Kalina Bartnicka

Nauka i edukacja

Kalina Hanna Bartnicka, znana z wcześniejszego nazwiska Wojnarska, przyszła na świat 3 lipca 1937 roku w Warszawie. Jest osobą, która w znaczący sposób przyczyniła się do badań w dziedzinie historii oświaty oraz nauki. Jej prace koncentrują się w szczególności na historii polskich uniwersytetów oraz rozwoju systemu edukacji i nauki w Polsce w okresie od XVIII do XX wieku.

W swoim dorobku badawczym, Bartnicka zwraca szczególną uwagę na Komisję Edukacji Narodowej oraz na Uniwersytet Wileński w XIX wieku. Te kluczowe elementy polskiej historii edukacji są dla niej nie tylko obiektami badań, ale także pasją, która napędza jej działalność akademicką.

Dodatkowo, pani Bartnicka badania nad historią dzieciństwa i rodziny oraz historią wychowania jako dziedziny naukowej traktuje jako istotne segmenty w swoim dorobku badawczym. Te zagadnienia rzadko kiedy są omawiane w kontekście społecznym, co stawia jej prace w czołówce nowatorskich badań w tej dziedzinie.

Życiorys

Kalina Bartnicka ukończyła maturę w 1953 roku w Liceum Ogólnokształcącym im. Jose Marti w Warszawie. Następnie rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskała tytuł magistra historii sztuki w 1959 roku, a dwa lata później – magistra historii (1961). Po długotrwałej pracy naukowej obroniła doktorat z nauk humanistycznych na Wydziale Psychologii Pedagogiki w 1970 roku, a w 1979 roku uzyskała habilitację w Instytucie Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN, gdzie w 1992 roku otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Przez wiele lat związana była z Instytutem Historii Nauki PAN, pełniąc funkcję profesora oraz w latach 2003-2005 dyrektora IHN PAN. Od 1988 do 2003 roku była profesorem historii wychowania na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Dodatkowo, w 1994 roku współzałożyła Wyższą Szkołę Humanistyczną w Pułtusku, obiema funkcjami wspierając rozwój edukacji w Polsce. Od 2005 roku pełniła funkcję dziekana na Wydziale Pedagogicznym tej uczelni.

Kalina Bartnicka była również aktywnym członkiem środowiska naukowego. Pełniła rolę członka korespondenta Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, współzałożyła Towarzystwo Historii Edukacji oraz brała udział w pracach Komitetu Historii Nauki PAN. Jako redaktor i członek redakcji była zaangażowana w wiele czasopism naukowych, w tym „Archiwum Dziejów Oświaty”, „Kwartalnik Pedagogiczny” oraz „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”.

W 1956 roku zawarła związek małżeński z Andrzejem Bartnickim.

Książki

Kalina Bartnicka jest autorką kilku ważnych publikacji dotyczących edukacji i wychowania, które przyczyniły się do zrozumienia przemian w polskim szkolnictwie oraz wychowaniu w Polsce. Poniżej znajduje się lista jej książek:

  • Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX w. (1764-1831) (1971),
  • Wychowanie patriotyczne w szkołach KEN (1973, 2. wyd. 1998),
  • Działalność edukacyjna Jana Śniadeckiego (1980),
  • Zarys historii wychowania (współautorstwo z Ireną Szybiak), 2 wydania (2001, 2006),
  • Historia wychowania. Wiek XX (współautorka), t. I, pod red. J. Miąso (1980, 3. wyd. 1985).

Wydania materiałów źródłowych

Oto wybór kluczowych publikacji, które dotyczą analizowanym zakresie wydania materiałów źródłowych. Prezentowane tytuły stanowią istotny wkład w badania nad edukacją oraz historią szkół w Polsce.

  • Raporty generalnych wizytatorów szkół KEN w Wielkim Księstwie Litewskim, 1782-1792 (1974, współautor Irena Szybiak),
  • Instrukcje dla wizytatorów generalnych szkół KEN, 1774-1794 (1976, współautor Tadeusz Bieńkowski),
  • Ratio atque institutio studiorum czyli ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (2000),
  • O wychowaniu młodzieży płci żeńskiej przez Fenelona /…/ dzieło /…/ przez Modesta Watta Kosickiego /…/ na język polski przełożone, 1823 (2009).

Rozprawy, rozdziały wydawnictw zbiorowych

Oto szereg prac i opracowań autorstwa Kaliny Bartnickiej, które ujawniają jej wkład w rozwój edukacji i nauki, szczególnie w kontekście działań związanych z Oświeceniem oraz dalszymi reformami w Polsce.

