Wojciech Stec

---

Życiorys

Wojciech Stec swoją edukację rozpoczął w Szkole Podstawowej nr 3, a następnie kontynuował ją w I Liceum Ogólnokształcącym im. J. Śniadeckiego w Pabianicach, gdzie w 1958 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Już od 1962 roku był aktywnym członkiem PZPR. W 1963 roku zakończył swoje studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej, co stanowiło krok do jego przyszłej kariery naukowej.

Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Instytucie Chemii Organicznej Polskiej Akademii Nauk (PAN) i skupił się na lekkiej syntezie organicznej. W 1968 roku z powodzeniem obronił pracę doktorską na tej samej uczelni. Jego dorobek naukowy wzbogacił się o stopień doktora habilitowanego, który uzyskał w 1974 roku. W ciągu swojej kariery, w 1979 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1986 roku tytuł profesora zwyczajnego.

Obecnie Wojciech Stec pracuje w Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN, gdzie ma zaszczyt kierować Zakładem Chemii Bioorganicznej. Jego badania w wczesnym okresie kariery koncentrowały się na syntezie oraz stereochemii organicznych związków fosforu. W szczególności zajmował się syntezą enancjomerów grupy leków przeciwnowotworowych, takich jak cyklofosfamid, ifosfamid, oraz trofosfamid.

Ogromnym osiągnięciem było opracowanie technologii wytwarzania Macdafenu, leku opartego na ifosfamidzie. Dodatkowo, naukowiec badał zastosowania syntetyzowanych związków fosforu jako narzędzi badawczych w biologii molekularnej oraz medycynie. W tym zakresie stworzył metodę stereokontrolowanej syntezy tiofosforanowych analogów DNA, która znalazła zastosowanie w tzw. technologii antygenowej.

Wojciech Stec ma na swoim koncie promowanie 17 doktorów nauk chemicznych oraz współtworzenie 108 zgłoszeń patentowych. W latach 2001–2004 był członkiem Prezydium PAN, a w kadencji 2007–2010 pełnił funkcję wiceprezesa PAN. Do jego innych ważnych ról należy wiceprzewodniczenie PAN w latach 1987–1989 oraz przewodniczenie Komitetowi Biotechnologii przy Prezydium PAN w latach 1990–1995.

Od 1994 roku Wojciech Stec przewodniczy Komitetowi Narodowemu ds. Współpracy z Międzynarodowym Centrum Inżynierii Genetycznej i Biotechnologii (ICGEB). Jego międzynarodowe doświadczenie obejmuje prowadzenie wykładów oraz badań w USA, Chinach, Japonii i Niemczech.

W 2004 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za stworzenie nowych biologicznie czynnych związków o dużym potencjale terapeutycznym, wykorzystując innowacyjną metodę syntezy tiofosforanowych analogów DNA.

Publikacje

Wojciech Stec to niezwykle płodny twórca, który ma na swoim koncie ponad 300 naukowych publikacji w międzynarodowych czasopismach, które zebrały blisko 6000 cytatów od innych badaczy. Jego aktywność badawcza została także zarejestrowana w postaci indeksu H, który w 2015 roku wynosił 45.

Wśród jego najbardziej wpływowych prac znajdują się:

• Morgan, Wayne E., Stec, Wojciech J., Van Wazer, John R.. Inner-orbital binding-energy shifts of antimony and bismuth compounds. „Inorganic Chemistry”. 12 (4), s. 953–955, 1973. DOI: 10.1021/ic50122a054. (188 cytowań do stycznia 2015),
• Stec, Wojciech J., Zon, Gerald, Egan, William. Automated solid-phase synthesis, separation, and stereochemistry of phosphorothioate analogs of oligodeoxyribonucleotides. „Journal of the American Chemical Society”. 106 (20), s. 6077–6079, 1984. DOI: 10.1021/ja00332a054. (301 cytowań do stycznia 2015),
• Stec, Wojciech J., Zon, Gerald, Uznanski, Bogdan. Reversed-phase high-performance liquid chromatographic separation of diastereomeric phosphorothioate analogues of oligodeoxyribonucleotides and other backbone-modified congeners of DNA. „Journal of Chromatography A”. 326, s. 263–280, 1985. DOI: 10.1016/S0021-9673(01)87452-5. (114 cytowań do stycznia 2015),
• Stec, Wojciech J., Grajkowski, Andrzej, Koziolkiewicz, Maria, Uznanski, Bogdan. Novel route to oligo(deoxyribonucleoside phosphorothioates). Stereocontrolled synthesis of P-chiral oligo(deoxyribonucleoside phosphorothioates). „Nucleic Acids Research”. 19 (21), s. 5883–5888, 1991. DOI: 10.1093/nar/19.21.5883. PMID: 1945876. PMCID: PMC329042. (117 cytowań do stycznia 2015),
• Clark, Jeremy L., Hollecker, Laurent, Mason, J. Christian, Stuyver, Lieven J. i inni. Design, Synthesis, and Antiviral Activity of 2′-Deoxy-2′-fluoro-2′-C-methylcytidine, a Potent Inhibitor of Hepatitis C Virus Replication. „Journal of Medicinal Chemistry”. 48 (17), s. 5504–5508, 2005. DOI: 10.1021/jm0502788. PMID: 16107149. (118 cytowań do stycznia 2015).

Wyróżnienia i nagrody

W uznaniu dla wybitnych osiągnięć Wojciecha Steca, przyznano mu szereg prestiżowych wyróżnień oraz nagród, które odzwierciedlają jego wpływ na rozwój nauki i edukacji w Polsce. Oto lista tych zaszczytnych odznaczeń:

• Złoty Krzyż Zasługi,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1976),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Złota Odznaka Zrzeszenia Studentów Polskich,
• Medal Stanisława Kostaneckiego (1990),
• Fogarty Scholar-in-Residence (przyznawana przez NIH) (1991),
• Medal im. L. Marchlewskiego (1995),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1996),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2004),
• Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2004),
• Honorowy Obywatel Pabianic (2006),
• Medal Jędrzeja Śniadeckiego (2009),
• Doktorat honoris causa Politechniki Łódzkiej (2012).

---

Oceń: Wojciech Stec

---