Wojciech Krzemiński (geodeta)

---

Życiorys

Wojciech Krzemiński przyszedł na świat w rodzinie, której historia jest związana z ważnymi momentami w polskiej historii. Jego ojciec, Stanisław (1900–1953), był obrońcą Lwowa w latach 1918–1919 oraz uczestnikiem Bitwy Warszawskiej. W wolnej Polsce pracował w Narodowym Banku Polskim. Matka, Helena Miller (1902–1963), również miała silne wpływy w życiu syna.

Wojciech rozpoczął edukację w Szkole Powszechnej, a następnie kontynuował naukę w Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej w Warszawie. W czasie II wojny światowej uczęszczał początkowo do konspiracyjnego Gimnazjum W. Giżyckiego, a potem do Gimnazjum i Liceum im. T. Reytana, które wówczas działało pod szyldem szkoły ogrodniczej, gdzie udało mu się zdać maturę na tajnych kompletach.

Lata 40.

W maju 1941 roku Wojciech złożył przysięgę w Hufcach Polskich, które zostały zorganizowane przez Stanisława Sedlaczka. Był zaangażowany w 8 Warszawską Drużynę Harcerską, gdzie pełnił funkcję podharcmistrza. W okresie od września 1943 do 31 lipca 1944 roku ukończył Kurs Podchorążych, co zaowocowało przydzieleniem do kompanii harcerskiej batalionu „Gustaw” w Zgrupowaniu „Radosław”. Jako kapral podchorąży, pod pseudonimem Grabowski (nr legitymacji AK 4118), uczestniczył w powstaniu warszawskim. Jego walki rozpoczęły się na Woli, a potem przeniosły się na Stare Miasto. Tragiczny wypadek podczas walki sprawił, że 13 sierpnia został ranny na skutek wybuchu czołgu pułapki, a następnie został zasypany w szpitalu polowym podczas bombardowania. Zdołał przejść kanałami do Śródmieścia.

Niestety, w wyniku wybuchu zginął jego młodszy brat, Andrzej (ur. 18 września 1929 roku), który walczył w batalionie „Gustaw” jako strzelec w harcerskim plutonie łączników. Andrzej był odznaczony Medalem za Warszawę. Po kapitulacji Warszawy Wojciech został wywieziony do obozu Stalag IV B w Zeithain koło Drezna (nr jeniecki 299440). Gdy oboz został wyzwolony przez Armię Czerwoną, Wojciech dotarł do Włoch, gdzie wstąpił do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Z dniem 18 kwietnia 1946 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Broni Pancernej w stopniu kaprala, a jego odznaczenia obejmowały Krzyż Walecznych oraz Krzyż Armii Krajowej (nr 22836). Miał również prawo noszenia Medalu Wojska oraz Brytyjskiego Medalu Wojny (The War Medal 1939/45).

Okres powojenny

Po wojnie Wojciech powrócił do Polski na wiosnę 1947 roku. Wkrótce potem rozpoczął studia na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej. Ukończone w 1952 roku studia przyniosły mu tytuł magistra inżyniera geodety. Od 1950 roku rozpoczął pracę w Państwowym Przedsiębiorstwie Mierniczym, zaś od 1951 roku kontynuował karierę w Geodezyjnym Instytucie Naukowo-Badawczym, który później przekształcił się w Instytut Geodezji i Kartografii. Pracował również w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie specjalizował się w magnetyzmie ziemskim, zarówno w kontekście krajowym (mapa magnetyzmu Polski), jak i międzynarodowym. Jego prace kontynuowały idee przedwojennego profesora Stanisława Kalinowskiego.

W połowie lat 60. zainicjował działalność Pracowni Elektromagnetycznych Pomiarów Odległości, skoncentrowanej na badaniach związanych z zastosowaniem dalmierzy w geodezyjnych pomiarach odległości. W 1970 roku powstała Pracownia Metrologii Geodezyjnej i Instrumentoznawstwa, która zajmowała się metrologią geodezyjną, przejmując zadania z Głównego Urzędu Miar. Z jego inicjatywy stworzono terenową bazę wzorców długości do atestacji dalmierzy, mierzonych unikatową w światowej skali metodą i aparaturą Vaisala (zob. Vilho Väisälä).

