Zdzisław Libera

---

Życiorys

Zdzisław Libera urodził się w żydowskiej rodzinie. Jego ojciec, Mateusz Libin, zmarł w 1936 roku, a matka, Ludwika z Zająców, również odegrała ważną rolę w jego życiu. Miał brata o imieniu Antoni. Niestety, obydwoje zostali zamordowani w czasach II wojny światowej, stanowiąc ofiary Holocaustu.

Kształcąc się, ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, a następnie przez lata studiował polonistykę, filozofię oraz historię w ramach Uniwersytetu Warszawskiego. Udało mu się uzyskać dyplom magistra w 1936 roku, a dwa lata później zdobył dyplom nauczyciela dla szkół średnich. Początkowo podjął pracę jako nauczyciel w męskim gimnazjum „Spójnia”.

Podczas niemieckiej okupacji Libera został zmuszony do życia w getcie warszawskim, gdzie edukował młodzież w ramach tajnych kompletów z języka polskiego. Po pewnym czasie z żoną przeszedł na stronę aryjską, co otworzyło mu drogę do współpracy z różnymi pismami, takimi jak: „Czyn”, „Myśl Demokratyczna” oraz „Realizacje”. Jako żołnierz Armii Krajowej walczył również w powstaniu warszawskim.

Po zakończeniu wojny, w latach 1945–1950, pracował jako nauczyciel w szkołach średnich. W 1946 roku obronił pracę doktorską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, której tematem była Działalność literacka Stanisława Kostki Potockiego. Od 1950 roku rozpoczął pracę jako wykładowca, a w 1954 roku uzyskał tytuł profesora historii literatury polskiej na Uniwersytecie Warszawskim (uzyskując status profesora zwyczajnego w roku 1971). W latach 1952–1960 pełnił także funkcję dziekana Wydziału Filologicznego UW.

Jako wybitny naukowiec Libera przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Literatury Polskiej i Katedry Kultury Polskiej. Był również członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN, zasiadając w radach naukowych wielu instytucji, w tym instytutów takich jak Biblioteka Narodowa. Zaangażował się również w działania Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. 23 sierpnia 1980 roku, w odpowiedzi na sytuację polityczną, dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów, który wzywał władze komunistyczne do podjęcia dialogu z robotnikami, którzy strajkowali. Był także członkiem Collegium Invisibile oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, gdzie pełnił swoje obowiązki do 1982 roku.

Libera był autorem licznych prac naukowych, które koncentrowały się na okresie oświecenia w Polsce oraz analizowały współczesne zjawiska literackie. Był pomysłodawcą i redaktorem naczelnym czasopisma „Wiek Oświecenia”, a także zasiadał w komitetach redakcyjnych wielu czasopism i zbiorowych wydawnictw literackich, takich jak „Rocznik Literacki”, „Polonistyka” oraz „Rocznik Warszawski”.

Życie osobiste Libery było także związane z literaturą. Był mężem Heleny ze Żmijewskich (1914–2013) oraz ojcem Antoniego Libery, utalentowanego literata, do którego można się zapoznać poprzez jego prace dostępne pod tym linkiem.

Ostatecznie, po wielu latach długotrwałej pracy i działalności naukowej, Zdzisław Libera zmarł w Warszawie. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C19-5-10).

Najważniejsze prace

W twórczości Zdzisława Libery można dostrzec wiele istotnych osiągnięć literackich, które miały wpływ na rozwój polskiej literatury. Oto niektóre z jego kluczowych dzieł:

• 1956: Adam Mickiewicz Wielki Poeta Polskiego Romantyzmu,
• 1963: Maria Dąbrowska,
• 1966: „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza,
• 1967: Oświecenie,
• 1969: Problemy polskiego oświecenia. Kultura i styl,
• 1971: Życie literackie w Warszawie w czasach Stanisława Augusta,
• 1974: Literatura polska od średniowiecza do pozytywizmu (współautor),
• 1976: Poezja polska XVIII wieku (antologia),
• 1984: Poezja polska 1800–1830 (antologia),
• 1985: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny (współautor),
• 1986: Wiek oświecony,
• 1994: Rozważania o wieku tolerancji, rozumu i gustu,
• 2004: Od Sejmu Czteroletniego do Napoleona.

Ordery i odznaczenia

Artysta Zdzisław Libera został odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, które podkreślają jego wkład w kulturę i sztukę. Jego osiągnięcia zostały uhonorowane poprzez:

• złoty Krzyż Zasługi, przyznany 30 września 1952,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955.

---

Oceń: Zdzisław Libera

---