia Sokolewicz ukończyła etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od połowy lat 50. XX wieku pracowała na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie obroniła pracę doktorską, badając związki między rozwojem technologii rolniczej a strukturą społeczną, w kontekście organizacji procesu wytwarzania. Jej rozprawa habilitacyjna, oparta na książce zatytułowanej „Plon, obrzęd i widowisko,” została przedstawiona w 1968 roku.

Przez wiele lat pełniła funkcję kierowniczki Katedry Etnografii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, obejmując tę funkcję w latach 1973–1999. Była również współorganizatorką i dyrektorem Centrum Europejskiego UW w latach 1992–1996. Do 2020 roku pozostawała wykładowczynią (w stanie emerytalnym) w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej oraz w Centrum Europejskim UW.

Oprócz wykładów w Polsce, prowadziła również zajęcia gościnne na uniwersytetach w Lund, Belgradzie oraz Sofii. Jej osiągnięcia naukowe obejmują stypendium Fundacji Forda, które zakończyła na London School of Economics and Political Science oraz École pratique des hautes études. W latach 1996–2003 pełniła rolę wykładowczyni Jean Monnet w obszarze polityki kulturalnej Unii Europejskiej oraz Rady Europy.

Jej zainteresowania obejmowały antropologię kultury, antropologię ekonomiczną, teorię kultury, a od 1986 roku także europeistykę oraz integrację europejską. Prowadziła badania terenowe w wielu lokalizacjach, takich jak Kurpie, Podlasie, Mongolia, Macedonia, Bułgaria i Bretania. W ciągu swojej kariery wypromowała 165 magistrów oraz była promotorką 12 doktoratów.

W latach 70. wprowadziła innowacyjny koncept tzw. laboratoriów etnologicznych, gdzie asystenci prowadzili studentów przez wszystkie etapy badań, zaczynając od formułowania pytań, przez uzasadnienia, przegląd badań, aż po realizację kwerend bibliotecznych i archiwalnych oraz badania terenowe, kończąc na pisaniu raportów. Ta metoda nauczania stała się znakomicie rozpoznawalną w warszawskiej etnologii.

Zofia Sokolewicz spoczywa na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 252, rząd 2, nr grobu: 11).

Nagrody i odznaczenia

Zofia Sokolewicz zdobyła wiele prestiżowych nagród oraz odznaczeń w uznaniu za swoje zasługi w dziedzinie edukacji i kultury. Wśród jej osiągnięć znajdują się następujące wyróżnienia:

• nagrody Ministra Edukacji Narodowej, Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Polskiej Akademii Nauk (IHKM PAN i I Wydział),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2001),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi (1975).

Ważniejsze książki i publikacje

Zofia Sokolewicz, wyróżniająca się postać w świecie etnologii i antropologii, ma na swoim koncie szereg znaczących publikacji. Jej prace dotykają różnorodnych tematów, od folkloryzmu po kwestie kulturowe i etniczne w dzisiejszej Europie.

• Plon, obrzęd i widowisko. Próba etnologicznego ujęcia obrzędów i zwyczajów rolniczych, Ossolineum 1967 (dotycząca folkloryzmu w Bretanii),
• Mitologia czarnej Afryki, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986,
• Wstęp do etnografii Afryki, PWN (1968); skrypt, pierwszy polski podręcznik dotyczący etnografii Afryki,
• Wprowadzenie do etnologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974,
• Pługi (Polski Atlas Etnograficzny, 1968, 1993),
• Staatsburgerschaft und Nationalitat – ein polnisches, mitteleuropaisches oder europaisches dilemme?, [w:] Nation, Ethnizität und Staat in Mitteleuropa, Altermatt Urs Hg., Bőhlau Verlag, Wien-Koln-Weimar 1996,
• Wojna, konflikt i kategorie antropologiczne, [w:] Konflikty etniczne. Źródła – typy – sposoby rozstrzygania, Kabzińska Iwona, Szynkiewicz Sławoj (red.), str. 75–84, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 1996,
• Prawa człowieka, prawa kulturalne a prawo do różnicy, „BIULETYN BIURA INFORMACJI RADY EUROPY” Nr 1,1999, str. 39–43,
• Suwerenność, narodowość, wielokulturowość, [w:] Suwerenność i integracja europejska. Materiały pokonferencyjne, Czapliński W., Lipowicz I., Skoczny T., Wyrzykowski M. (red.), str. 297–309, Wydawnictwo Centrum Europejskiego UW,1999,
• Co dalej z tożsamością europejską? Uwagi na marginesie polityki kulturalnej Wspólnoty Europejskiej i Rady Europy, [w:] Czas zmiany, czas trwania; Kowalska Jolanta, Szynkiewicz Sławoj, Tomicki Ryszard (red.), str. 323–333, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 2003.

Łącznie jest autorką 2 książek, 5 podręczników szkolnych i akademickich, a także współredaktorką 2 tomów zbiorowych oraz 60 artykułów naukowych.

Członkostwo w organizacjach

Zofia Sokolewicz jest aktywną postacią w dziedzinie antropologii, z bogatym doświadczeniem w wielu organizacjach.

• Fellow – Royal Anthropological Institute,
• członkini Polish European Community Studies Association,
• członkini European Association of Social Anthropologists,
• członkini zespołu redakcyjnego Ethnologia Europaea oraz Kultury Współczesnej, Yearbook of European Studies, Kultury i Społeczeństwa,
• kierowniczka programu Ministerstwa Nauki nr III/33 Podstawy Kultury Europejskiej w latach 1985–2000,
• członkini – korespondent PAU i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,
• współzałożycielka i wieloletni członek Komitetu Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk.

---

Oceń: Zofia Sokolewicz

---