  • Jedna z koncepcji organizacji szkolnictwa w Wieku Oświecenia w Europie Wschodniej. Okręgi szkolne uniwersyteckie w Polsce i w Rosji 1781-1803-1835, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1982, nr 2-3,
  • Le XIXe siècle (współautorka z R. Dutkową) w: Sonder le passe a la recherche de L’Universite, „CRE-Information”, Genewa 1985, nr 69 (2 ed. Warszawa 1988, w: Universites de Pologne 1364-1982),
  • Programy nauczania w Wileńskim Okręgu Naukowym a szkoła Krzemieniecka, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1989/3,
  • Instytut Profesorski w Dorpacie – instytucja kształcąca profesorów dla rosyjskich uniwersytetów na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XIX w., „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1991/2,
  • Professorskij Instytut Derptskogo Uniwesiteta i jego polskie uczycielstwo, w: Polskije profesora i studenty w uniwersytetach Rossini (XIX-naczalo XX wieka), 1995,
  • Dziecko w świetle pamiętników i powieści polskiego Oświecenia, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 1992 (przedruk w: Studia z dziejów edukacji, 1994),
  • Czym powinien być uniwersytet rosyjski? Sprawy uniwersyteckie w świetle ankiety Ministerstwa Oświecenia Publicznego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 1996,
  • Stanowisko Uniwersytetu Wileńskiego w sprawie wyjazdów młodzieży na studia zagraniczne w świetle korespondencji Rady Uniwersytetu z kuratorem w latach 1816-1823, „Ars educandi” 1998,
  • Absolwenci Uniwersytetu Wileńskiego z lat 1831-1832, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 2000,
  • Samodzielność wychowawcza rodziny ziemiańskiej w pierwszej połowie XIX wieku w zaborze rosyjskim (w świetle pamiętników), w: Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, pod red. K. Jakubiaka i A. Winiarza, 2000,
  • Michał Pełka Poliński (11784-1848). Kariera akademicka ubogiego szlachcica na Uniwersytecie Wileńskim, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 2002,
  • Reformy uniwersyteckie w okresie oświecenia w Niemczech, w: Religie, edukacja, kultura, pod red. M. Surdackiego, 2002,
  • Pensja żeńska jako substytut wychowania domowego, w: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku, pod red. K. Jakubiaka i A. Winiarza, 2004,
  • Upadek uniwersytetów we Francji w XVIII w., w: Historia. Społeczeństwo. Wychowanie, pod red. K. Bartnickiej i J. Schiller, 2004,
  • Szkolnictwo wyższe w koncepcjach edukacyjnych Stanisława Staszica, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 2006,
  • Między marzeniem a rzeczywistością. Oświata w 1918 roku, w: Salon Niepodległości, 2008,
  • Polska Akademia Nauk. Refleksje o jej działalności i znaczeniu dla polskiej nauki, w: Z dziejów oświaty polskiej, pod red. E. Magiery, 2009,
  • Przemiany szkolnictwa wyższego w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, „Artes Liberales”, 2008,
  • Państwo i edukacja w polskich reformach szkolnych w XVIII i XIX wieku, w: Państwo i edukacja, red. J. Kochanowicz, T. Tokarz, 2008,
  • Wkład TNW w edukację narodową, w: Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Sto lat działalności, pod red. E. Wojnicz-Pawłowskiej i W. Zycha, 2009,
  • Wkład Polaków do rozwoju nauk o wychowaniu (współautorka z J. Dybcem), w: Wkład osiągnięć polskiej nauki i techniki do dziedzictwa światowego, red. I. Stasiewicz Jasiukowa, 2009,
  • The Polish Contribution to the Science of Education, w: The Contribution of Polish Science end Technology to World Heritage, 2010,
  • Warszawska historia wychowania w drugiej połowie XX wieku (współautorka z I. Szybiak), „Annales Universitas Paedagogicae Cracoviensis”, t. 77, 2010,
  • Zagadnienia edukacji kobiet w pismach społecznych Elizy Orzeszkowej, w: Pamięć wieków kształtuje potomność, red. A.P. Bieś i B. Topij-Stempińska, 2010.

Przypisy

  1. a b Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945-2000, wyd. Arkadiusz Wingert, Kraków 2010 r., s. 182

Oceń: Kalina Bartnicka

★★★★★
Średnia ocena:4.45 Liczba ocen:20