Estera Mangel-Szmaragd

Nauka i edukacja

Estera Rywka Mangel-Szmaragd to postać, której życie i działalność miały ogromny wpływ na historię ruchów feministycznych oraz syjonistycznych w Polsce. Urodziła się w marcu 1895 roku w Warszawie, a zmarła tragicznie 3 stycznia 1943 roku w tym samym mieście. Była filozofką oraz aktywistką, która nie bała się walczyć o prawa kobiet i promować idei syjonizmu.

Była córką Altera Mojżesza Mangela, warszawskiego fabrykanta, oraz Fajgi z domu Goldman. Swoją edukację rozpoczęła w I Gimnazjum Polskim w Częstochowie, które ukończyła w 1917 roku. Następnie kontynuowała naukę w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie, gdzie rozwijała swoje zainteresowania intelektualne. W 1918 roku z jej inicjatywy w Radomiu powstała organizacja kobiet żydowskich „Bnojs Syjon”. Już w 1919 roku pełniła rolę sekretarki Syjonistycznej Rady Kobiet oraz była kandydatką do Sejmu Ustawodawczego, reprezentując Tymczasową Żydowską Radę Narodową.

W kolejnych latach Estera podjęła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim (1919-1922), gdzie pod kierunkiem profesora Witolda Rubczyńskiego napisała pracę doktorską zatytułowaną „Empiryczny moment w filozofii Hegla”, którą obroniła w 1923 roku. Po ukończeniu studiów powróciła do Warszawy, gdzie pozostała aktywna w środowisku akademickim oraz w ruchu syjonistycznym.

Estera wykładała ekonomię polityczną na Uniwersytecie Ludowym działającym przy Organizacji Syjonistycznej w Warszawie w 1924 roku. Nie ograniczała się jednak tylko do stolicy - jej działalność obejmowała również mniejsze miejscowości, gdzie prowadziła odczyty, takie jak ten zatytułowany „Odbudowa Palestyny a kobieta żydowska” w Łomży w 1926 roku. W latach 30. aktywnie uczestniczyła w Centralnym Komitecie Organizacji Syjonistycznej, sprawując funkcję naczelnego sekretarza w latach 1931-1932 oraz biorąc udział w IX Syjonistycznym Zjeździe Krajowym w styczniu 1930 roku.

W trakcie swojej kariery była delegatką na Kongresy Syjonistyczne, w tym XVII w Bazylei w 1931 roku i XVIII w Pradze w 1933 roku. Działała na rzecz uzyskania praw wyborczych dla kobiet żydowskich, a także była aktywna w organizacji Hatechija oraz w Związku Kobiet Żydowskich w Polsce, gdzie pełniła funkcję wiceprzewodniczącej, a od 1938 roku przewodniczącej. W 1938 roku kandydowała w wyborach do warszawskiej Rady Miejskiej z listy Zjednoczonego Bloku Syjonistyczno-Demokratycznego. Estera i jej poglądy były również obecne w przestrzeni publicznej poprzez publikację artykułów w pismach takich jak „Hajncie” oraz "Frojen Sztim".

Estera Mangel-Szmaragd zginęła jako ofiara Holokaustu, pozostawiając po sobie istotny ślad w historii walki o prawa kobiet i syjonizmu.

Przypisy

  1. a b c d e Sandra Tomczak, Aktywność polityczna kobiet żydowskich w województwie warszawskim i mieście stołecznym Warszawie w latach 1918-1939, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2023 [dostęp 17.09.2024 r.], s. 124-125
  2. Anna Smywińska-Pohl, Dzieła osierocone filozofów pochodzenia żydowskiego związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim w latach 1918-1939, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” R. 28 (2019), nr 2 (110), s. 180
  3. Ewa Chudoba, Anna Smywińska-Pohl, Córki Nawojki. Filozofki na Uniwersytecie Jagiellońskim 1897-1967, Kraków 2017, s. 120-121
  4. Anna Smywińska, W poszukiwaniu prababek – o pierwszych filozofkach z Uniwersytetu Jagiellońskiego (1897-1939), „Etyka” nr 45 (2012), s. 111
  5. Jan Bełcikowski, Warszawa kobieca, Warszawa 1930, s. 77
  6. Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, t. II, red. Ignacy Schiper, Arie Tartakower, Aleksander Hafftka, Warszawa 1933, s. 265
  7. Z życia Żydów w Łomży, „Wspólna Praca” R. 17 (1926), nr 1-2, s. 7
  8. Kronika „Nasz Przegląd” R. 2 (1924), nr 29, s. 3
  9. Wybory do Sejmu, „Kurier Polski” R. 22 (1919), nr 15, s. 8-9
  10. Estera Rywka Szmargad, Holocaust Survivors and Victims Database

Oceń: Estera Mangel-Szmaragd

★★★★★
Średnia ocena:4.66 Liczba ocen:24