Maria Hiszpańska-Neumann

---

Życiorys

Maria Hiszpańska-Neumann przyszła na świat w rodzinie Stanisława Feliksa Hiszpańskiego, znanego w Warszawie mistrza szewskiego, oraz Zofii Janiny z domu Kraków. Była najmłodszym z trzech dzieci w rodzinie; miała dwóch starszych braci: Zdzisława oraz Stanisława, który również odniósł sukcesy artystyczne. Po ukończeniu Gimnazjum Popielewskiej-Roszkowskiej w 1935 roku rozpoczęła naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie kształciła się pod okiem profesorów takich jak Karol Tichy, E. Czerwiński, Stanisław Ostoja-Chrostowski oraz Wacław Waśkowski. W 1939 roku ukończyła studia, jednak z powodu wybuchu II wojny światowej nie zdążyła uzyskać dyplomu.

Niestety, 25 września 1939 roku ojciec Marii Hiszpańskiej stracił życie podczas bombardowania. W czasie niemieckiej okupacji aktywnie uczestniczyła w Związku Walki Zbrojnej. 19 czerwca 1941 roku wraz z rodziną profesora Józefa Jana Siemieńskiego została aresztowana i uwięziona w Radomiu, a następnie przeniesiona do Pińczowa. 10 kwietnia 1942 roku trafiła do obozu Ravensbrück, gdzie nadano jej numer 10219. W trakcie swojego pobytu w obozie stworzyła liczne rysunki. Pracowała przymusowo w zakładach zbrojeniowych w Neubrandenburgu, a w kwietniu 1945 roku uciekła podczas ewakuacji i wkrótce doczekała się wyzwolenia w lesie.

Latem 1945 roku wróciła do Warszawy, gdzie rozpoczęła działalność artystyczną, głównie w zakresie grafiki książkowej. W tym czasie powstały liczne drzeworyty, przeważnie w technice sztorcowej. Maria współpracowała z różnymi wydawnictwami, w tym z „Wiedzą”, a następnie z „Książką i Wiedzą”. W latach pięćdziesiątych XX wieku związała się też z „Tygodnikiem Powszechnym”, tworząc wiele rysunków ilustrujących życie w obozach koncentracyjnych, które znalazły swoje miejsce w zbiorach muzeum w Ravensbrück.

W latach 1954–1955 artystka odwiedziła Bułgarię, gdzie stworzyła szkice, które posłużyły za podstawę do albumu drzeworytów zatytułowanego „Tyrnowo”. W 1960 roku, w związku z wystawą indywidualną, przebywała przez kilka miesięcy w Egipcie. Z brakiem zainteresowania polskich wydawnictw nawiązała współpracę z wydawnictwami w NRD. Jej ilustrowane wydanie „Tristana i Izoldy” Gottfrieda von Strassburg w języku niemieckim zostało w 1961 roku uznane za najpiękniejszą książkę roku.

Od 1965 roku Maria Hiszpańska-Neumann zaczęła realizować prace w zakresie malarstwa ściennego, zwłaszcza w budowlach sakralnych, współpracując z architektem Władysławem Pieńkowskim. Wiele swoich dzieł sygnowała rysunkiem myszki, odnosząc się do swojego pseudonimu „Mysz”. Zmarła w Warszawie i została pochowana na służewskim cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej.

W 2019 roku miała miejsce premiera biografii artystki autorstwa Marii Czarneckiej oraz Ewy Kiedio, noszącej tytuł „Zostały mi słowa miłości. Maria Hiszpańska-Neumann: życie i twórczość”, która przybliża jej twórczość oraz życie osobiste.

Twórczość

Ilustracje

Maria Hiszpańska-Neumann jest znana z wielu znaczących dzieł graficznych, które wzbogacają znane teksty literackie. Współpracowała z różnymi twórcami, co zaowocowało istotnymi publikacjami. Do jej najważniejszych prac należy:

• Federico Garcia Lorca: Wiersze i dramaty, przekład Zofii Szleyen, ilustracje autorstwa Marii Hiszpańskiej, Książka i Wiedza, Warszawa 1951,
• Jakub z Voragine: Złota legenda, przekład Janiny Pleziowej, ilustracje autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann. PAX, Warszawa 1955,
• François Villon: Wielki testament, przekład Tadeusz Boy-Żeleński, z ilustracjami Marii Hiszpańskiej-Neumann, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, ISBN 83-06-00707-7,
• Gottfried von Strassburg: Tristan und Isolde, przekład i objaśnienia Güntera Kramera, z 20 rycinami autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann, Verlag der Nation, Berlin (NRD) 1966.

Obiekty sakralne

W twórczości Marii Hiszpańskiej-Neumann nie można pominąć jej wkładu w malarstwo sakralne. Jej prace ozdabiają wnętrza wielu świątyń, takich jak:

• Wnętrze kaplicy ojców Franciszkanów „Wieczernik” w Warszawie – kaplica M. B. Anielskiej, stworzona w latach 1966–1969, w kooperacji z architektem Władysławem Pieńkowskim. Niestety, kaplica została zlikwidowana w lutym 2010 roku,
• Fryz „Pochód więźniów” znajdujący się we wnętrzu kaplicy „Oświęcimskiej” w kościele św. Józefa w Tarnowie, stworzony w roku 1967, znów w współpracy z arch. Władysławem Pieńkowskim,
• Malowany krucyfiks w Parafii Opatrzności Bożej w Kaliszu, wykonany również we współpracy z architektem Władysławem Pieńkowskim,
• Ołtarz Świętych Polskich w kościele św. Klemensa Hofbauera w Warszawie, którego realizację zakończono w 1968 roku,
• Droga Krzyżowa oraz mozaika w głównej kaplicy kościoła św. Stanisława Kostki w Tarnowie zrealizowane w 1976 roku,
• Droga Krzyżowa w dolnym kościele (1975) oraz mozaika w kaplicy św. Józefa (1977) w kościele św. Michała Archanioła w Warszawie,
• Wnętrze kaplicy w Hübingen, które powstało w 1978 roku.

Ordery i odznaczenia

Maria Hiszpańska-Neumann została uhonorowana wieloma odznaczeniami w uznaniu jej zasług.

• złoty Krzyż Zasługi, przyznany 11 lipca 1955 roku,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku.

---

Oceń: Maria Hiszpańska-Neumann

---