Zew Wawa Morejno

---

Życiorys

Młodość

Urodziny w Warszawie, w rodzinie chasydzkiej, stanowiły fundament przyszłego życia rabina Morejna. Jego przodkowie byli blisko związani z cadykami, a ojciec, Pinchas Morejno z Sokółki, zajął się przemysłem w Warszawie. Pradziadek rabina, rabin Dawid Morejno, miał żonę, która była córką słynnego rabina Israela Lipkina – lidera ruchu Musar.

W trakcie swojej edukacji studiował na prestiżowych uczelniach rabinackich w Baranowiczach, Mirze oraz Kamieńcu Litewskim. Już w młodym wieku, bo mając zaledwie 17 lat, podjął się nauczania w jesziwie chasydów gerskich Chiduszej Harim, mieszczącej się przy ulicy Żelaznej 57 w Warszawie. Z końcem 1939 roku zyskał smichę rabinacką w warszawskiej jesziwie Das Mosze. Udzieliło mu jej grono prominentnych rabinów, w tym rabin Boruch Ber Lejbowic, rektor Jesziwy w Kamieńcu Litewskim oraz rabin Szlomo Dawid Kahane, naczelny rabin Warszawy.

II wojna światowa

W wyniku ataku III Rzeszy na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku rabin Morejno doświadczył tragedii przesiedlenia do getta w Oszmianie, gdzie pełnił ważną rolę jako rabin. Po likwidacji tego getta jego losy doprowadziły go do getta wileńskiego, gdzie kontynuował swoje działalności duszpasterskie. We wrześniu 1943 roku, pośród zniszczeń, znaleziono go z grupą ocalałych Żydów w obozie Klooga w Estonii. Tam, mimo danego mu ekstremalnego wyzwania, pełnił swoją misję rabina, kultywując praktyki koszer oraz Szabat.

W dniach od 19 do 23 września 1944 roku, w obliczu likwidacji obozu przez Niemców, rabin Morejno i około 85 innych więźniów ukryli się w pobliskich lasach, gdzie przetrwali wyzwolenie 28 września. Niektórzy twierdzą, że udało mu się uciec z obozu i korzystając ze znajomości języka francuskiego, przetrwać w obozie jenieckim.

Lata powojenne

W 1945 roku rabin Morejno powrócił do Polski, osiedlając się w Łodzi przy ulicy Zachodniej 78. Tam założył Wyższą Szkołę Rabiniczną Necach Israel, pełniąc rolę rektora w latach 1945-1946. W 1950 roku, z powodu emigracji studentów, aula uczelni została przeniesiona do Jerozolimy. Jako gorący obrońca Tory, stał w opozycji do liberalnego traktowania prawa przez niektóre środowiska i wyrażał zdecydowany sprzeciw wobec emigracji Żydów do Izraela.

W wyniku konfliktu z rabinem Dawidem Kahane, a także z władzami komunistycznymi, w 1952 roku został usunięty z funkcji rabina Łodzi, ale po potwierdzeniu swoich stanowisk w 1956 roku powrócił na to stanowisko. W pewnym momencie, za nieprzejednane stanowisko w sprawach przestrzegania zasad halachy, został odwołany w 1957 roku przez Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego. Nigdy nie zaakceptował tej decyzji, opierając się na halachicznej argumentacji.

Emigracja

W 1957 podjął decyzję o emigracji do Izraela, gdzie przez dwa lata był pod nadzorem rabina Jisraela Altera, cadyka z dynastii Ger. Co więcej, rabin Morejno odrzucił propozycje objęcia prestiżowych funkcji, postrzegając siebie jako niezastąpionego wśród Żydów łódzkich. W protokołach z walnego zebrania ZRWM z 4 listopada 1958 roku przedstawiono oceny dotyczące jego osoby. Dostrzeżono jego nieodpowiedniość i podkreślono, że według rządu izraelskiego nie był on przedstawicielem Rabinatu Israela.

Rabin Morejno był jedynym rabinem w Polsce po 1966 roku. W latach 60. podjął działania przeciwko zniszczeniu żydowskich cmentarzy, a także sprzeciwiał się polityce władz, która przyczyniała się do społecznego rozbicia. Wysłał listy do władz oraz interweniował w sprawie losów żydowskiej społeczności. Jego działania w 1968 roku przeciwko emigracji Żydów doprowadziły do aresztowania i umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym w Kochanówce.

Rodzina

W 1973 roku, gdy wiele religijnych Żydów opuściło Łódź, rabin Morejno postanowił wyemigrować wraz z żoną do Stanów Zjednoczonych. Po osiedleniu się w Nowym Jorku na Brooklyn, objął rolę rabina chasydów z Góry Kalwarii. W 1981 roku, znaczący autorytet żydowski, Gaon Moshe Feinstein, poświadczał jego status naczelnego rabina Polski.

W 1988 roku rabin doświadczył dramatycznych wydarzeń, kiedy to mieszkanie na Alei Kościuszki 53 zostało bezprawnie zajęte przez urząd kwaterunkowy, a wiele jego cennych dokumentów oraz judaików zostało zniszczonych. W 1999 roku otrzymał symboliczne odszkodowanie, a na początku lat 90. próbował wrócić do Polski, by ponownie objąć funkcję naczelnego rabina, jednak spotkał się z oporem społeczności żydowskiej. Usunięto go siłą z bimy w synagodze im. Małżonków Nożyków w Warszawie.

Po powrocie do Nowego Jorku żył aż do swojej śmierci, dążąc do przywrócenia tradycji i przypominając o historii Żydów w Polsce. W 2008 roku, po latach niewidzialności, Stowarzyszeniu 614. Przykazania udało się nawiązać z nim kontakt. Ostatecznie spoczął na cmentarzu na Górze Oliwnej w Jerozolimie.

Miał żonę oraz dwie córki, z których jedna jest małżonką rabina Shaula Dova Wallacha, specjalisty od praw kaszrutu, a druga jest żoną rabina Davida Posnera, rektora Jesziwy Maaleh w Izraelu.

---

Oceń: Zew Wawa Morejno

---