Stefania Kudelska

Polityka i administracja

Stefania Jadwiga Kudelska, znana również pod pseudonimem „Hanna”, urodziła się 16 sierpnia 1890 roku w Warszawie. Niestety, życie zakończyła 12 sierpnia 1944 roku w tym samym mieście.

Była wybitną postacią z polskiej historii, pełniąc szereg istotnych ról w życiu politycznym kraju. W Sejmie RP zasiadała podczas V kadencji, a następnie była senatorką w ramach IV kadencji.

Kudelska została odznaczona tytułem dama Orderu Virtuti Militari, co podkreśla jej zasługi dla ojczyzny. Ponadto, była współzałożycielką Przysposobienia Wojskowego Kobiet, organizacji zajmującej się przygotowaniem kobiet do działań wojskowych, co było szczególnie istotne w kontekście mobilizacji społeczności kobiecej w Polsce. W 1939 roku wzięła udział w pracach Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego, co wskazuje na jej aktywne zaangażowanie w życie polityczne w burzliwych czasach.

Warto również wspomnieć, że Stefania Kudelska była wolnomularką, co dodatkowo podkreśla jej różnorodne zainteresowania i działalność nie tylko w sferze politycznej, ale także społecznej.

Życiorys

Stefania Kudelska urodziła się jako córka Waleriana i Petroneli z domu Orłowska. W latach 1910–1912 kształciła się na Wyższych Kursach Naukowych oraz Kursach Pedagogicznych Leontyny Rudzkiej w stolicy. Po tym okresie kontynuowała naukę, wybierając kierunek nauk przyrodniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od lutego 1913 roku objęła kierownictwo sekcji w Kole Kobiet Związku Strzeleckiego, wyraźnie angażując się w propagandę na obszarze Królestwa Kongresowego. Była także współorganizatorką Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza.

W sierpniu 1914 roku zainicjowała działania związane z organizacją intendentury dla strzelców w Oleandrach k. Krakowa oraz etapowych kuchni żołnierskich w Jędrzejowie. W miesiącach wrześniu i październiku została przydzielona do oddziału wywiadu w 1 Pułku Piechoty Józefa Piłsudskiego. Jako kurierka docierała do terenów poza działaniami wojennymi, jednak w 1914 roku wpadła w ręce władz rosyjskich. Po aresztowaniu i zwolnieniu w kwietniu tego samego roku kontynuowała swoją działalność kurierską.

Od lipca 1915 roku aktywnie działała w Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie, zajmując się pracą w kancelarii oraz archiwum. Spisała swoje wspomnienia dotyczące działalności niepodległościowej, które w 2019 roku opublikowano w tomie Kobiety niepodległości przez Muzeum Historii Polski, a obejmują lata 1910–1918.

W późniejszych latach, od września do grudnia 1919 roku, piastowała stanowisko komendantki okręgu płoskirowskiego POW, a od stycznia 1920 była oficerem wywiadu 12 Dywizji Piechoty. Dalsza służba prowadziła ją do 6 Armii, gdzie przez krótki czas pełniła rolę podporucznika w Ochotniczej Legii Kobiet. Następnie, w latach 1922-1923 pracowała w Delegaturze Rządu RP w Kijowie. Po powrocie do Polski aktywnie uczestniczyła w przysposobieniu kobiet do obrony kraju, współzałożyła organizację Przysposobienie Wojskowe Kobiet i była jej instruktorką.

W latach 1929–1935 pełniła funkcję kierowniczki referatu WF i PWK w Dowództwie Okręgu Korpusu nr I w Warszawie, a później pracowała w Państwowym Urzędzie WF i PW w Wydziale WF i PW Kobiet. Uczestniczyła w studiach w Szkole Nauk Politycznych oraz Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie w latach 1924–1927. Wspólnie z innymi zaangażowanymi osobami, była członkinią Związku Legionistów Polskich oraz zasiadała w zarządzie Unii Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny. W 1935 roku została nominowana przez prezydenta na senatorkę IV kadencji, pracując w komisjach oświatowej i wojskowej.

W wyniku wyborów w 1938 roku odzyskała mandat posłanki do Sejmu RP V kadencji, działając aktywnie w Radzie Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego. Po ewakuacji z Warszawy we wrześniu 1939 roku, po wybuchu wojny obronnej, znalazła się we Lwowie. Tam służyła pod dowództwem Haliny Wasilewskiej w Femininym Batalionie Pomocniczej Służby Wojskowej, w skład którego wchodzili ochotnicy Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej, dowodzonej przez płk dypl. F. Polniaszkę.

Po powrocie do Warszawy, Stefania Kudelska brała czynny udział w pracach Rady Głównej Opiekuńczej oraz w charakterze wiceprzewodniczącej Komitetu Samopomocy Społecznej w Okręgu VIII na ul. Zagórnej. Działała w konspiracji, pełniąc rolę referentki w Szefostwie WSK w Oddziale Organizacyjnym KG AK. Zginęła tragicznie w powstaniu warszawskim 1944 roku, w wyniku bombardowania w jednym z domów na ul. Leszno.

Jej symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 329-2-25.

Ordery i odznaczenia

Stefania Kudelska, wyróżniająca się postać w historii, została odznaczona wieloma medalami oraz orderami, które świadczą o jej odwadze i poświęceniu dla ojczyzny. Oto szczegółowa lista jej najważniejszych odznaczeń:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5976 (przyznany 17 maja 1922),
  • Krzyż Niepodległości z Mieczami (przyznany 16 września 1931),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1938),
  • Krzyż Walecznych (przyznany czterokrotnie, po raz pierwszy w 1921),
  • Srebrny Krzyż Zasługi (1927),
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
  • Krzyż Armii Krajowej,
  • Odznaka „Za wierną służbę” (przyznana w 1916),
  • Krzyż Polskiej Organizacji Wojskowej (1919),
  • Krzyż Legionowo-Peowiacki,
  • Odznaka Komendancka PW.

Przypisy

  1. Stefania Kudelska, [w:] KamilK. Piskała KamilK., MartaM. Sikorska-Kowalska MartaM. (red.), Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, Warszawa 2019, s. 55–93, ISBN 978-83-65248-36-7, OCLC 1160196894 [dostęp 18.04.2022 r.]
  2. Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, „Wolnomularz Polski”, nr 40, listopad–grudzień 2003, s. 15.
  3. Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. II (H–O). Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 136–137. ISBN 83-88693-03-4.
  4. a b c d e f g Kudelska Stefania Jadwiga 1890-1944. [w:] Parlamentarzyści [on-line]. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 05.12.2018 r.]
  5. Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1939, Warszawa 1939, s. 72.
  6. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 66).
  7. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 944.
  8. a b c d Michalska 1988, s. 225.

Oceń: Stefania Kudelska

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:6