Tadeusz Trepkowski

---

Życiorys

Tadeusz Trepkowski przyszedł na świat w rodzinie Stanisława i Marii z Jarzębskich. Po ukończeniu Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie, zajął się sztuką, będąc samоуkiem w dziedzinie sztuk pięknych. Jego formalna edukacja w tym obszarze ograniczała się jedynie do kilku miesięcy, które spędził w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa.

Już w wieku 16 lat zrealizował swój pierwszy projekt, a w 1933 roku, razem z Markiem Żuławskim, założył pracownię graficzną „Atelier 33”. W tym samym okresie zyskał uznanie, otrzymując nagrody za plakaty – w 1933 roku za projekt dla Pocztowej Kasy Oszczędności, w 1935 roku za plakat dla browaru Tychy, a także w 1937 roku Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu za plakat o tytule „Ostrożnie”.

Choć Tadeusz nie był częścią żadnego artystycznego środowiska, to jednak w wielu swoich projektach nawiązywał do technik wykorzystywanych przez warszawskich plastyków. W latach 1936–1939 współpracował z Instytutem Spraw Społecznych, tworząc edukacyjne plakaty, które poruszały kwestie bezpieczeństwa i higieny w pracy.

Podczas niemieckiej okupacji zawiesił swoją działalność artystyczną, pracując w składzie węgla. Jednak już w 1945 roku zrealizował cykl plakatów politycznych dla wydziału propagandy Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego. Projektował również dla Ministerstwa Kolei, gdzie jego ojciec pełnił odpowiedzialną funkcję, a także na zlecenia różnych firm farmaceutycznych i chemicznych.

W latach 1946–1947 był korespondentem dla „Głosu Ludu” podczas procesu norymberskiego, a w 1951 roku przez krótki czas sprawował funkcję kierownika artystycznego w redakcji tygodnika ilustrowanego „Świat”. Większość jego plakatów powstała w czasach Polski Ludowej, gdzie starał się utrzymać spójność ze swoją osobistą estetyką, która jednak nie wchodziła w konflikt z obowiązującym duchem robotniczo-chłopskim. Niestety, w ostatnich latach życia jego prace były krytykowane za odejście od zasad socrealizmu.

Tadeusz zmarł nagle na zawał serca w wieku zaledwie 40 lat. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B2-7-5).

Małżeństwo

30 kwietnia 1934 roku ożenił się z Barbarą z Raczyńskich.

Twórczość

Jego twórczość charakteryzuje ogromna zwięzłość, w której zredukowane elementy dominują nad treścią. Jan Lenica podkreśla, że artysta dąży do maksymalnej koncentracji na istocie przekazu, eliminując zbędne detale. Trepkowski stawia na wyraziste symbole oraz tekst, który jest ograniczony do absolutnego minimum.

Jego projekty obejmowały plakaty o różnorodnej tematyce, w tym polityczne i społeczne, jak również te związane z filmem, w tym do dzieła Wandy Jakubowskiej. Trepkowski również angażował się w wystawiennictwo oraz grafikę prasową, a jego znakiem rozpoznawczym stał się antywojenny plakat pt. Nie!, który powstał w 1952 roku na potrzeby wiedeńskiego Kongresu Narodów w Obronie Pokoju.

Wybrane prace

• Pocztowa Kasa Oszczędności, 1933,
• Zgnieciemy szkodników, 1945,
• Poborowi do szeregu, 1945,
• Grunwald 1410 – Berlin 1945,
• Po walce – praca, 1945,
• PPS, 1946 – projekt,
• Ostatni etap, 1947,
• Congrès mondial des intellectuels pour la paix, 1948,
• Moje uniwersytety, 1948,
• Chwała wyzwolicielom, 1949,
• Festiwal Sztuk Radzieckich, 1949,
• Bitwa stalingradzka • Część I, 1951,
• Bitwa stalingradzka • Część II,
• Ogólnopolska wystawa plastyki, 1951,
• Nie!, 1952,
• Warszawa, 1952,
• 1 Maj,
• Międzynarodowe Targi Poznańskie, 1954,
• II Festiwal Muzyki Polskiej, 1954,
• V Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina • Polska 22 Luty – 21 marca 1955 Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie,
• II Międzynarodowe Igrzyska Młodzieży 1–14 sierpnia 1955 • Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie.

• Wydanie z dopłatą na rzecz walki a gruźlicą (seria, nry kat. 485–486, 488), 1949,
• Walka o pokój (seria), 1950,
• 10. rocznica wyzwolenia Warszawy (seria, nr kat. 758), 1955 – wyd. pośmiertnie,
• Czterdziesta rocznica Rewolucji Październikowej (seria, nr kat. 886), 1957 – wyd. pośmiertnie.

Odrzuca wszystko, co niepotrzebnie może rozproszyć uwagę widza, skupia się bez reszty na odzieraniu rzeczownika z przymiotników, czasowników, przysłówków i spójników.

Ordery i odznaczenia

Wyróżnienia i odznaczenia Tadeusza Trepkowskiego stanowią istotny element jego biografii, potwierdzając jego znaczący wkład w życie społeczne i polityczne Polski.

• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 22 lipca 1953,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 15 lipca 1954,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955.

Upamiętnienie

W 1955 roku Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne wprowadziło coroczną Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego, która ma na celu wspieranie młodych grafików.

W 1958 roku Jan Lenica zaprezentował monografię zatytułowaną Plakat Tadeusza Trepkowskiego, która została wydana przez Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”.

Jeden z jego najbardziej znanych plakatów – Grunwald 1410 – Berlin 1945 – był wyróżniony na wystawie, która zbierała najważniejsze dzieła plakatowe z lat 1944–1984. Ta prestiżowa ekspozycja miała miejsce w Biurze Wystaw Artystycznych w 1985 roku.

Również w tym samym roku, Muzeum Plakatu w Wilanowie zorganizowało specjalną wystawę poświęconą Tadeuszowi Trepkowskiemu, zatytułowaną „Pamięci Tadeusza Trepkowskiego • W trzydziestą rocznicę śmierci artysty”, która spotkała się z dużym zainteresowaniem publiczności. W ramach tej wystawy zaprezentowano plakat wystawowy opracowany przez Wiktora Sadowskiego.

---

Oceń: Tadeusz Trepkowski

---