W 1958 roku zorganizował i kierował pierwszą polską wyprawą na Antarktydę, gdzie 21 stycznia 1959 roku przejęto stację im. Antoniego Bolesława Dobrowolskiego w Oazie Bungera. W skład wyprawy weszli również znani badacze jak Stefan Różycki, Alina Centkiewicz, Czesław Centkiewicz, Zbigniew Ząbek, Maciej Zalewski oraz Janusz Śledziński. Za swoje osiągnięcia w tej dziedzinie, w 1962 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dwadzieścia lat później, na przełomie 1978 i 1979 roku, zorganizował drugą ekspedycję do tej samej stacji im. A.B. Dobrowolskiego, gdzie 21 stycznia 1979 roku wciągnięto polską flagę na maszt stacji. W skład zespołu naukowego wyprawy wchodzili m.in. Gabriel Wójcik, Edmund Wiśniewski, Andrzej Pachuta, Jan Cisak, Seweryn Mroczek oraz Zbigniew Battke, wszyscy geodeci.

Nie bez znaczenia są zasługi Wojciecha Krzemińskiego, który doczekał się uhonorowania nazwami dla Krzeminski Hills oraz Wojciech Panorama w Antarktydzie wschodniej, nadanymi przez rząd Australii. W 1966 roku powołano Komisję Planetarnych Badań Geofizycznych (KAPG), gdzie Krzemiński pełnił funkcję sekretarza naukowego oraz kierownika grupy redakcyjnej, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju wielu inicjatyw naukowych. Jego pomysły spotkały się z pozytywnym odzewem w polskich ośrodkach naukowych, w tym włączenia polskich placówek do programu obserwacji sztucznych satelitów Ziemi dla celów geodezyjnych. Dodatkowo, był inicjatorem współpracy pomiędzy Instytutem Geodezji i Kartografii a Rosyjską Akademią Nauk. Reprezentował Polskę w Międzynarodowej Unii Geodezji i Geofizyki oraz w Komitecie Naukowym Badań Antarktydy SCAR.

Publikacje, działalność społeczna i dydaktyczna

Wojciech Konstanty Krzemiński był osobą, której wkład w naukę i edukację jest nie do przecenienia. Jako autor ponad 50 prac naukowych oraz 15 artykułów o charakterze naukowo-technicznym i popularyzatorskim, wykazywał niezwykłą aktywność w swojej dziedzinie.

W obszarze dydaktyki prowadził wykłady oraz ćwiczenia na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, gdzie swoją wiedzą i doświadczeniem dzielił się z młodszymi pokoleniami studentów. Jego społeczne zaangażowanie było widoczne poprzez aktywną działalność w Stowarzyszeniu Geodetów Polskich Naczelnej Organizacji Technicznej. Wieloletnia praca w Zarządzie Głównym i pełnienie funkcji przewodniczącego Komisji Głównej do Spraw Muzeów i Wystaw podkreśla jego pasję do historii geodezji oraz chęć kształtowania przyszłości tej dziedziny.

Nawiązał trwałą współpracę z Muzeum Techniki NOT, co zaowocowało organizacją wielu wystaw. Działania te stanowiły nie tylko prezentację osiągnięć w geodezji, lecz również trwały wkład w popularyzację tej dziedziny, co znalazło odzwierciedlenie w okolicznościowych folderach z wystaw.

Życie prywatne

Wojciech Krzemiński był w związku małżeńskim z Alicją (1927–2007), z domu Szulce. Alicja była chemikiem i przez wiele lat pracowała w Instytucie Geologicznym.

W ich rodzinie urodził się syn Tomasz (ur. 1952), który z zawodu jest inżynierem. Tomasz jest żonaty z Joanną, a ich rodzinę tworzy również syn Maciej.

Para ma także córkę Joannę M. Sosnowską (ur. 1953), słynącą jako historyk sztuki. Joanna jest zamężna z Pawełem, a ich synami są Wojciech i Jacek.

Warto dodać, że brat Wojciecha, Jacek (ur. 9 lutego 1935), aktualnie mieszka w Danii razem z rodziną.

---

Oceń: Wojciech Krzemiński (geodeta)

---