Marian Antoni Jerzy Łowiński, znany również pod pseudonimem Maryśka, to postać, która na trwałe wpisała się w karty polskiej historii. Urodził się 20 grudnia 1901 roku w Warszawie, gdzie spędził swoje młodzieńcze lata.
Jako polski harcerz odznaczał się ogromnym zaangażowaniem w działalność harcerską, a jego pasja doprowadziła go do objęcia funkcji harcmistrza oraz komendanta Śląskiej Chorągwi Harcerzy. Właśnie w tych rolach stworzył silne podstawy dla młodzieży w regionie, kształtując ich charakter i wartości.
Warto również podkreślić, że Marian Łowiński był kapitanem dyplomowanym Wojska Polskiego, co świadczy o jego zaangażowaniu w służbę ojczyźnie, a także o jego militarnej wiedzy i umiejętnościach. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie wiosną 1940 roku w Charkowie, gdzie padł ofiarą zbrodni katyńskiej, będącej jednym z najciemniejszych epizodów w polskiej historii.
Życiorys
Marian Antoni Jerzy Łowiński był dzieckiem Karola oraz Wincentyny Józefy z Krajewiczów, urodził się w 1875 roku. W 1912 roku osiedlił się w Warszawie, gdzie rozpoczął edukację w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego. To tam, między innymi, dołączył do 2 Warszawskiej Drużyny Harcerzy (2 WDH) im. Tadeusza Reytana, co miało znaczący wpływ na jego dalsze losy.
W 1915 roku, z rodziną, został ewakuowany do Moskwy. Tam uczęszczał do gimnazjum prowadzonego przez Kazimierza Kulwiecia. Po powrocie do Polski w 1918 roku kontynuował edukację w warszawskim gimnazjum Kolwiecia. Równocześnie, w tym samym roku, objął funkcję drużynowego w 26 WDH im. Dionizego Czachowskiego, którym kierował do roku 1920. W 1919 roku rozpoczął współpracę z Komendą Warszawskiej Chorągwi Męskiej, co otworzyło przed nim nowe możliwości.
14 lipca 1920 roku, w ciągu trwającej wojny, zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego. Brahł udział w działaniach jako członek Grudziądzkiej Kompanii Szturmowej. Po demobilizacji, 25 października 1920 roku, powrócił do nauki i działalności harcerskiej, zdając maturę w 1922 roku. W latach 1922-1925 ponownie pełnił rolę drużynowego 2 WDH oraz kierował Wydziałem Drużyn Stołecznych przy Komendzie Warszawskiej Chorągwi Męskiej, co jest kolejnym dowodem jego zaangażowania w harcerstwo.
Od sierpnia 1922 roku do lipca 1923 roku uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, po czym kontynuował kształcenie w Oficerskiej Szkole Piechoty. Od 1925 roku, związał się z 75 pułkiem piechoty stacjonującym w Chorzowie. W listopadzie 1925 roku objął stanowisko hufcowego w Śląskiej Chorągwi Harcerzy, a w maju 1926 roku został kierownikiem Wydziału Przysposobienia Wojskowego. Niedługo potem przydzielono go do Kwatery Wojskowej Prezydenta RP jako młodszego oficera kompanii przybocznej. Od 17 sierpnia 1926 roku sprawował funkcję dowódcy szkoły podoficerskiej przy 75 pp.
Marian Łowiński w marcu 1927 roku wszedł w skład Zarządu Śląskiego Oddziału ZHP. Od marca 1928 do stycznia 1929 roku był sekretarzem Zarządu Oddziału oraz zastępcą komendanta. Później, od kwietnia 1928 do października 1930 pełnił funkcję komendanta Śląskiej Chorągwi Harcerzy. Jego aktywność w ZHP trwała aż do wybuchu II wojny światowej, gdyż w latach 1933-1939 zasiadał w Naczelnej Radzie Harcerskiej.
