Józef Boguszewski, znany również pod pseudonimem Szczerbiec, to postać znacząca w historii polskiego pożarnictwa. Urodził się 1 marca 1901 roku w Warszawie i zmarł 14 grudnia 1986 roku w Łodzi.
Był nie tylko strażakiem, ale również aktywnym harcerzem. Jego zaangażowanie w działalność harcerską oraz edukacyjną przyniosło mu zasłużoną renomę jako instruktora pożarnictwa w Związku Floriańskim. Działalność Boguszewskiego w zakresie szerzenia wiedzy o bezpieczeństwie pożarowym miała znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny w Polsce.
Życiorys
Józef Boguszewski przyszedł na świat 1 marca 1901 roku w Warszawie, będąc synem Szymona i Anny z Sitkowskich. Swoje młodzieńcze lata spędził w średniej szkole handlowej Zgromadzenia Kupców w stolicy Polski. W 1917 roku dołączył do harcerstwa, gdzie pełnił funkcję zastępowego w XIX Warszawskiej Drużynie Harcerskiej im. L. Narbutta. Wraz z drużyną aktywnie uczestniczył w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy podczas wydarzeń listopadowych w 1918 roku.
W 1919 roku podjął swoje pierwsze zatrudnienie w Urzędzie Pocztowo-Telekomunikacyjnym Warszawa 2. W następnym roku został powołany do wojska, gdzie służył w Kompanii Telegraficznej Lokalnego Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa. Po ukończeniu kursu dla instruktorów pożarnictwa w 1921 roku, Boguszewski został zatrudniony jako instruktor w Zarządzie Głównym Związku Floriańskiego. W 1922 roku, ponownie powołany do wojska, służył w 6 Pułku Ułanów Kaniowskich oraz w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii.
Po zakończeniu służby wojskowej, związał się z Związkiem Floriańskim, gdzie kontynuował pracę jako instruktor, organizując lustracje, szkolenia i kursy pożarnicze. Ponadto, zdobywał wiedzę o systemach organizacji pożarnictwa za granicą, w takich krajach jak Włochy, Jugosławia oraz Węgry. W 1926 roku podjął zatrudnienie w Polskiej Dyrekcji Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych na stanowisku instruktora pożarniczego.
W 1931 roku był jednym z założycieli OSP w Niepokalanowie, która była unikalną, zakonną strażą pożarną. W ramach swoich obowiązków, prowadził liczne szkolenia teoretyczne oraz praktyczne nie tylko dla kleryków, ale również dla uczniów szkół rolniczych i słuchaczy seminariów nauczycielskich. Angażował się także w wykłady oraz szkolenia dla harcerzy.
W obliczu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, zgłosił się jako ochotnik do służby przeciwpożarowej w obleganej Warszawie. W okresie okupacji, podjął działania w Centralnej Szkole Pożarniczej oraz w Ośrodku Szkoleniowo-Badawczym Społecznej Spółdzielni Pracy w Wawrze, prowadząc wykłady oparte na własnych materiałach naukowych. Był również członkiem Korpusu Bezpieczeństwa.
W czasie powstania warszawskiego pełnił rolę rejonowego komendanta straży pożarnych oraz batalionów techniczno-roboczych w rejonie III Śródmieście Północne. Organizował obronę przeciwpożarową i koordynował prace ratownicze. Po zakończeniu walk, został osadzony w obozie w Pruszkowie wraz z żoną i córką. Po udanej ucieczce z obozu, dotarł do OSP w Brwinowie, a ostatecznie z rodziną osiedlił się w Łodzi.
W 1946 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika w obszarze pożarnictwa oraz objął stanowisko komendanta odbudowywanej Centralnej Szkoły Pożarniczej. W latach 1947-1948 pełnił również rolę redaktora naczelnego „Przeglądu Pożarniczego” oraz „Gazety Strażackiej”. Jako kierownik Wydziału Wydawniczego w Związku Straży Pożarnych, przyczynił się do powstania wielu publikacji. W 1949 roku opublikował historyczny materiał dotyczący straży pożarnej w Niepokalanowie pt. „W walce z pożarem”, co przyczyniło się do oskarżenia go o klerykalizm i w efekcie zwolnienia z pracy oraz pozbawienia stopnia pożarniczego.
Po tych wydarzeniach podjął zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Cukierniczego im. 22 lipca, dawniej E. Wedel, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę w 1966 roku. W międzyczasie Józef Boguszewski dbał o aktywność społeczną, przewodząc zakładowemu kołu PTTK. Był także członkiem honorowym PTTK, honorowym przewodnikiem PTTK oraz honorowym przodownikiem Turystyki Górskiej i Pieszej. W ramach swoich działań, prowadził wykłady na kursach PTTK oraz organizował i oprowadzał wycieczki jako doświadczony przewodnik.
Józef Boguszewski był również autorem wielu artykułów poświęconych tematyce historii pożarnictwa, szkoleniom pożarowym, a także procesom odbudowy po wojennych zniszczeniach oraz działalności straży pożarnej w miastach. Odszedł z tego świata 14 grudnia 1986 roku, a jego ciało spoczęło w cmentarzu Doły w Łodzi.
Odznaczenia
Józef Boguszewski, w swojej niezwykłej karierze jako strażak, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz poświęcenie. Poniżej znajduje się lista odznaczeń, jakie otrzymał w uznaniu za swoje zasługi:
- Krzyż Kawalerski OO,
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie),
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
- Medal Wojska (czterokrotnie),
- Krzyż Armii Krajowej,
- Krzyż Partyzancki,
- Medal za Warszawę 1939-1945,
- Warszawski Krzyż Powstańczy,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921,
- Medal Niepodległości,
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
- Medal za Wojnę Obronną 1939,
- Krzyż Waleczności Armii gen. Bułak-Bałachowicza,
- Honorowy Krzyż Harcerski z Czasów Walk o Niepodległość,
- Odznaka Grunwaldzka (dwukrotnie – 1947, 1972),
- Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych,
- Złota Odznaka Zasłużonego Działacza PTTK,
- Srebrna Odznaka za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej,
- Medal 40-lecia Polski Ludowej,
- Złota Honorowa odznaka za Zasługi dla Warszawy,
- Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki”,
- Złota Odznaka „Zasłużony Działacz LOK”,
- Medal im. Aleksandra Janowskiego,
- Medal ZG PTTK „Za wybitne zasługi w krzewieniu idei krajoznawstwa”,
- Złoty Medal Strażactwa „w X-leciu Odrodzenia Polski 1918-1928”,
- Złoty Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1946, 1971),
- odznaka Centralnej Szkoły Pożarniczej (1946).
Przypisy
- Nieznany artysta - MEDAL STRAŻACKI. Artinfo.pl - portal rynku sztuki. [dostęp 23.07.2023 r.]
- a b Odznaki PTTK [online], www.msw-pttk.org.pl [dostęp 23.07.2023 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Józef Poniatowski (1809–1855) | Jerzy Gawin | Lucyna Hertz | Stefania Grzeszczak | Antoni Aleksandrowicz (pułkownik) | Stanisław Tylicki | Ryszard Suski | Stanisław Bełżyński | Bartłomiej Jahn | Tadeusz Wuttke | Stanisław Fiszer (generał) | Jerzy Tadeusz Błeszyński | Maria Swierczewska | Ryszard Sikorski (wojskowy) | Mieczysław Kudelski | Jadwiga Podrygałło | Andrzej Adamowicz (pułkownik) | Stanisław Pastucha | Leon Dorantt | Henryk KańskiOceń: Józef Boguszewski (strażak)