Andrzej Ryszkiewicz

---

Życiorys

Andrzej Ryszkiewicz był synem prawnika Maksymiliana oraz lekarki Otylii z Grabeckich. Od młodych lat uczęszczał do II Gimnazjum Miejskiego im. Hugona Kołłątaja, jednak jego edukacja została przerwana przez wybuch II wojny światowej. Pomimo tego, kontynuował naukę na tajnych kompletach i w 1940 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Po tym czasie został aresztowany i trafił do obozu pracy, gdzie pozostał aż do zakończenia działań wojennych oraz wyzwolenia. Po powrocie do Warszawy, Ryszkiewicz prowadził bibliotekę Ministerstwa Informacji i Propagandy, jednocześnie studiując na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1946 roku złożył państwowy egzamin bibliotekarski, zdobywając uprawnienia na stanowisko I kategorii w bibliotekach państwowych. Rok później, w 1947, przerwał studia lekarskie i rozpoczął pracę w bibliotece Ministerstwa Kultury i Sztuki, a także w Państwowym Instytucie Sztuki. Równocześnie od 1947 roku kontynuował naukę na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, który ukończył w 1951 roku, broniąc pracę magisterską pod kierunkiem prof. Juliusza Starzyńskiego.

W 1949 roku, kiedy to biblioteka została przeniesiona do Państwowego Instytutu Sztuki, od 1960 roku instytucją zarządzał Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W tym samym roku Ryszkiewicz obronił swoją pracę doktorską, a w 1966 roku uzyskał habilitację. Przez trzy kadencje pełnił funkcję wicedyrektora Instytutu (w latach 1951–1952, 1962–1965 oraz 1967–1974), a w 1974 roku objął stanowisko dyrektora tej instytucji. W trakcie swojej kariery koncentrował się na badaniach związanych z historią sztuki polskiej oraz francuskiej, obejmującej okres od XVIII wieku do czasów współczesnych.

Od początku lat 70. XX wieku, równolegle angażował się w prace na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie był współtwórcą instytucji, a w latach 1971–1974 pełnił funkcję kuratora. Następnie, od 1981 do 1991 roku miał zaszczyt kierować Katedrą Historii Sztuki Nowoczesnej. W 1974 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1990 roku profesorem zwyczajnym. W 1992 przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale mimo to utrzymywał aktywne kontakty naukowe z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim.

W 1949 roku ożenił się z Marią Tchórzewską, z którą doczekał się dwóch synów bliźniaków, Michała i Marcina, urodzonych w 1950 roku. Andrzej Ryszkiewicz zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-1-39).

Dorobek naukowy

Andrzej Ryszkiewicz był wybitnym przedstawicielem polskiej nauki, zdobywając uznanie dzięki swojej działalności badawczej oraz licznych publikacjach. Był autorem 16 książek i ponad 700 artykułów naukowych oraz popularno-naukowych.

Jego badania koncentrowały się na sztuce polskiej i francuskiej z okresu XVIII-XX wieku, zgłębiając ich wzajemne powiązania oraz zagadnienia związane z kolekcjonerstwem i kulturą artystyczną XVIII-XIX wieku. W ciągu swojej kariery wypromował 116 magistrów oraz 10 doktorów, co podkreśla jego znaczący wkład w kształcenie młodych badaczy w dziedzinie sztuki.

W 1971 roku zainicjował powstanie „Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających”, a w 1975 roku „Polskiej bibliografii sztuki 1801–1944”. Był także redaktorem naczelnym siedemnastotomowej serii wydawniczej „Źródła do dziejów sztuki polskiej”, aktywnie redagując ją w latach 1951–1979.

Ryszkiewicz zasiadał w różnych komitetach redakcyjnych, takich jak „Biuletyn Historii Sztuki”, „Rocznik Warszawski”, „Wiek Oświecenia”, „Polish Art Studies” oraz „Studia Claromontana”, co świadczy o jego szerokiej działalności oraz wpływie na rozwój badań w dziedzinie historii sztuki.

Twórczość

Andrzej Ryszkiewicz jest autorem wielu istotnych dzieł, które w znaczący sposób wzbogacają wiedzę o polskiej sztuce i jej twórcach. Oto niektóre z jego najbardziej znaczących publikacji:

• „Jan Feliks Piwarski” (1950),
• „Materiały dotyczące życia i twórczości Wojciecha Gersona” (1951),
• „Henryk Rodakowski i jego otoczenie. Korespondencja artysty” (1953),
• „Początki handlu obrazami w środowisku warszawskim” (1953),
• „Henryk Rodakowski 1823–1894” (1954),
• „Warszawska cyganeria malarska. Grupa Marcina Olszyńskiego” (1955),
• „Henryk Rodakowski. Rysunki” (1958),
• „Exlibris polski” (1959),
• „Polski portret zbiorowy” (1961),
• „Francusko-polskie związki artystyczne. W kręgu J.L.Davida” (1967),
• „Zbieracze i obrazy” (1972),
• „Polonica na zamku w Montresor” (1975),
• „Kolekcjonerzy i miłośnicy” (1981),
• „Malarstwo polskie 1850–1890. Romantyzm, historyzm, realizm” (1987).

Prace Ryszkiewicza są niezwykle cenione za ich wkład w historię sztuki oraz za odkrywanie mniej znanych aspektów życia artystów.

Członkostwo

Andrzej Ryszkiewicz był aktywnym członkiem wielu prestiżowych organizacji naukowych i artystycznych, co podkreśla jego zaangażowanie w rozwój nauk o sztuce. Poniżej przedstawiamy listę jego głównych przynależności:

• Komitet Nauk o Sztuce PAN,
• Stowarzyszenie Historyków Sztuki (członek od 1956, a od 1986 roku członek honorowy),
• Towarzystwo Naukowe KUL,
• Lubelskie Towarzystwo Naukowe,
• Towarzystwo Naukowe Warszawskie,
• Association Internationale des Critiques d’Art,
• Association Internationale pour l’Etude et la Diffusion des Cultures Slaves UNESCO (w latach 1976–1982 pełnił funkcję wiceprezesa),
• PEN Clubu (od 1988 roku),
• Stronnictwo Demokratyczne (1946–1979).

Ordery i odznaczenia

Andrzej Ryszkiewicz, jako wyróżniająca się postać, został odznaczony licznymi nagrodami, które świadczą o jego znaczących osiągnięciach.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1999 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1973 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany dnia 22 lipca 1952 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany w 1948 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 19 stycznia 1955 roku,
• Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”,
• Medal XXV-lecia Polskiej Akademii Nauk „W uznaniu zasług dla rozwoju nauki polskiej”.

---

Oceń: Andrzej Ryszkiewicz

---