W październiku 1930 roku rozpoczął służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza w Osowcu. W latach 1932-1934 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, a 1 listopada 1934 roku przeniesiono go do dowództwa 18 Dywizji Piechoty w Łomży, gdzie objął funkcję I oficera sztabu. Od 1938 roku pracował w Sztabie Generalnym. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku, miał być ewakuowany do Rumunii, jednak pozostał w Polsce z częścią oficerów. Po agresji ZSRR na Polskę, w niewyjaśnionych okolicznościach, trafił do sowieckiej niewoli, co doprowadziło do jego tragicznego losu. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie, a jego ciało potajemnie pochowano w bezimiennej mogile w Piatichatkach.
Pomnik pamięci Mariana Łowińskiego znajduje się na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie, który oficjalnie uznano 17 czerwca 2000 roku. Jego imię widnieje na Liście Starobielskiej NKWD jako numer 1992. Zgodnie z decyzją ministra obrony narodowej Aleksandra Szczygły, 5 października 2007 roku, za zasługi pośmiertnie został mianowany na stopień majora, a uroczystość związana z awansem miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Życie prywatne
Marian Łowiński był najstarszym z pięciorga rodzeństwa. Miał dwie siostry oraz dwóch braci: Barbarę (1903–1941), zamężną za Kohmana, Stefana (1908–1965), Annę (1912–1987), zamężną za Świętochowskiego i Jerzego (1918–1979).
W 1932 roku zawarł związek małżeński z Wandą Jordan (1900–1959), harcmistrzynią, pełniącą trzynastoletnią misję jako komendantka Śląskiej Komendy Żeńskiej (1922–1926), a później Śląskiej Komendy Męskiej (1922–1928). Ponadto, była ona przewodniczącą Zarządu Oddziału Śląskiego ZHP w latach 1927-1934. Marian i Wanda doczekali się syna Michała (1935–2000), który w latach 80. pełnił funkcję polskiego konsula w Brazylii.
Awanse
Marian Łowiński przeszedł wiele stopni awansów, zarówno w strukturach harcerskich, jak i wojskowych, co podkreśla jego zaangażowanie i oddanie. W ramach harcerskich stopni instruktorskich uzyskał kolejne tytuły:
- przewodnik – 15 lipca 1921,
- podharcmistrz – 31 maja 1924,
- harcmistrz – 1931, w wyniku reorganizacji stopni instruktorskich w 1927.
W aspekcie awansów wojskowych jego osiągnięcia obejmowały:
- sierżant podchorąży – lipiec 1923,
- podporucznik – lipiec 1925,
- porucznik – 1 lipca 1927,
- kapitan dyplomowany – 1934.
Ordery i odznaczenia
Marian Łowiński był odznaczonym osobą, która w ciągu swojego życia zdobyła wiele wyróżnień. Poniżej przedstawiono listę jego odznaczeń, które odzwierciedlają jego znaczący wkład oraz poświęcenie w służbie dla kraju.
- Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 25 maja 1939),
- Srebrny Krzyż Zasługi (przyznany 19 marca 1931),
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (przyznany pośmiertnie),
- Medal 3 Maja,
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę.
Przypisy
- Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 46 [dostęp 17.09.2024 r.]
- Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 17.09.2024 r.]
- Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
- Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 28.08.2024 r.]
- „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 15.09.2023 r.]
- Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie.
- a b c d Czylok i Loska 2012 ↓, s. 130.
- a b c d Czylok i Loska 2012 ↓, s. 131.
- a b c Czylok i Loska 2012 ↓, s. 129.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 8.05.1926 r., s. 156.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20.09.1930 r., s. 307.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 313.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi na polu pracy społecznej”
- M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 104 „za zasługi na polu wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego”.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Henryk Kański | Leon Dorantt | Stanisław Pastucha | Andrzej Adamowicz (pułkownik) | Jadwiga Podrygałło | Mieczysław Kudelski | Ryszard Sikorski (wojskowy) | Maria Swierczewska | Jerzy Tadeusz Błeszyński | Stanisław Fiszer (generał) | Paweł Raczkowski | Tadeusz Paszta | Leopold Kiersznowski | Maria Melhior | Marian Drozdowski (policjant) | Barbara Sadowska (żołnierz AK) | Janina Górnicka | Jan Władysław Lemański | Witold Karol Daab | Edmund RosochackiOceń: Marian Łowiński