Wanda Jarszewska

Kultura i sztuka

Wanda Jarszewska, urodzona 3 listopada 1888 roku w Warszawie, to postać, która na trwałe zaznaczyła swoją obecność w polskiej kulturze. Zmarła 15 maja 1964 roku w tym samym mieście. Była uznaną aktorką, zarówno na scenie teatralnej, jak i w filmie.

Jej osiągnięcia artystyczne oraz wpływ na rozwój sztuki aktorskiej pozostają nieocenione, a jej dorobek do dziś inspiruje kolejne pokolenia artystów.

Życiorys

Wanda Jarszewska była wyjątkową postacią w polskim teatrze. Urodziła się jako córka Juliana i Marii Zybertów. Swoją karierę artystyczną rozpoczęła w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, gdzie ukończyła klasę dramatyczną. Swoje umiejętności zaprezentowała po raz pierwszy w 1905 roku w objazdowym zespole Bolesława Bolesławskiego, przyjmując pseudonim Kotwicz.

Na początku swojej kariery grała w różnych zespołach objazdowych, a w latach 1909–1919 mogła rozwijać swoje talenty w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, gdzie zrealizowała ponad 300 ról. Po zakończeniu tej współpracy, w 1919 roku, postanowiła wrócić do Warszawy, gdzie aż do 1939 roku występowała na stałe, zdobywając serca licznej publiczności.

W czasie II wojny światowej, występowała w jawnym Teatrze Komedia, kontynuując swoją działalność artystyczną mimo trudnych warunków. Po wojnie, od 1947 roku, była związana z Teatrem Powszechnym w Warszawie, gdzie zyskała miano lirycznej aktorki z talentem do komedii. Oprócz występów, angażowała się również w reżyserię sztuk teatralnych oraz grała w filmach, co dodatkowo poszerzało jej artystyczny dorobek.

Wanderę Jarszewską dobrze znało widownię, a jej osobiste życie również wzbudzało zainteresowanie. Była dwukrotnie zamężna: najpierw ze Stanisławem Jarszewskim (1883–1952), który był aktorem oraz dyrektorem teatru, a po raz drugi z Józefem Relidzyńskim, z którym pobrała się w 1919 roku.

Artystka zmarła w Warszawie, a jej ciało spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze 155b-1-20, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w pamięci miłośników sztuki.

Filmografia

Wanda Jarszewska, znana polska aktorka, ma na swoim koncie wiele znaczących ról, które zyskały uznanie wśród widzów. Oto niektóre z jej najbardziej pamiętnych występów w filmach:

  • 1916: Pod jarzmem tyranów (Maria Zbroja),
  • 1921: Pan Twardowski (pani Twardowska),
  • 1932: Księżna Łowicka (Honoratka),
  • 1933: Zabawka (matka Hani),
  • 1934: Kocha, lubi, szanuje (dama do towarzystwa),
  • 1935: Antek policmajster (siostra gubernatorowej),
  • 1936: 30 karatów szczęścia (Dobrowolska),
  • 1936: Będzie lepiej (żona Ruczyńskiego),
  • 1936: Fredek uszczęśliwia świat (matka Irmy),
  • 1936: Trędowata (hrabina Ćwilecka),
  • 1937: Niedorajda (żona Onufrego),
  • 1937: Skłamałam (ciocia Fela),
  • 1937: Znachor (matka Leszka),
  • 1938: Druga młodość (matka Tamary),
  • 1938: Florian (pani Rupejko),
  • 1938: Granica (Dawnicka),
  • 1938: Moi rodzice rozwodzą się (matka Krysi),
  • 1938: Wrzos (Wolska),
  • 1938: Za winy niepopełnione (matka Julii),
  • 1939: Biały Murzyn (Maciejowa),
  • 1939/1941: Żona i nie żona (matka Nelly).

Wszystkie te role świadczą o jej wszechstronności i talencie aktorskim, które przetrwało próbę czasu.

Wybrane role teatralne

W ciągu swojej kariery teatralnej, Wanda Jarszewska zrealizowała szereg pamiętnych ról, które zaznaczyły się w historii polskiego teatru. Oto niektóre z najbardziej znanych z nich:

  • Ziemia (Izia) – Teatr Miejski im. Słowackiego w Krakowie, 1909,
  • Koncert (Delfina) – Teatr Miejski im. Słowackiego w Krakowie, 1910,
  • Mój przyjaciel Tadzio (Magdalena) – Teatr Miejski im. Słowackiego w Krakowie, 1911,
  • Przyjaciele (Zofia) – Teatr Miejski im. Słowackiego w Krakowie, 1918,
  • Maskarada na poddaszu (Joanna) – Teatr Narodowy w Warszawie, 1925,
  • Faust (Marta) – Teatr Narodowy w Warszawie, 1926,
  • Romans florencki (Tessa) – Teatr Narodowy w Warszawie, 1928,
  • Brat marnotrawny (Miss Prism) – Teatr Narodowy w Warszawie, 1928,
  • Testament jaśnie pana (Mimi) – Teatr Narodowy w Warszawie, 1933,
  • Burza w domu panien (Hrabina Blucher) – Teatr Komedia w Warszawie, 1941,
  • Dama kameliowa (Prudencja) – Teatr Komedia w Warszawie, 1944,
  • Stara cegielnia (pani Gałązkowa) – Teatr Miejski Komedia w Gdyni, 1946,
  • Medor (matka Honorata) – Teatr Aktorów Województwa Gdańskiego w Sopocie, 1947,
  • Głupi Jakub (Marta) – Teatr Mały w Warszawie,
  • Moralność pani Dulskiej (pani Dulska) – Teatr Powszechny w Warszawie, 1950,
  • Podróż po Warszawie (Zgrywalska „Mama”) – Teatr Powszechny w Warszawie, 1957,
  • Trzej Muszkieterowie (Matka D’Artagnan) – Teatr Powszechny w Warszawie, 1963.

Ordery i odznaczenia

Wanna Jarszewska otrzymała szereg wyróżnień i odznaczeń za swoją działalność.

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 1961 roku,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 lipca 1955 roku,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, który otrzymała 19 stycznia 1955 roku.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: WANDA JARSZEWSKA-RELIDZYŃSKA, [dostęp 26.09.2023 r.]
  2. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wymieniona jako Wanda Relidzyńska.
  3. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” - wymieniona jako Wanda Relidzyńska.
  4. Kronika wydarzeń w Warszawie. Rok 1961. „Warszawski kalendarz ilustrowany „Stolicy” 1963”, s. 115, 1962.

Oceń: Wanda Jarszewska

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:10